اهالی تئاتر از مدیران جدید چه انتظاراتی دارند؟

به گزارش خبرنگار برنا، با تغییر دولت و به تبع آن تغییر مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتظار می‌رود که مدیران جدید با نگاهی متفاوت و دغدغه‌مندتر به مشکلات موجود در عرصه تئاتر رسیدگی کنند. بدیهی است که در روزهای اخیر به دلیل شیوع ویروس کرونا و تعطیلی طولانی مدت تماشاخانه‌ها و طبیعتاً تعطیلی پروژه‌های مختلف بیکاری و خانه‌نشینی هنرمندان مشکلات معیشتی را بیش از پیش متوجه این قشر کرده و انتظار می‌رود رسیدگی به این مشکلات و از طرفی به طور کل مشکلات اقتصادی تئاتر در اولویت قرار بگیرد.

در گفت‌وگو با چند تن از اهالی تئاتر انتظاراتشان از مسئولان جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید:

توماج دانش‌بهزادی: امروز سلامت هنرمندان اصلی‌ترین مسئله تئاتر ایران است

توماج دانش‌بهزادی بازیگر و کارگردان تئاتر و سینما در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: در این دو سالی که درگیر شیوع کرونا بودیم با توجه به مشکلاتی که به وجود آمده و اتفاقاتی که رخ داده مهم‌ترین مسئله‌ای که انتظار می‌رود مسئولان جدید وزارت فرهنگ و ارشاد به آن رسیدگی کنند سلامت هنرمندان است.

دانش‌بهزادی خاطرنشان کرد: ما امروز چه در صحنه و چه در مقابل دوربین امکان رعایت پروتکل‌ها را نداریم و جان همه بازیگران و اهالی تئاتر در خطر است. هنرمندان امروز حتماً نیازمند ایجاد یک فضای امن هستند که بتوانند در شرایطی که از لحاظ مالی دچار ضررهای اقتصادی بسیار شده‌اند کار کنند و نمایش روی صحنه ببرند. اگر سلامت اهالی تئاتر تأمین نشود قطعاً امکان کار برایشان وجود ندارد و مشکلات مالی و معیشتی دوچندانی گریبان‌گیر آن‌ها خواهد شد.

او افزود: امروز مهم‌ترین مسئله در تئاتر ایران از نظر من همان سلامتی هنرمندان است و باید هر چه سریع‌تر به شکل وسیع واکسیناسیون هنرمندان انجام شود. پس از واکسیناسیون مسئله مهم در تئاتر ایران همان مسئله معیشت است. پس از دولت محمود احمدی‌نژاد اولین جایی که در کشور ما ویران شد همین تئاتر و هنر نمایش بود. در همه جای جهان به هنر تئاتر کمک می‌شود و اگر مسئولان دولت جدید می‌خواهند برادری خود را با هنرمندان ثابت کنند بهتر است معیشت اهالی تئاتر را در اولویت مسائل خود قرار دهند. تئاتر جامعه کوچکی است که در کشور ثروتمندی چون ایران رسیدگی به مشکلات معیشتی این جامعه کوچک کار چندان سختی نیست.

این بازیگر در ادامه گفت: در مجلس انقلابی بهتر است تمهیداتی اندیشیده شود که تئاتر را به عنوان شغل بپذیرند و به مسائلی چون بیمه هنرمندان رسیدگی شود. اگر مسئله سلامت، معیشت و به رسمیت شناختن حرفه تئاتر در اولویت مسئولان جدید کشور قرار بگیرد قطعاً هنرمندان به باقی مسائل شناخت دارند و بعد از این همه سال همه ما می‌دانیم که کار کردن در کشور ما چه شرایطی دارد و باید چه کارهایی انجام دهیم و لازم نیست که مسئولان مدام نکات تکراری را مطرح کنند و ارزش هنر را پایین بیاورند.

امیر دژاکام: تئاتر، هنری است برای انتقال تجربه و رسیدن به فهم مشترک / متأسفانه مسئولان، هنر نمایش را ابزار تبلیغات می‌دانند / بی‌سوادها برای این هنر تصمیم می‌گیرند

امیر دژاکام کارگردان تئاتر در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: شاید بالغ بر 30 یا 40 مرتبه خواهشی را مطرح کرده‌ام اما هیچ‌گاه گوش شنوایی وجود نداشته که خواهش ما را بشنود و بفهمد. ما وقتی درخت گردو می‌کاریم بار دادن این درخت با کشت گندم متفاوت است. گندم طی یک سال محصول می‌دهد یا اگر کَلَم کاشته‌ایم در چند ماه محصولمان را می‌توانیم برداشت کنیم. در واقع هر چیز که کاشته می‌شود اقتضای ثمر دادنش متفاوت است و درخت گردو 14 تا 27 سال زمان می‌برد تا بار بدهد.

