ویژگی های شهرهای دوستدار سالمند

به گزارش خبرگزاری برنا از فارس، پروین مهدوی" با بیان اینکه تعداد و نسبت افراد سالخورده در تمام کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، رو به افزایش است؛ ادامه داد: افزایش سالانه جمعیت در سالمندان، یک و هفت دهم درصد در سال است که این رشد برای جمعیت بالای 60 سال تمام دنیا، دو و نیم درصد در سال تخمین زده شده است.

او ادامه داد: سازمان ملل در سال 2009 میلادی، تعداد سالمندان جهان را نزدیک 700 میلیون نفر عنوان کرده است؛ بر اساس گزارش این سازمان، در همان سال در ایران، حدود پنج میلیون نفر یعنی هفت درصد از جمعیت را افراد بالای 60 سال تشکیل می دادند که این آمار در سال 2050 میلادی به 27 میلیون نفر یعنی 28درصد از جمعیت کشور می رسد.

مهدوی افزود: پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) همگی بر توجه خاص، نیکی به والدین و احترام به سالخوردگان و پیران تاکید فراوان کرده­اند؛ در واقع از دیدگاه اسلام، سالخوردگی نشانه و نماد تجربه و دانایی است و سالخوردگان از مقام اجتماعی شگفتی برخوردارند، به ویژه از آن بابت که آنها گنجینه­ای از دانش، تجربه، معلومات و اندیشه­ها به حساب می­آیند.

این کارشناس سلامت سالمندان با اشاره به پیشینه تاریخی احترام به پیشکسوتان در ایران، گفت: ایرانیان هم از عهد باستان، جزو نخستین مردمانی بوده­اند که برای ادای احترام، بزرگداشت و سپاسگزاری از جایگاه و ارزش سالخوردگان روز مشخصی را در سال تعیین کردند؛ روز بیست و پنجم شهریور هر سال که به آن "اشیش و انگداشت" می گفتند به عنوان روز بزرگداشت سالمندان نامگذاری شده بود که قدمت این رسم به روایتی، مربوط به سه هزار سال پیش است.

مهدوی در ادامه، گفت: بر اساس رویکرد سازمان بهداشت جهانی، شهرهای دوستدار سالمند شامل آن دسته از فضاهای شهری می شود که توزیع خدمات عمومی در آنها به گونه­ای است که دارای بیشترین تناسب با نیازها و محدودیت های افراد سالمند است.

او افزود: بر اساس این تعریف، خدمات حمل و نقل، امور اداری، شبکه­های مخابراتی و ارتباطات رسانه­ای، ساخت و ساز اماکن و طراحی معماری شهری، خدمات فرهنگی و بهداشتی به شکلی ارایه می­شود که افراد سالمند بدون وابستگی یا با دریافت کمترین کمک از سوی دیگران بتوانند از آنها بهره­مند شوند؛ در چنین شهرهایی توجه به نیازهای تعریف شده فرد سالخورده به عنوان یک ضرورت در شاخصه­های فرهنگی و تعاملات بین فردی لحاظ می شود.

کارشناس سلامت سالمندان مرکز بهداشت شهدای والفجر، با بیان اینکه سازمان بهداشت جهانی از مجامعی است که همواره با نگاهی جهان شمول به مساله سالمندی نگریسته و دولت­ها را کرده تا در سیاست­های خرد و کلان خود به آن توجه کنند، اضافه کرد: این سازمان در تازه­ترین اقدام، پروژه تعیین شهرهای دوستدار سالمند را در 33 شهر از 23 کشور دنیا به اجرا درآورده است؛ این طرح بر اساس چک لیستی که مشتمل بر معیارهای اساسی در طراحی خدمات شهری است، اجرا می­شود.

او در ادامه، گفت: در این چک لیست به مهم ترین بخش­های خدمات شهری مانند حمل و نقل، امکانات فرهنگی آموزشی بهداشتی، شبکه ارتباطات، مسکن و نوع مناسبات اجتماعی و چگونگی تناسب این خدمات با نیازهای افراد سالمند اشاره شده است؛ بدیهی است که معیارهای آمادگی شهرها برای سالمندان به برقراری فرصت های برابر و رفع موانع برای کاهش اثرات ناتوانی­های آنان تعلق دارد که در رابطه با افراد دارای معلولیت هم صادق است.

این کارشناس سلامت سالمندان دانشگاه، افزود: در حال حاضر دو شهر آباده و جهرم در استان فارس به عنوان شهرهای دوستدار سالمند معرفی شده اند.

