«شاهنامه امین» کتابی منظوم با توضیحات منثور

به گزارش برنا، شاهنامه امین نام کتابی از سید حسن امین حقوق‌دان، فیلسوف، تاریخ‌دان، نویسنده، مترجم، شاعر و ادیب ایرانی و استاد بازنشستهٔ دانشگاه گلاسکو کالیدونیان در رشتهٔ حقوق بین‌الملل و مدیرمسئول ماهنامهٔ حافظ است که در سال ۱۳۹۷ منتشر شد. این کتاب به صورت نظم توأم با توضیحات منثور در مورد حماسه، تاریخ، ادبیات، فلسفه، فرهنگ، دین، حقوق و سیاست در تکمیل و تتمیم شاهنامه فردوسی توسط وی نوشته شده‌است.

سیده حلیمه موسوی پژوهشگر و مدرس حوزه قرآنی در مورد این کتاب نوشت:

مــولود کعــبه در شاهنامه امین

آنچه نویسنده در این کتاب آورده است جریانات پیوسته و انکارناپذیر ایران‌زمین از دیرباز تاکنون است و حتی به جرأت نمی‌توان گفت این اثر دنباله‌رو شاهنامه‌ی فردوسی است اما قطعاً می توان گفت به‌گونه ای که پاره‌به‌جامانده از ‌آن است که به آن ملحق گشته است و اینجاست که سیدحسن امین را می‌توان «فردوسی زمانِ معاصر» خطاب کرد و برای اینکه امین اثر خود را هنرمندانه و با ظرافت و تکامل بیشتر به خوانندگان و مشتاقان ادب و هنر ارائه کند دانشنامه منظوم ایران، در هفت مجلد که سه جلد آن چاپ شده است، افزون بر بخش‌های اساطیری و تاریخ ایران قبل از اسلام، بخش ادیان ابراهیمی و تاریخ اسلام را از بعثت پیامبر اکرم(ص) تا امروز دربردارد. به علاوه، به طور کامل به تاریخ تشیع دوازده امامی نیز می‌پردازد و حسب مورد، با ترجمه منظوم سوره‌هایی از قرآن مثل سوره حمد و سوره یوسف، یا خطبه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه یا حماسیات علوی و حسینی حتی ترجمه منظوم خطبه حضرت زینب (س) در مجلس یزید، مکتب تشیع را در مجلد سوم گنجانده است.

برای نمونه، شاهنامه امین داستان مولود کعبه امام علی (ع) را در مجلد سوم به تمام و کمال بر وزن شاهنامه فردوسی به نظم درآورده است که شاه‌‌بیت‌های اشتیاقی و تواجدی آن، بخش این است:

علی را چو کعبه شدی زادگاه

شد از زادنش،کعبه، با فر و جاه

علی ولی، خانه زاد خداست

کجا از خدا، شیریزدان، جداست؟

از آن، کعبه شد قبله خاص و عام

که شد زاده از مام، آنجا، امام

آری، شاهنامه امین نه تنها ادیان پیش از اسلام و متون دینی ایران باستان مثل گاتای زرتشت، بلکه بسیاری از احادیث اسلامی را نیز صادقانه، مستند و بی‌دخل و تصرف به نظم درآورده است و از این جهت هم مکمل و متمم شاهنامه است.

اگر چه قلم زدن در باب شاهنامه‌ی امین کاری دشوار است و در منزلت این دانشنامه‌ی عظیم و اصیل ایرانی آنچه می‌توان بیان کرد مطالعه‌ی دقیق و تأمل‌برانگیز این اثر ملی و حماسی است؛ شخصیتی که به گفته و باور بزرگان معاصر ایشان پس از حکیم ابوالقاسم فردوسی اولین کسی است که تاریخ و فرهنگ ایران را به نظم درآورده است و این منظومه‌ی درخشان را جزو آثار ماندگار ایران در شناسنامه‌ی ادبیات جهان ثبت نموده است.

پیوند دین مبین اسلام و مذهب تشیع و تلفیق آن با فرهنگ غنی ایران باستان، شجاعت ها و دلیری‌ها ،سرچشمه و مخازن حکمت، اصالت، ملیت و انسانیت را در شاهنامه‌ی امین مشاهده می‌کنیم آنچه فردوسی بخاطر آن رنج‌ها برده است اکنون شاهکار امین تولدی دوباره است که بعد از گذشت قریب به هزار سال در پاسداری از این تلفیق و صیانت توسط این ادیب و شاعر توانا به قلم تحریر درآمده و زبان نظم و نثر در عصر ما با کتاب فاخر شاهنامه‌ی امین به پویایی و اوج خود رسیده است.