دژاکام خاطرنشان کرد: سوال من از مسئولان این است که آیا دلشان می‌خواهد اعتیاد در جامعه مهار یا مصرف مواد مخدر کنترل شود؟ آیا دلشان می‌خواهد که نابهنجاری‌های علمی، اقتصادی و سیاسی در جامعه کم‌تر شود؟ اگر ما به دنبال اجتماعی هستیم که سلامت روح و بدن در آن تضمین شود راه‌های مختلفی دارد. یکی از راه‌های شاید پلیس باشد، پلیس در واقع پس از دزدی است که با افراد برخورد می‌کند و این رویه تشریفاتی عریض و طویل دارد که پلیس، کلانتری، قاضی و زندان را شامل می‌شود. ما باید نگاه کنیم چطور این بزهکاری‌ها شکل می‌گیرد و جلوی این وضعیت را بگیریم.

او افزود: اگر انسان می‌توانست دوباره متولد شود، قطعاً بهتر زندگی می‌کرد و احتمال اشتباهات در زندگی دوباره کمتر بود اما حالا که این امکان وجود ندارد باید از تجربیات دیگران استفاده کرد. این تجربه‌ها با نگاه به تاریخ، صحبت بزرگ‌ترها، رمان سپس سینما و بعد تئاتر به انسان‌ها منتقل می‌شود. رمان، سینما و تئاتر می‌توانند تجربیات دیگران را به ما منتقل کنند. در رمان انسان با کلمه و کاغذ سر و کار دارد، در سینما با وجود فاصله با تصویر اما در تئاتر انسان با انسان مواجه می‌شود و این تنها جای جهان است که انسان با انسان مواجه می‌شود و تجربه را می‌تواند کسب کند.

این کارگردان در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: حالا که استفاده از تجربیات دیگران تا این حد می‌تواند اهمیت داشته باشد ما باید به رمان، سینما و تئاتر اهمیت دهیم. این هنرها تجربیات و فهم مشترک از تجربیات می‌سازند و از آنجا که تئاتر با مواجهه انسان با انسان تجربه را منتقل می‌کند این تجربه بسیار گرانبها و ارزشمند است.

دژاکام تصریح کرد: اگر انسان به فهم اهمیت این تجربه برسد و نماینده کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی این درک را پیدا کند که تئاتر محل تبلیغ نیست و محل رسیدن انسان‌‌ها به تجربیات مشترک است می‌تواند نگاه مدیریتی در کشور را نسبت به این هنر تغییر دهد. یک تبلیغ چند روز می‌تواند تأثیر بگذارد ولی تجربه مشترک تا آخر عمر با انسان می‌ماند و تأثیرش از بین نمی‌رود. تئاتری که از هر لحاظ در اجرا و متن مستحکم باشد مخاطبانش را به فهمی مشترک می‌رساند و این فهم مشترک می‌تواند به شکلی مشترک در جامعه انسان‌ها را به سمت درستی سوق دهد.

این کارگردان خاطرنشان کرد: متأسفانه فعلاً آن‌ها که سواد ندارند و این مسائل را درک نمی‌کنند برای تئاتر تصمیم می‌گیرند و همین باعث شده که تنها 20 میلیارد تومان بودجه برای آن مشخص کنند اما این در حالی است که یک سریال شبکه نمایش خانگی به تنهایی با حداقل 20 میلیارد تومان ساخته می‌شود. این نگاه غلطی است که بودجه تئاتر کل کشور به اندازه بودجه ساخت یک سریال نباشد. من 45 سال است که در این عرصه کار می‌کنم و مدام به این معضل اشاره کرده‌ام اما متأسفانه مدیرانی که بودجه‌نویسی می‌کنند کاری به ماهیت واقعی تئاتر ندارند و به دنبال تبلیغات هستند و از آنجا که تئاتر را هم نوعی تبلیغات می‌دانند بودجه اندکی برای آن مشخص می‌کنند.

