اصغر فرهادی را نباید در دسته فیلمسازانی قرار داد که با سیاست‌زدگی به موفقیت رسیده‌اند

محمود گبرلو منتقد سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: به طور کل موفقیت سینمای ایران در عرصه‌های مختلف جهانی و مطرح شدن سینماگران ایرانی و آثارشان در جهان اتفاقی خوشحال‌کننده است.

گبرلو خاطرنشان کرد: ما باید بپذیریم که سینما برای ارتباط با جهان مهم‌ترین ابزار است و نباید این فرصت طلایی را برای سینمای کشورمان از دست دهیم و این امکان مهم را نادیده بگیریم. موفقیت اصغر فرهادی در عرصه‌های بین‌المللی یکی از همین اتفاقات مهم است.

او افزود: اصغر فرهادی متفاوت‌ترین فیلمساز در بین سینماگران موفق ایرانی است که در عرصه‌های بین‌المللی توانسته اعتباری برای خود کسب کند. او راه حضور در جشنواره‌های جهانی را پیدا کرده و با تهیه‌کننده و پخش‌کننده‌های مهم دنیا ارتباط دارد و موفقیتش امری طبیعی است. اصغر فرهادی با یک داستان ایرانی حرف جهانی می‌زند و به همین دلیل است که می‌بینیم فیلم‌هایش در داخل کشور هم مخاطب دارد و با فروش بالایی همراه است. او را نمی‌توان در دسته فیلمسازانی قرار داد که با جنبه‌های سیاسی آثارشان توانسته‌اند نظر جشنواره‌ها را به خود جلب کنند؛ فیلمسازان بسیاری هستند که با پر رنگ کردن جنبه‌های سیاسی اثرشان سعی دارند نظر جشنواره‌ها را به خود جلب کنند و جشنواره‌ها هم موذیانه این رویکرد را تشویق می‌کنند اما آثار فرهادی چنین ویژگی‌هایی ندارد و عامل موفقیت آثارش چنین مسائلی نیست.

این منتقد در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: اصغر فرهادی آنقدر رشد کرده که در قالب و فرم ایرانی می‌تواند حرف جهانی بزند و در عین حال مورد توجه مخاطبان داخلی و خارجی قرار بگیرد. به نظر من اصغر فرهادی نسبت به همه فیلمسازان ما که در جشنواره‌های جهانی موفق بوده‌اند یک پدیده است، پیش از او قطعاً عباس کیارستمی بود که آثارش با استقبال خوبی از سوی جشنواره‌های مختلف روبرو می‌شدند و او را می‌توان پرچمدار سینمای ایران در مجامع جهانی دانست اما از نظر من اصغر فرهادی چند گام جلوتر از کیارستمی قدم برمی‌دارد چرا که فرم و تکنیکش علاوه بر مورد توجه بودن در مجامع سینمایی جهان با مخاطبان عام ایرانی و خارجی هم ارتباط برقرار می‌کند. این ویژگی مهم که فیلمسازی بتواند نظر جشنواره‌ها را به خود جلب کند و در عین حال در گیشه نیز موفق باشد را در سینمای ایران تنها می‌توان به اصغر فرهادی مربوط دانست.

او افزود: فروش فیلم‌های فرهادی همیشه خوب بوده و این نشان می‌دهد که مردم با آثار او ارتباط برقرار کرده‌اند و علاوه بر آن بسیاری از شبکه‌های جهانی و پخش‌کننده‌ها مایل به همکاری با فرهادی هستند. این اقبال نسبت به فیلم‌های این کارگردان ارتباطی با شیطنت‌های سیاسی ندارد بلکه او به خاطر فرم، موضوع و کیفیت آثارش توانسته با مخاطبان جهانی ارتباط برقرار کند و من در سینمای ایران چنین فیلمسازی را سراغ ندارم که بتواند چنین توانایی‌ مهمی داشته باشد.

گبرلو در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: اصغر فرهادی به یک بلوغ فکری رسیده و فرمول ارتباط جهانی را خیلی خوب به دست آورده و در واقع کشف کرده است. قصه‌های فرهادی به زندگی اجتماعی مردم می‌پردازد و نقاط مشترک انسانی در همه انسان‌ها را به دست آورده و به نوعی ارتباطی در آثارش بین ایرانیان و جهانیان برقرار کرده که در عین حال که اثری کاملاً ایرانی می‌سازد، فیلمش تنها مربوط به یک قوم و نژاد ایرانی نمی‌شود و همه مردم جهان با آن می‌توانند ارتباط برقرار کنند.