پدیدآوردن یک دانشنامه، دایره‌المعارف و یا شاهنامه با قلم ادبی و شعر در باب ایران‌شناسی علاوه بر غیرت ملی نیاز به نگرش دقیق و احاطه بر جوامع علوم مختلف از جمله تاریخ، جغرافیا، فلسفه ،ادبیات و هنر،عرفان و اسلام شناسی و حتی خاورشناسی و جهان‌شناسی را می‌طلبد که قلم خلّاق و طبع شاعرانه و عارفانه‌ی سیّد امین در سایه‌ی عشق به وطن این شاهکار ادبی را خلق نموده است. که باز هم زیر چتر حکمت و سیادت رنگ و بویی معطر به گلستان ادبیات ایران داده است.

لازمه‌ی درک و بینش بشری، حفظ وحدت ایران پیش از اسلام ـ پس از اسلام و معاصر است و آنچه امین در این باب سخنوری نموده است آن را تولید علم و اندیشه و انسجام می‌داند در جهانی که بشر را درگیر فتنه‌های متعدد نموده است.

تدریس در دانشگاه‌های معتبر خارج از کشور و دوری از وطن برای این نویسنده بستر فکری مناسبِ جهان‌بینی را فراهم آورد و درک عظمت فرهنگ ایرانی و کشوری که به‌طور مستقیم اسلام را از منابع دست اول یعنی خاندان نبوت گرفته است در به‌نظم درآوردن، کتابت ،اهداف ژرف غیر از ویژگی ادبی و حماسی از جمله آگاهی از تمدن ، حکمت و اندیشه‌های فلسفی، ادیان ،حقوق و حتی هنر در پیدایش این اثر دست به دست هم دادند. به فرموده‌ی امین:

« ایرانی‌ام، ایران زمین را دوست دارم

از مغرب و مشرق ، همین را دوست دارم»

شاهنامه‌ی امین تنها یک دایره المعارف ادبی نیست بلکه از آنجا که نویسنده با اهداف بزرگتر پا به عرصه‌ی شاهنامه‌نویسی گذاشته فردوسی‌وار به چند محور دانشنامه‌ی خود اشاره دارد از جمله بطور مختصر:

1.آخرین دستآوردهای علمی اخترشناسی و ...تا چگونگی پیدایش جهان هستی

2.چگونگی و بررسی پیدایش انسان بروی کره زمین،اختلاط نژاد،قومیت و فرهنگ و...

3.مرز بین توحش و تمدن و حقوق بشری 4. معرفت‌شناسی شرقی 5. آداب و سنّت‌های ملی که حامل فرهنگ بومی است.

هفت مجلد زرین شاهنامه‌ی امین مبنی بر هستی‌شناسی‌‌ـ‌ایران‌شناسی و ایران‍ آغاز تا سقوط سامانی‌ـ‌تاریخ تمدن و فرهنگ ایران‌باستان‌ـ‌ تاریخ ادیان‌ـ‌تاریخ پس از اسلام‌ـ‌تاریخ ایران در حمله‌ی مغول تا سال1396 و سرانجام ذکر نام‌آوران و مشاهیر و در نهایت فهرست مشروح می‌باشد.

ای کاش این گنجینه‌ی فاخر که پهلو به شاهنامه‌ی کهن فردوسی بزرگ می‌زند و در عصر حاضر همتایی ندارد بیشتر مورد توجه قرار گیرد را که نین آثار بزرگ و ملی هر از چند قرن در تاریخ یک مملکت رقم می‌خورد و جا دارد با تمام فضای موجود به جویندگان ادب،فرهنگ و معرفت این سرزمین و حتی به جهانیان که به دنبال حکمت و خرد مشرق زمین و خصوصا گوهر تابناک ادبیات ایران چشم و نظر دارد معرفی گردد.

«پژوهش بسی کردم و بررسی

در این دانشی‌نامه‌ی پارسی

چو تاریخ و فرهنگ ما مردم است

همانا که «شهنامه»ی دوم است»

شعر: سید حسن امین