یک هفته فرصت صدرنشینی کتاب در فهرست دغدغه‌های مردم

به گزارش برنا؛ نشست خبری بیست‌و‌نهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران دوشنبه (هفدهم آبان ماه ۱۴۰۰) با حضور علی رمضانی (مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و دبیر بیست‌و‌نهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران)، علیرضا اسماعیلی (مشاوراجرایی معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) و اصحاب رسانه برگزار شد.

تلاش برای اهتزاز پرچم هفته کتاب

در ابتدای این نشست، علی رمضانی رسانه‌ها را یار دوم و بال پرواز کتاب در کشور خواند و اظهار کرد: از همه دست‌اندرکاران 28 دوره گذشته هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران تشکر می‌‌کنم برای این‌که این پرچم را پله پله هرسال پیش آوردند و به دست بنده و شما رساندند تا آن را به اهتزاز بیشتری دربیاوریم. آنچه در این جلسه اعلام می‌کنم برنامه‌ها و شور و شعفی است که توسط علاقه‌مندان کتاب و کتابخوانی در کشور طراحی و برنامه‌ریزی شده است.

وی با اشاره به شعار بیست‌ونهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: در این دو سالی که درگیر همه‌گیری ویروس کرونا هستیم جای خالی بسیاری چیزها احساس می‌شد و به واقع می‌توانیم جای خالی میهمانی، سفر و هرآنچه تمنای آن را در دل داریم و در دسترس‌مان نیست با کتاب خوب پُر کنیم.

او ضمن بیان این‌که هرکدام از روزهای هفته کتاب به گونه‌ای نام‌گذاری شده که نمایانگر یک موضوع، قشر یا محتوا و مضمون است، عنوان کرد: دوشنبه بیست‌وچهارم آبان ماه شروع هفته کتاب در این دوره است و در تقویم رسمی کشور روز «کتاب، کتابخوانی و کتابدار» نامگذاری شده که از همین نام نیز استفاده می‌شود؛ سه‌شنبه بیست‌وپنجم آبان ماه با عنوان «کتاب خوب؛ یار همیشه همراه» نیز از شعار این دوره از هفته کتاب گرفته شده است.

دبیرهفته کتاب در ادامه افزود: همچنین چهارشنبه بیست‌وششم آبان ماه با عنوان «کتاب؛ زبان فارسی، شعر وادبیات داستانی»، پنج‌شنبه بیست‌وهفتم آبان ماه با عنوان «کتاب و رسانه؛ هم‌افزایی‌ها و تعاملات»، جمعه بیست‌وهشتم آبان ماه با عنوان «کتاب؛ خانواده و سبک زندگی ایرانی-اسلامی»، شنبه بیست‌ونهم آبان ماه با عنوان «ناشران، کتاب‌فروشی‌ها؛ ارکان صنعت نشر»، یکشنبه سی‌ام آبان ماه با عنوان «کتاب؛ مادران شهدا و زنان در دفاع مقدس» و دوشنبه یکم آذرماه با عنوان «کتاب؛ کودک و نوجوان، آینده نسل مجازی» نام‌گذاری شده‌اند.

وی با بیان این‌که بیش از 15 سازمان و نهاد حدود 80 برنامه برای این هفته تدارک دیده‌اند، اظهار کرد: برنامه‌هایی نیز با محوریت‌ نهادکتابخانه‌های عمومی کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خانه کتاب و ادبیات ایران و اهالی قلم برگزار خواهد شد؛ در روز شنبه بیست‌ودوم آبان ماه با تجدید بیعت با آرمان‌های حضرت امام (ره) و شهدای انقلاب اسلامی، شهدای جنگ تحمیلی و شهدای مدافع حرم در محل بهشت زهرای تهران به پیشواز هفته کتاب می‌رویم. 

او در ادامه تصریح کرد: از برنامه‌های دیگر نهادکتابخانه‌های عمومی کشور تجلیل از برگزیدگان حوزه کتابخوانی همچون کتابداران برتر، کتابخوانان برتر و سایر ارکان حوزه کتاب است که در تالار وحدت تهران برگزار خواهد شد. وزارت آموزش و پرورش نیز «افتتاحیه پنجمین جشنواره دانایی توانایی» و «افتتاحیه دومین دوره کتاب سال معلم» را در برنامه‌های خود دارد. جهاددانشگاهی هم در هفته کتاب «جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی» را خواهد داشت.