دژاکام تأکید کرد: اگر جامعه ما از دین، بهداشت، قوانین راهنمایی و رانندگی، قوانین خانواده و... به فهم مشترکی برسد کشور شکوفا می‌شود و این چیزی است که تئاتر را یک محصول استراتژیک می‌کند؛ تئاتر تاکتیک نیست، تئاتر یک محصول استراتژیک است. این هنر به مخاطبش قدرت تشخیص خوب از بد را می‌دهد و تأثیرات مهم و مثبت اجتماعی دارد اما متأسفانه از آنجا که مدیران ما به دنبال تبلیغ هستند به سینما و تئاتر نگاهی اینچنین دارند و سریال‌ و فیلم ساختنشان هم تبلیغاتی است.

او افزود: تا زمانی که نگاه درستی به این هنر وجود نداشته باشد، از نظر اقتصادی به اندازه کافی به این پدیده نپردازیم و سالن‌ها را مجهز و استاندارد نکنیم تا خانواده‌ها امنیت داشته باشند و تبلیغات درستی وجود نداشته باشد نمی‌توان انتظار شکل‌گیری وضعیتی مناسب و درست را داشت. امروز سالن‌های خصوصی بسیاری در کشور ساخته شده‌اند اما اکثر این سالن‌های خصوصی وضعیت استانداردی ندارند. اتاق‌های گریم در مکان‌های درستی تعبیه نشده، این سالن‌ها حتی یک دوش ندارد؛ همانطور که یک فوتبالیست بعد از مسابقه فوتبال نیاز دارد که دوش بگیرد بازیگر نیز برای سلامت خود و دفع سموم نیاز به این کار دارد. اتاق‌های فرمان در این سالن‌ها به درستی ساخته نشده و ارتباط بین پشت صحنه و اتاق فرمان به سختی برقرار می‌شود. از طرفی تلویزیون هنوز تئاتر را باور نکرده و علاقه‌ای به آن ندارد و ما می‌بینیم که سال‌هاست در این رسانه هیچ تله‌تئاتری پخش نشده است. متأسفانه تئاتر امروز یک بچه سر راهی است که به چشم یک بزهکار به آن نگاه می‌کنند.

دژاکام اظهار داشت: مسئولان باید با ماهیت تئاتر آشنا باشند. در دنیای درام تا بدی نباشد خوبی معنا پیدا نمی‌کند. نمی‌توان انتظار داشت که در یک اثر نمایشی هیچ کاراکتر منفی وجود نداشته باشد و همه چیز مثبت و خوب باشد. اگر یک رئیس اداره به همه مشکلات و نامه‌ها به خوبی رسیدگی کند هیچ قصه‌ای به وجود نمی‌آید، رئیس اداره باید رشوه بگیرد تا درام داشته باشیم. یک قطار وقتی از مبدأ حرکت می‌کند اگر بدون هیچ مشکلی به مقصد برسد هیچ قصه‌ای به دست نمی‌آید، این قطار باید در جایی از مسیر خارج شود. در احسن‌القصص (قرآن کریم) نیز قصه‌ها چنین ویژگی‌هایی دارند. اگر برادران حضرت یوسف آن رفتار غیرانسانی را انجام نمی‌دادند و او را به داخل چاه نمی‌انداختند قطعاً ماجرایی شکل نمی‌گرفت یا اگر زلیخا به عنوان زنی متأهل به یوسف علاقه‌مند نمی‌شد ما هیچ ماجرایی نداشتیم. اینکه ما انتظار داشته باشیم همه شخصیت‌ها در آثار نمایشی مثبت باشند نشان از اشتباه ما در فهم هنرهای نمایشی است. همه چیز نباید در قصه‌ها گل و بلبل باشد و ما برای شکل‌گیری درام نیاز به شخصیت‌های منفی و مشکلات داریم.

این کارگردان در پایان اظهاراتش گفت: به هر حال در مورد اقتصاد تئاتر باید نگاهی کلان وجود داشته باشد. امیدوارم تفاوت نگاهی که بین دو هنر شرافتمند و بزرگ سینما  وتئاتر وجود دارد در این مباحث از بین برود چرا که دور از انصاف است تفاوت‌ها در مسائلی چون بودجه تا این حد باشد.

مریم کاظمی: وزیر جدید با ریشه‌یابی و کارشناسی موثر، انصاف و عدالت مالی را در تئاتر برقرار کند

مریم کاظمی کارگردان تئاتر در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، درباره وضعیت اقتصاد تئاتر و اولویت‌هایی که برای رسیدگی به این مسئله در تئاتر ایران وجود دارد، گفت: بارها کلمه اقتصاد در 15 سال گذشته استفاده شده و آنچه به شغل ما مربوط است کلمات ترکیبی مثل اقتصاد تئاتر یا اقتصاد هنر را مشتق کرده است.