مهدوی ادامه داد: فرهنگسازی تکریم سالمندان شامل تقویت ارتباط بین نسلی با فراهم سازی تمهیدات لازم برای حضور فعال­تر سالمندان در عرصه­های مختلف به ویژه گوشزد کردن کرامت انسانی آنان به نسل های بعدی، جذب گردشگری به ویژه برای گروه سالمندان و یا بازنشستگان، تشکیل کانون­های سالمندی برای امور رفاهی، تفریحی، آموزشی، ورزشی و رفت و آمد، استفاده از تجربه سالمندان در اداره شهرها، ارتقای کیفیت زندگی سالمندان، رفع نیازها، افزایش حضور و مشارکت اجتماعی، تامین رضایت خاطر و افزایش امید به زندگی در سالخوردگان با ایجاد شرایط مناسب برای شکوفایی استعدادها و علاقه های آنان و ایجاد امکانات مناسب مانند ایجاد شرایط و محیط های شهرنشینی، از اهداف اجرای این طرح است.

او اضافه کرد: در سطح جهان برای مناسب سازی شهرهای دوستدار سالمند، اصلاح و ایجاد ساختارهای به دو مولفه اصلی، مناسب سازی محیط کالبد شهرها و ارتقای ساختارهای اجتماعی اقتصادی تقسیم شده است.

مهدوی گفت: مناسب سازی محیط کالبد شهرها شامل ایجاد و اصلاح ساختارهای شهری در راستای دسترسی به حمل و نقل مناسب، دسترسی به مسکن مناسب و دسترسی به فضاهای عمومی مناسب زندگی سالمندان و افراد خاص (معلولان، روشندلان) در محیط می شود.

کارشناس سلامت سالمندان مرکز بهداشت شهدای والفجر، افزود: منظور از ارتقای ساختارهای اجتماعی اقتصادی این است که قوانین موجود به گونه ای اصلاح شوند که بیشترین حقوق افراد سالمند و افراد خاص در آن رعایت شود که در نتیجه آن محیط جامعه آماده پذیرش سالمندان باشد و از انزوای اجتماعی و تنهایی فردی آنان جلوگیری شود؛ همچنین تامین مالی در دوران بازنشستگی، بیماری و کسالت را تضمین کند.

او ادامه داد: مواردی که در زمینه ارتقای ساختارهای اجتماعی باید مورد توجه قرار گیرد، شامل توجه به تامین اجتماعی و بهداشت سالمندان، دسترسی به اطلاعات و ارتباط جمعی، فرصت اشتغال، فرصت­های فعالیت­های داوطلبانه و مشارکت جمعی و احترام به منزلت اجتماعی است.

مهدوی اضافه کرد: از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی، شهر دوستدار سالمند شهری است که سالمندان از نظر فیزیکی و اجتماعی زندگی راحت و مستقلی در آن داشته باشند و با احساس امنیت، در جامعه مشارکت فعال داشته باشند.

او با اشاره به هشت اصل شهر دوستدار سالمند از نظر سازمان جهانی بهداشت شامل محیط زندگی سالم، امکان جابجایی و حمل نقل راحت، امکان خانه سازی، مشارکت اجتماعی، احترام به سالمندان و مشارکت آنان در اجتماع، مشارکت شهری، استخدام و حمایت اجتماعی در ارایه سرویس های مناسب سالمندان، گفت: محیط زندگی سالمندان در شهر دوستدار سالمند باید از فضاسازی مناسب، مانند محل­های کافی برای نشستن سالمندان، پیاده­رو­های مناسب و محل­های عبور و مرور استاندارد، برخوردار باشد تا سالمندان زندگی آسوده­ای را در شهر داشته باشند؛ خانه ­ها نیز باید مناسب سالمندان ساخته شود تا سالمندان بتوانند به راحتی در آشپزخانه، حمام و اتاق­ها رفت و آمد کنند و نیازی به نگهداری آنها در خانه سالمندان نباشد.

مهدوی افزود: با ترغیب سالمندان، باید بتوان آنان را در امر بهینه ­سازی و استفاده از فرصت­ها در امور سلامت، مشارکت و ایجاد امنیت ه بصورت مستمر سوق داد.

او ادامه داد: با توجه به نیازهای فراخور سالمندان باید در این راستا با همکاری اداره کل سلامت شهرداری­ها، همکاری و نظارت در مناسب­سازی فضاهای شهری و  فراهم کردن شرایطی برای استفاده از تجربه سالمندان در نظام مدیریتی، با توجه به تغییر شرایط فرهنگی و اجتماعی مناطق، زمینه سازی و آموزش مراقبت از افراد سالمند در خانواده و جامعه انجام شود تا با ایجاد زیر ساخت­های مناسب، جامعه به سمتی پیش برود که سالمندان احساس آرامش بیشتری در زندگی داشته باشند.

مهدوی یادآور شد: ایجاد تسهیلاتی در تردد برای رسیدن به یک مرکز خرید، بوستان، مراکز بهداشتی درمانی باید بر اساس یک الگو در نظر گرفته شود.