دبیر هفته کتاب ادامه داد: همچنین ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی «اختتامیه جشنواره ملی کتاب بچه‌های مساجد» را در این هفته برگزار می‌کند. وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی در تجهیز کتابخانه‌ها و همچنین شناسایی، معرفی و تقدیر از کارگران و مسئولان برتر در حوزه کتاب و کتاب‌خوانی همکاری خواهد کرد. وزارت جهاد کشاورزی که در بدو امر دستگاهی دور از موضوع تصور می‌شود اما هر سال فعالانه در هفته کتاب مشارکت دارد و امسال نیز «سومین دوره هفته ملی کتاب کشاورزی و منابع طبیعی» را برگزار می‌کند. موسسه پژوهشی میراث مکتوب هم نشست «به یاد دکتر آذرتاش آذرنوش» را به مناسبت چهلمین روز درگذشت ایشان برگزار می‌کند.

رمضانی به برنامه‌های معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد و گفت: اداره کل توسعه کتاب و کتاب‌خوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برنامه‌های «انتخاب ناشر نمونه سال کشور» و «انتخاب کتاب‌فروشان فعال و پیشکسوت کشور»، اداره کل مجامع، تشکل‌ها و فعالیت‌های فرهنگی برنامه‌ «رونمایی از کتب حمایت‌شده به زبان چینی در طرح گرنت» و دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگِی و کتاب‌خوانی برنامه‌های «حمایت از طرح‌های برگزیده‌ روستاییان»، «افتتاح کتابخانه‌ روستای محروم سیستان و بلوچستان» و «برنامه‌ یک فنجان کتاب» را در هفته کتاب برگزار خواهند کرد.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران افزود:  این‌ها تنها بخشی از برنامه‌های شاخص دستگاه‌های رسمی در هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران است. در استان‌های کشور نزدیک به 1000 برنامه از جمله رونمایی کتاب، نشست‌های نقد و بررسی کتاب، جلسات کتابخوانی و شعرخوانی، سخنرانی‌ها در موضوع کتاب، بزرگداشت‌ها، تقدیر از ناشران و خادمان نشر در استان‌ها، جایزه و جشنواره‌های حوزه کتاب، گردشگری و نمایشگاه کتاب، اهدای کتاب و برنامه‌هایی چون توزیع، نذر، وقف، خدمات مجازی و... اجرا خواهد شد. از جمله برنامه‌های شاخص هفته کتاب، اختتامیه کتاب سال استانی در هفده استان کشور است. آیین ملی رونمایی از تقریظ مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بر یکی از کتاب‌های دفاع مقدس از دیگر برنامه‌های این هفته است که سی‌ام آبان‌ماه برگزار می‌شود و کلیه استان‌های کشور به صورت برخط و با برنامه اختصاصی استانی و برنامه مشترک ملی به این برنامه متصل هستند. انتظار می‌رود اصحاب رسانه اجرای این برنامه‌ها را از سوی نهاد و دستگاه مربوطه پیگیری کرده و در انعکاس شایسته آن همکاری کنند.

وی افزود: همچنین در استان خراسان شمالی برنامه اختتامیه دومین جشنواره «هنرمندان دوستدار کتاب»، در استان سیستان و بلوچستان برنامه اهدای کتاب به دانش آموزان حاشیه شهر و مناطق عشایری و روستایی، در استان همدان برنامه جشنواره سفیران کتاب، در استان آذربایجان غربی برنامه عصر کتاب «تجلیل از استاد انوری» و در استان زنجان برنامه تجلیل از خادمان فرهنگ و هنر را خواهیم داشت.

او با اشاره به این که 20 انجمن و تشکل و اتحادیه نیز 150 برنامه‌ را ارائه کردند، اظهار کرد: در انجمن قلم ایران از 10 پیشکسوت شعر و داستان تجلیل خواهد شد؛ انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران نیز اختتامیه «ششمین کنگره متخصصان اطلاعات با بیست پنل تخصصی» را برگزار خواهد کرد. همچنین در انجمن علمی بازاریابی برنامه «نقش بازاریابی در رفع نابسامانی نظام تولید، توزیع و ترویج کتاب» برگزار می‌شود.