کاظمی تصریح کرد: بخصوص در هجده ماه گذشته ترمیم یا بهبود اقتصاد را داروی عبور از بحران کرونا دانسته ایم. زیرا کلمه اقتصاد ما را به یاد پول می اندازد و پول به قدرت خرید و قدرت خرید به دستمزد و دستمزد به کار و کار به استخدام و استخدام به حقوق و حقوق به بودجه و بودجه به وزیر و وزیر به هیئت وزیران و هیئت وزیران به کمیسیون ها و کمیسیون ها به مجلس و مجلس به تصویب و تصویب به عمل. عمل در شرایط عادی و پشتیبانی در شرایط غیر عادی . این چرخه زیبای کار درست و منطقی و سالم و امید بخش است که تقریبا به رویا و خیال تبدیل شده است.

او افزود: حال این چرخه را به صورتی که واقعا هست تصویر می کنیم. اقتصاد به سمینار و گفتگو و نشست در مورد آن می انجامد. برای سمینارها پول لازم است . پول ها با تورم کم می آید. بنابراین به دلیل کمبود پول ناتمام می ماند.

این کارگردان در ادامه تأکید کرد: وقتی برای سمینارها و نشست ها پول نیست برای تولید و اجرا هم پول نیست. خودتان از هر کجا می توانید پول تهیه کنید و سالنهای ما را اجاره کنید و از گیشه پول در بیاورید  و برای خودتان کار ایجاد کنید . ما پول نداریم. کار به رانت و خودی و غیر خودی می انجامد و استخدام به قبول شرایط نابرابر می رسد.

کاظمی تصریح کرد: حقوق نداریم زیرا این کار تعریف نشده است و طبق قوانین کشوری جزو مشاغل ثبت شده نیست و هرچقدر توانستی بگیری به زرنگی خودت مربوط است. پس بودجه چه می شود. بودجه همیشه کم می آید. عده ای تصمیم می گیرند بودجه ها چگونه هزینه شود  و به بانک های هنری مثل صندق اعتباری هنر ، انجمن هنرهای نمایشی ، موسسه توسعه هنرهای معاصر دستور پرداخت داده می شود. ولی آیا تصمیمات درستی برای هزینه ها گرفته شده است؟

او در ادامه افزود: به معاون وزیر گزارش داده می شود که  بودجه کم است. معاون وزیر براساس گزارش در شورای معاونین مطرح می کند . به استحضار وزیر می رسد و وزیر بر اساس گزارش در هیئت دولت مطرح می کند. بله ..... می توان حدس زد بودجه می تواند اضافه شود ولی آیا کار و پول و قدرت خرید و معیشت و بیمه بیکاری و متعاقب آن اقتصاد حل شده است؟ خیر.

کاظمی در پایان اظهاراتش خاطرنشان کرد: این چرخه سال هاست تکرار می شود. من از وزیر جدید انتظار دارم به درون گزارش و مکتوبات روتین  رخنه کند و با ریشه یابی و کارشناسی موثر در لابلای این چرخه جستجو کند و نقاط معیوب را کور کند . مهم برقراری انصاف و عدالت مالی است. من از وزیر جدید می خواهم شرایطی فراهم کند تا نظارت کافی برای رسیدن به این ایده آل باشد که هر گونه پول و بودجه و ساختمان و امکانات هنری متعلق به همه کسانی است که در این رشته فعالیت می کنند و اعتماد به آینده شغلی اشان ندارند. کسانی که ممکن است معروف یا ناشناخته ، کارکشته یا تازه کار ، کم تجربه یا با تجربه باشند. امکانات متعلق به همه است.

شهرام گیل‌آبادی: مشکلات اقتصادی و معیشتی، تئاتر را از رسالت توسعه فکری جامعه دور کرده است / حل مشکلات تئاتر به توجه دستگاه‌هایی چون مجلس شورای اسلامی نیاز دارد

شهرام گیل‌آبادی تهیه‌کننده و کارگردان تئاتر در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: به طور کل در حوزه تئاتر سیاستگذاری‌ها دچار مشکل است و همواره اگر سیاستگذاری درستی صورت نگیرد و هر چیز سر جای خود نباشد در حوزه اقتصاد قطعاً دچار مشکل می‌شویم.