این منتقد درباره احتمال موفقیت «قهرمان» اصغر فرهادی در جشنواره فیلم کن گفت: من هنوز «قهرمان» را ندیدم و حتی نمی‌دانم چه داستانی روایت می‌کند و طبیعتاً آثار رقبای فرهادی را هم ندیده‌ام اما با توجه به جایگاهی که امروز فرهادی در سینمای جهان دارد و موفقیتش در سال‌های اخیر به موفقیت او در جشنواره کن امیدوار هستم و اگر او برنده نخل طلا شود اتفاق بسیار خوشحال‌کننده‌ای است. جایزه گرفتن اصغر فرهادی که نجیبانه بدون جوسازی‌های سیاسی در عرصه‌های بین‌الملل حاضر می‌شود امتیاز بزرگی برای سینمای ایران به حساب می‌آید.

گبرلو درباره حضور سینمای ایران در بازارهای جهانی گفت: کشور ما امروز در شرایطی است که قطعاً هر حرکت فرهنگی که با فرم و فرهنگ ایرانی در ابعاد جهانی دیده شود، اتفاقی مثبت به حساب می‌آید و یک امتیاز مهم برای سینمای ما است. ما می‌توانیم ایده‌های بکر را در آثارمان دستمایه قرار دهیم و نظر جهانیان را به سینمای خود جلب کنیم اما متأسفانه سینمای ایران این موضوع را به خوبی درک نکرده و فیلمسازان اندکی داریم که بتوانند با ساختار و فرم ایرانی و و تکنیک و محتوایی غنی نظر جهانیان را به خود جلب کنند. ما نباید سینمای خود را به داخل محدود کنیم و می‌توانیم به ارتباط‌ها و بازارهای جهانی توجه داشته باشیم. موفقیت فرهادی در عرصه‌های بین‌المللی می‌تواند سکوی پرتاب بزرگی برای سینمای ایران به حساب بیاید که ما را به بازارهای جهانی وصل کند. قطعاً وصل شدن به بازارهای جهانی کار سختی است اما اصغر فرهادی به ما نشان داد که این کار شدنی است.

او افزود: فیلمسازان ما دیگر نباید خود را محدود به بازار داخلی کنند. البته بسیاری از فیلمسازان هستند که اعتقادی به این مسئله ندارند و سبک و سیاق خود را در مسیری پرورش داده‌اند که تنها مربوط به بازار داخلی می‌شود. یکی از این فیلمسازان مسعود کیمیایی است که قطعاً نگرش او قابل احترام است اما او یک استثنا است و باید اکثر فیلمسازان ما بازارهای جهانی را هم برای ارائه آثار خود در نظر بگیرند. همانطور که پیش‌تر گفتم ما طی سال‌های گذشته فیلمسازانی داشتیم که سعی می‌کردند ابعاد سیاسی فیلم‌هایشان پر‌رنگ‌تر باشد و از این طریق با مطرح‌ کردن حرف‌های سیاسی و جناحی خود را به اثبات برسانند اما خوشبختانه با ظهور فیلمسازانی چون فرهادی به باز شدن راه‌های بهتر و مناسب‌تر رسیده‌ایم که باید مورد توجه باشند.

گبرلو در پایان تأکید کرد: یک دوره‌ای جبهه‌ای وجود داشت که به اصغر فرهادی حمله می‌کرد، حضور او در تلویزیون به نوعی ممنوع می‌شد اما امروز باید به این درک برسیم که او از فیلمسازانی است که به دلیل تخصص و تبحرش در سینما به موفقیت رسیده و باید از این سرمایه فرهنگی خود مراقبت کرده و به آن افتخار کنیم. من در آثار اصغر فرهادی اندیشه‌های سیاه سیاسی یا نگرش‌های ضد دینی ندیدم. او همواره با آثارش سعی در مطرح کردن سوالاتی در ذهن تماشاگر داشته که پاسخ روشنی نیز به پرسش‌ها نمی‌دهد و در نهایت مخاطب را به تصمیم‌گیری وادار می‌کند. این شکل فیلمسازی به سبک و سیاق او مربوط می‌شود و می‌بینیم که مخاطبان نیز از آن به خوبی استقبال می‌کنند. وقتی فیلم‌های فرهادی اکران می‌شوند مردم دسته‌جمعی به دیدن آثارش می‌روند و این نشان می‌دهد که آثار او پتانسیل ایجاد بحث و گفت‌وگو را دارند. او یک پدیده در سینمای ایران است و ما نباید با هر پدیده جدید برخوردی قهرآمیز داشته باشیم و آن را به یک بحران منفی تبدیل کنیم بلکه باید از حضور او در سینمای کشورمان بهره ببریم و از موفقیت‌هایش در جشنواره‌های مختلف دنیا به نفع سینما و فرهنگ خودمان استفاده کنیم.