آغاز طرح پاییزه کتاب در کتابفروشی‌ها

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران ضمن بیان این‌که سرای اهل قلم خانه کتاب و ادبیات ایران در طول سال برنامه‌ها و نشست‌های مختلفی را با دعوت از چهره‌های شاخص برگزار می‌کند، بیان کرد: در هفته کتاب نیز با توجه به محدودیت‌های کرونایی بین یک تا سه نشست را روزانه با همکاری انجمن‌ها، تشکل‌ها و سازمان‌های همکار برگزار خواهیم کرد؛ همچنین به مناسبت هفته کتاب به مناطق محروم و کم برخوردار برای استقبال از بازگشایی مدارس و آموزشگاه‌ها، کتاب اهدا خواهیم کرد و در تجهیز کتابخانه دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی فعالیت‌هایی را انجام می‌دهیم. از مداخل مربوط به کتاب و ویکی ادبیات که در دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران آماده شده در این هفته رونمایی می‌شود. همچنین هفت عنوان رمان از نویسندگان کتاب اولی با موضوع دفاع مقدس معرفی و رونمایی خواهد شد. امسال در هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران شروع طرح پاییزه کتاب 1400 در کتابفروشی‌های سراسر کشور انجام خواهد گرفت.

افزایش یارانه خرید کتاب ویژه خریداران مناطق محروم و شهرستان‌ها

او درباره طرح پاییزه کتاب 1400 توضیح داد و گفت: در خانه کتاب و ادبیات ایران اشکالاتی در برگزاری این نوع فروش کتاب که متمرکز  بر مراجعه افراد کتابخوان به کتابفروشی‌ها است احصا کردیم. به دلیل حضور کتابفروشی‌ها در برخی شهرها و استان‌های خاص و اختصاص یارانه به آنها عمدتا افراد ساکن در این شهرها می‌توانند بیشترین استفاده را از این طرح‌ها و یارانه‌ها داشته باشند. استان‌هایی که کتابفروشی کمتری دارند یارانه کمتری مصرف می‌کنند؛ باید به این سمت برویم که دسترسی عادلانه‌ای برای هر فرد  فراهم کنیم؛ نمایشگاه مجازی کتاب تهران یک گام ابتدایی  برای تحقق این موضوع بود.

وی افزود: تغییراتی در طرح توزیع یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها (طرح‌های فصلی فروش کتاب) خواهیم داشت که به گسترش عدالت فرهنگی کمک خواهد کرد. البته در این دوره بخشی از تغییرات را اعمال خواهیم کرد تا این طرح را همزمان با هفته کتاب در کتابفروشی‌های سراسر کشور اجرا کنیم و بخش دیگر اصلاحات در دوره‌های بعدی اعمال خواهد شد. در این دوره از طرح،  یارانه بیشتری را به خریداران مناطق محروم و شهرستان‌ها اختصاص خواهیم داد. همچنین ممکن است مهلت پایان طرح در این مناطق بیشتر باشد. در صورت دریافت اطلاعات گروه‌هایی مانند دانشجویان ودانش‌آموزان از مراجع ذی‌ربط‌، خدمات و یارانه بیشتری به آنها ارائه می‌کنیم.

او در ادامه گفت: همچنین سعی می‌کنیم برخی مشکلات و اتفاق‌های نامناسب رخ د‌اده در طول برگزاری طرح ‌که از طریق گزارش‌های مردمی و نظارت‌های متمرکز و غیرمتمرکز به دست آمده را بر طرف کنیم. از کتابفروشی‌ها تقاضا می‌کنم کمک کنند این طرح به هدف اصلی خود که افزایش مراجعه افراد به کتابفروشی‌ها است، برسد.

رمضانی در خصوص جشنواره کتاب و رسانه اظهار کرد: برنامه‎های متفاوتی در خانه کتاب و ادبیات ایران برای دیدار با اهالی قلم، کتابفروشان و... در حال طراحی است؛ برای بازنمایی زحمات و خدمات اصحاب رسانه در حوزه کتاب باید در جشنواره کتاب و رسانه تغییراتی ایجاد کنیم. اگر در آیین‌نامه اجرایی و در گفت‌وگو با دبیر جشنواره و اعضای هیات علمی تغییرات لازم اتفاق بیافتد  در هفته کتاب فراخوان جشنواره کتاب و رسانه را منتشر می‌کنیم. اما اگر این امر صورت نگیرد مایل هستیم کل سال را  با کتاب مزین کنیم و در روزهای دیگر به این جشنواره بپردازیم.

