آیا فیلم‌تئاتر می‌تواند تئاتر را در روزهای شیوع کرونا نجات دهد؟

به گزارش خبرنگار برنا، در یک سالی که گذشت ایده‌های مختلفی برای نجات تئاتر از شرایط سختی که در آن گرفتار شده مطرح شد و معمولاً این ایده‌ها نتوانستند آنقدر برای تئاتر مفید باشند که آن را از بحرانی که در آن قرار گرفته، نجات دهند.

به تازگی پس از برگزاری سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر ایده فیلم تئاتر به عنوان طرحی برای اجرای زنده نمایش‌ها و پخش آنلاین آن‌ها در پلتفرم‌های اینترنتی اجرا شده است که مورد استقبال و البته در برخی موارد مورد انتقاد اهالی تئاتر قرار گرفته است.

درباره این موضوع گفت‌وگویی با دو تن از کارگردان‌های تئاتر داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

سید محمد مساوات: هرگونه دستبرد به ماهیت تئاتر آن را از هویت واقعی خود تخلیه می‌کند

سید محمد مساوات نویسنده و کارگردان تئاتر در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: در این یک سال که شاهد شیوع ویروس کرونا هستیم در زمان‌های مختلف مدام شاهد تلاش‌هایی مذبوحانه برای بیدار نگاه داشتن پیکره مرده تئاتر بودیم. به هر حال تئاتر ویژگی‌هایی دارد که در ذهن و خاطرات مخاطبان خود با کیفیت و شرایطی ثبت شده و هر گونه دستبرد زدن به کیفیت آن مانع از برخورداری مخاطبان تئاتر به آن خاطرات می‌شود.

مساوات خاطرنشان کرد: هر ایده و تلاشی برای اجرای نمایش‌ها که خارج از آن قاعده تعریف شده باشد تئاتر را به چیزی دیگر تبدیل می‌‌کند که عنوان دیگری باید برای آن در نظر گرفت. من هیچ زاویه‌ای با ایده‌هایی مثل فیلم‌تئاتر ندارم و واقعاً نمی‌دانم در این شرایط چه ایده‌هایی می‌توانند به کمک تئاتر بیایند و ثمربخش باشد.

او افزود: به هر حال بالطبع وقتی همه ملاقات‌ها و حضورهای اجتماعی ما مختلف شده و زندگی به نوع وحشتناکی تغییر کرده است تئاتر هم از این قاعده مستثنی نیست و همانطور که همه مناسک اجتماعی تحت تأثیر پاندمی کرونا قرار گرفته است تئاتر را هم از دست داده‌ایم و حال به دنبال راهکاری برای نجات آن می‌گردیم اما هرگونه دستبرد به ماهیت تئاتر آن را از هویت واقعی خود تخلیه و به چیز دیگری تبدیل می‌کند. شاید اجرای تئاتر و پخش آن در مدیاهای مختلف بتواند در این شرایط تا حدی مفید و سرگرم‌کننده باشد اما مطلقا نباید آن را تئاتر دانست.

این کارگردان در ادامه تصریح کرد: هر تلاشی که در حال حاضر برای بقای تئاتر صورت گیرد چه خوشایند یا ناخوشایند باشد تلاشی است که ما در شرایط نامتعارف انجام می‌دهیم و می‌تواند جنبه‌های دیگری پیدا کند و مربوط به مدیاهای دیگر مثل پرفورمنس‌ و ویدئو آرت‌های دهه 60 میلادی باشد که در آن زمان ظهور کرد اما تعریف دیگری دارد و ربطی به تئاتر ندارد.

مساوات در پایان تأکید کرد: هر تلاشی در حال حاضر منتج به نتیجه‌ای غیر از تئاتر می‌شود و این خود نوعی تلاش برای بقا است که همه ما در همه کارهایمان انجام می‌دهیم و با ایده‌های مختلف مثل پخش نمایش در ویدئولایو‌های اینستاگرام نمایش و تئاتر را بازآفرینی می‌کنیم. من چندان در جریان عملکرد مدیران فرهنگی و تئاتری کشور نیستم اما فکر می‌کنم شرایطی که در کشور حاکم است و عملکرد مدیریت کشور در بخش‌های مختلف مثل عملکرد مدیران در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی قابل تعمیم است و نشان می‌دهد که نمی‌توان از مدیران فرهنگی هم انتظار چندانی داشت و احتمالاً آن‌ها هم کاری برای هنرمندان و اهالی تئاتر در این شرایط انجام نداده‌اند.

