بررسی "پنجره و ارسی در فرهنگ مردم" در «هفت کوچه »

به گزارش برنا؛ در برنامه «هفت کوچه » رادیو فرهنگ که به موضوع فرهنگ عامه اختصاص دارد امروز یکشنبه ۷ شهریورماه «پنجره و ارسی در فرهنگ مردم» بررسی میشود.

ارسی، چیدمان چوب با شیشه‌های رنگی، یادگاری از روزگاران گذشته و الهام گرفته از نقوش اصیل اسلامی که در ساخت درها و پنجره بناها به کار می‌رفته و اکنون دیگر متداول نیست و تنها در خانه‌های بر جای مانده از قدیم دیده می‌شود، این سازه‌های اصیل چوبی هر چند در حال حاضر به ‌دلایل مختلف دیگر ساخته نمی‌شوند اما در سرتاسر ایران اسلامی در شهرها و روستاهای قدیمی هنوز وجود دارند و زیباتر از آن هستند که با گذر زمان از یادها فراموش شوند.

در دوران قاجار پنجره‌های ارسی به شکلی ساخته می‌شدند که تمام سطح دیوار اتاق را در برمی‌گرفت. هر پنجره ارسی علاوه بر شبکه تشکیل دهنده از چهارچوب از دو بخش ثابت و متحرک تشکیل می‌شد که بخش ثابت کارکرد نقش جدا کننده مانند دیوار را ایفا می‌کرد و از بخش متحرک برای مشاهده بهتر منظره باز استفاده می‌شد.

در ساختمان‌های اشرافی و اماکن مقدس مساجد و همچنین کاخ‌های زمان قاجار اهمیت بیشتری به پنجره‌های ارسی داده‌اند و آن‌ها را با تزئینات قابل توجهی آراسته‌اند. بدین صورت  که ما شاهد نقاشی روی قاب‌های پنجره‌ها نیز هستیم. شاید بتوان گفت از دلایل عمده استفاده نقش‌ها و شیشه‌های رنگی در پنجره‌های این دوره علاوه بر ایجاد فضای نورگیر و دلچسب، امکان عدم دید فضای داخلی از بیرون را فراهم نموده و بدین ترتیب به حفظ درون گرایی معماری ایرانی نیز به خوبی پرداخته‌اند.

در معماری اقوام مختلف، پنجره یکی از عواملی است که سهم قابل توجهی در شکل دادن به ظاهر بناهای مسکونی و در نتیجه در انتقال ویژگی های معماری دارد و چنانچه از ویژگی های محیط و فرهنگی که بنا متعلق به آن است برخوردار باشد، هویت معماری مکان خود را بیان می کند

تقارن کامل در شکل، فرم و رنگ که از طرح های اسلیمی نشات گرفته و با تکه های کوچک چوب به شکل ستاره های چندپر پیاده شده، ویژگی مشترک پنجره های مشبک گره چینی در سرتاسر ایران زمین به شمار می آیدو‌در برنامه « هفت کوچه» امروز  تفاوت ها ‌‌اشتراک این  ارشی ها و پنجره ها نیز در مناطق مختلف کشور و کاربرد آنها بیان می شود.

علاقه مندان می توانند هفت کوچه را هر روز ساعت ۹:۰۰ به تهیه کنندگی سیدهادی موسوی نژاد از گروه جامعه رادیو فرهنگ روی موج اف ام ردیف ۱۰۶مگاهرتز و موج ای ام ردیف۵۸۵ کیلوهرتز بشنوند.