از کلیشه‌ها فاصله بگیریم

او در پاسخ به این سوال که آیا برنامه‌ای برای پژوهش و تحلیل درباره تاثیر اجرای برنامه‌های هفته کتاب در  حوزه کتابخوانی و ترویج آن پس از برگزاری این هفته اتخاذ شده است، عنوان کرد: در ستاد هفته کتاب تلاش کردیم به برنامه‌های متفاوت و متنوع  توجه کنیم وبه آن‌ها ضریب بدهیم. در این دوره برنامه‌های تکراری برگزار می‌‌شود اما برنامه‌های متفاوتی هم هست؛ تلاش این است میزان اثرگذاری برنامه‌ها در سطح و گستره‌ای که برگزار می‌شود بررسی شده و به تدریج ارتقاء یابد. فراموش نکنیم برگزاری آیین‌ها با موضوعات مختلف در کشور برای جلب توجه عمومی و به صدر توجه آوردن آن موضوع در اذهان عمومی جامعه است که نباید از این اثر غفلت شود؛ ممکن است برخی از این برنامه‌ها برای فعالان حوزه کتاب تکراری باشد اما برای برخی از مردم جامعه جدید است.

وی در ادامه افزود: ستاد بیست‌ونهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران و اصحاب رسانه باید تلاش کنند کتاب در این هفته در صدر توجه قرار گیرد. تبلیغات شهری یکی از کارهایی است که در این دوره از هفته کتاب انجام می شود و بر همین اساس شهرداری تهران کار فوق‌العاده‌ای در این حوزه انجام می‌دهد که به تدریج خواهید دید. شهرداری بخش زیادی از محل تبلیغاتی را به موضوع کتاب و کتابخوانی اختصاص می‌دهد. باید سعی کنیم از کلیشه‌ها فاصله بگیریم.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران درباره جایگاه کتابفروشی‌ها در هفته کتاب عنوان کرد: در سامانه‌ طرح‌های فصلی فروش کتاب ببینیم به هر ایرانی چه مقدار یارانه اختصاص پیدا خواهد کرد؛ از این جهت که یارانه‌ اختصاص یافته باید صرف کتاب شود. برخی از اصلاح‌های طرح مرتبط با همین امر است. در هر دوره از اجرای این طرح‌ها تعداد کتابفروشی‌های عضو افزایش پیدا کرده است. همچنین کتابفروشان بزرگ و کوچک در طرح شرکت می‌کنند و در هر دوره نیز کتابفروشی‌ها به دنبال افزایش یارانه بودند. لذا این موضوع به علاج بلند مدت نیاز دارد و در پی اصلاح و بهبود شرایط هستیم و گام‌هایی نیز برداشته شده است.

او درخصوص نظارت دقیق بر برگزاری برنامه‌های هفته کتاب بیان کرد: ادارات کل ارشاد اسلامی در استان‌ها موظف به نظارت بر برنامه‌ها و ارائه گزارش به ستاد هفته کتاب هستند. اجرای برنامه‌های هفته کتاب را خواهید دید و ما نیز بر برگزاری برنامه‌ها نظارت خواهیم داشت. نظارت عمومی رسانه‌ها به عنوان یار دوم و بال پرواز کتاب سبب می‌شود تا دستگاه‌ها به سمت برگزاری برنامه‌های جدی و تاثیرگذار بروند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا کشور ما علاوه بر کتاب‌های خوب خارجی که در بازار موجود است در شرایط فعلی ظرفیت تامین کتاب‌های خوب ایرانی را هم دارد یا خیر و اصولا چه تمهیداتی اندیشیده شده تا قشر کتابخوان جامعه به سمت کتاب‌های ایرانی ترغیب شوند، اظهار کرد: در پاسخ به سوال اول باید گفت بله. در خصوص سوال دوم نیز باید بگویم که این موضوع قابل ارزیابی است و در فضای عمومی نشر کشور می‌توان آن را به صورت محسوس دریافت کرد. ما نباید ادعا داشته باشیم که تمام آثارمان در سطح درجه یک آثار کشورهای دیگر است. اما امروزه نسبت به سال‌های گذشته، میزان تولیدات درجه یک ارزشمند و قابل معرفی به زبان فارسی، بیشتر از گذشته است.

علی رمضانی در پایان سخنان خود گفت: بر اساس تلاش‌های اهالی قلم، نویسندگان، پژوهشگران و... در تاریخ نشر ایران، آثاری که بتوان با آن جای خالی بسیاری چیزها را پر کرد وجود دارد. منظورم این نیست که جاهای خالی را تنها با آثار تالیفی پر کنیم بلکه از میان آثار ترجمه‌ای نیز می‌توان آثار خوبی را انتخاب کرد؛ طبیعتا به عنوان یک فرد ایرانی علاقه خاصی نسبت به استفاده از آثار ایرانی داریم و از میان آثاری که به زبان فارسی منتشر شده اند نیز آثار فاخر، قابل ترویج و مثال زدنی در اختیار داریم.