سیروس همتی: هر ایده‌ای برای رونق تئاتر قابل احترام است / با بازبینی فیلم‌تئاترها موافقم اما باید همان آزادی سینما را برای آن در نظر گرفت

سیروس همتی بازیگر و کارگردان تئاتر در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: هر ایده‌ای که منجر به رونق تئاتر شود قابل احترام است و از آنجا که تنها چند ماه از تجربه شرایط شیوع ویروس کرونا و تعطیلی تماشاخانه‌ها می‌گذرد با آزمون و خطاهای کمی روبرو هستیم و امیدوارم هر ایده‌ای که مطرح می‌شود بتواند باعث رونق تئاتر شود.

همتی خاطرنشان کرد: با این حال هر چند که ایده‌هایی مثل فیلم تئاتر می‌تواند مفید باشد و هنر تئاتر را زنده نگاه دارد اما تئاتر تعریف دیگری دارد و این اجراها اصلاً قابل قیاس با اجراهای روی صحنه نیستند و اگر این پیشنهادات را تکریم می‌کنیم فقط به دلیل راهکاری برای بیرون رفتن از این شرایط سخت است.

او افزود: اگر فیلم‌تئاترها با استقبال خوبی روبرو شوند می‌توانند برای اهالی تئاتر که ماه‌هاست خانه‌نشین شده‌اند درآمد خوبی داشته باشند. به هر حال این امکان که ما از روزهای سخت شیوع ویروس کرونا بیرون بیاییم و تماشاخانه‌ها دوباره به فعالیت خود ادامه دهند زمان زیادی لازم است و حتی اگر امروز کرونا از بین برود تا بازگشت مخاطب به سالن‌های نمایش به زمان نیاز داریم. قطعاً پس از پایان دوران کرونا بسیاری از سالن‌ها تا مدتی خالی خواهند بود و تا ترس مردم از ابتلا به این ویروس از بین برود نیاز به زمان زیادی داریم.

این کارگردان در ادامه درباره تأثیر طولانی مدت فیلم‌تئاترها بر تئاتر و هنر نمایش گفت: فیلم‌تئاتر و ایده‌هایی اینچنین نمی‌توانند برای تئاتر خطر چندانی در دراز مدت داشته باشند چرا که قطعاً پس از پایان شیوع ویروس کرونا هیچ یک از اهالی تئاتر حاضر به ادامه فعالیتشان در این حوزه نیستند و به اجرای نمایش‌هایشان در سالن‌های نمایش همراه با تماشاگر فکر می‌کنند. اگر پس از کرونا اهالی تئاتر دیگر به سراغ فیلم‌ تئاتر نروند، نمی‌توان آن را خطری جدی برای تئاتر دانست.

بازیگر فیلم سینمایی «پابرهنه در بهشت» در پایان خاطرنشان کرد: به نظر من شورای ممیزی تئاتر باید در جریان باشد که در این شرایط نابسامان بهتر است تمهیدی اندیشیده شود که نمایش‌های بیشتری به اجرا برسند و افراد بیشتری بتوانند فعالیت کنند. اهالی تئاتر پس از سال‌ها فعالیت در این حوزه دیگر خط قرمزها و ممیزی‌ها را می‌شناسند و به آن آشنا هستند اما به هر حال فیلم تئاترها مخاطبان بیشتری دارند؛ اگر یک نمایش در یک سالن در تهران مدتی طولانی روی صحنه برود حتی در نهایت یک میلیون مخاطب هم نخواهد داشت اما یک فیلم تئاتر در صورتی که مورد استقبال قرار گیرد در فضای مجازی حتی بیشتر از چند میلیون مخاطب می‌تواند داشته باشد و طبیعی است که حساسیت‌ها به آن بیشتر باشد. من با حساسیت بیشتر بر فیلم تئاترها موافقم و بازبینی دوباره آثار را منطقی می‌دانم اما از مسئولان خواهش می‌کنم همان آزادی که در سینما و موسیقی شاهدش هستیم را در فیلم تئاترها ببینیم و امیدوارم مسئولان اجازه ندهند برخی افراد به قولی کاسه داغ‌تر از آش شوند.