گیل‌آبادی تصریح کرد: اقتصاد تئاتر مدت‌هاست که با مشکلات بسیاری روبرو است و کرونا هم این نابسامانی را جدی‌تر کرده است و باعث شده تا تئاتر از مأموریت خود که توسعه فکری جامعه است عقب بماند و هنرمندانش با مشکلات معیشتی متعدد روبرو شوند. این بحث بسیار جدی و اساسی است و ارتباط مستقیمی با اقتضاعات جامعه تئاتر دارد؛ در واقع مشکلات اقتصادی باعث شده تا تئاتر از مأموریت فرهنگی خود عقب بماند.

او افزود: حمایت درستی از تئاتر صورت نمی‌گیرد و این هنر و حرفه در سیاستگذاری‌ها تنها است و عدم وجود حمایت‌های مادی و معنوی نابسامانی‌های جدی به وجود آورده است و تئاتر را دچار عسرت و پیچیدگی کرده است و امروز در این حوزه با فاجعه روبرو هستیم. سیاستگذاری غلط در هر بخش نیاز به یک بررسی و توجه جدی دارد و پژوهش‌های دقیقی باید صورت بگیرد، حل مشکلات اقتصادی تئاتر غیر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیاز به توجه دستگاه‌های دیگری از جمله مجلس شورای اسلامی دارد.

این کارگردان در ادامه تأکید کرد: تئاتر در همه جای دنیا هنری رها شده نیست و مورد حمایت قرار می‌گیرد و از آن برای توسعه فکری جوانان و اقشار مختلف استفاده می‌شود. مسائلی چون آموزش در سطوح مختلف از طریق تئاتر صورت می‌گیرد و این هنر به نوعی در عالی‌ترین نقطه گفت‌وگوی انسانی قرار دارد.

او در پایان تأکید کرد: مشکل اقتصاد در تئاتر از مسائل اصلی و مهم امروز جامعه است و جزئیات آن در یک گفت‌وگو نمی‌گنجد اما ما در سیاستگذاری تئاتر از واگذاری تصدی‌های مختلف تا نگاه تولی‌گری بحث داریم و امروز دولت در نگاه خود آنقدر دچار اشکال است که تبدیل به رقیبی بزرگ برای توسعه تئاتر شده و جایگاه تولی‌گری و تصدی‌گری را اشغال کرده و امیدواریم با نگاهی درست هر چیز در جایگاه درست خود قرار بگیرد و نگاهی عادلانه وجود داشته باشد که به توسعه جامعه هنر منجر شود. مشکل اصلی امروز نگاهی است که نسبت به تئاتر وجود دارد.

هادی مرزبان: مسئولان نقش تئاتر در حل معضلات اجتماعی و فرهنگی را نادیده نگیرند

هادی مرزبان کارگردان و بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: من از مسئولان جدیدی که به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلام می‌آیند به عنوان عضوی از خانواده تئاتر انتظار دارم که ما را باور داشته باشند و اگر تئاتر ندیده‌اند یا شناختی از آن ندارند هم حتماً تاریخ تئاتر ایران را مطالعه کنند و ببینند در تاریخ هنر تئاتر ایران چه بزرگانی حضور داشتند و چه افرادی کار کردند.

مرزبان خاطرنشان کرد: ما 40 سال است که در این کشور کار می‌کنیم و شرایط را می‌شناسیم و در شرایط مختلف کار را ادامه داده‌ایم؛ دیگر نمی‌توان ما را گزینش کرد. علاقه‌مندان به تئاتر، مسئولان و... ما را می‌شناسند و بهتر است مسئولان جدید هم با ما همکاری داشته و اجازه دهند کار کنیم.

او افزود: به نظر من همین که دخالت بی مورد صورت نگیرد و به اهالی تئاتر اجازه فعالیت داده شود کافی است. ما سال‌هاست در این عرصه فعالیت داشته‌ایم و خودمان می‌دانیم چه کارهایی باید انجام دهیم و شرایط کار در کشور را می‌شناسیم.

این کارگردان تئاتر در پایان اظهاراتش تأکید کرد: مسئولان نگاهشان به تئاتر را باید تغییر دهند، مسئولان جدید به دیدن نمایش‌های تئاتر بیایند و بدانند که با تئاتر می‌توان بسیاری از مشکلات جامعه را حل کرد و اشکالات بسیاری را حل کرد. اگر مسئولان به اهالی تئاتر اعتماد کنند و اجازه فعالیت بدهند و ما را باور داشته باشند قطعاً با این هنر ارزشمند مشکلات بسیاری در کشور ما از بین می‌رود