سعید جلالی: اقتباس باید دقیق و هوشمندانه صورت بگیرد!

سعید جلالی، نویسنده سینما و تلویزیون که در کارنامه هنری‌اش "دلنوازان"،"خوش نشین ها"، "آوای باران"،"عاشقانه"،" گیسو"، و... را دارد در پاسخ به این پرسش که اقتباس، کپی برداری و برداشت آزاد در نگارش فیلمنامه چه تفاوتی با هم دارند گفت: کپی برداری یعنی برداشت نعل به نعل بدون هیچ تغییری در روند قصه و شخصیت پردازی‌ها و همه آن چیزی که در اثر اصلی وجود دارد را کاملا بدون آن که تغییری ایجاد کرده باشی را برداشت می کنید اما چیزی که در برداشت آزاد اتفاق می افتد این است که با نگاهی جدید به آن قصه، آن را دوباره می‌نویسی درواقع شما قصه خودت را داری و فقط روحی از قصه دیگر را برداشته ای به طور مثال هملت و یا یک نگاهی جدید از آن را برداشت می‌کنی و به شکل کاملا مستقل در قصه خود از آن استفاده می‌کنی که در این روش روند قصه، شخصیت پردازی ها و... کاملا می تواند متفاوت از نمونه اصلی باشد اما نکته اصلی که در قصه اصلی به آن پرداخته شده میتواند در قصه حضور داشته باشد.

جلالی با مثالی ادامه داد : مثالی می‌زنم برای مفهوم بودن مسئله اگر موضوع انتقام است شما می‌توانید آن طور که در هملت به انتقام نگاه شده نگاه کنید و آن را با توجه به این نگاه وارد قصه ی مختص به خود کنید. اما روند و اتفاقات قصه کاملا مختص به نویسنده است.

سعید جلالی در رابطه با این سوال که آیا در زمینه کپی‌برداری قانونی هم وجود دارد گفت: در ایران متاسفانه قانون کپی رایت نداریم. بارها افرادی بودند که تلاش کرده‌اند برای جا انداختن این موضوع اما متأسفانه هیچ اتفاقی نیفتاده است و این قانون همچنان در ایران در هیچ زمینه ای وجود ندارد و هرکس از هر اثری که می‌خواهد استفاده می‌کند و به راحتی هم آن را پخش می‌کند.

وی گفت: اما در باب نوشتن و آثاری که مکتوب هستند اگر طرحی که دارید را در خانه سینما و این‌چنین جاهایی ثبت کرده باشید زمانی که از اثر شما سوءاستفاده شود شما می‌توانید مدعی شوید و بگوئید نمونه ثبت شده‌اش را هم دارید و بعد از آن برای اثبات شورایی تشکیل می‌شود و اگر واقعا شباهت‌های زیادی باهم داشته باشد آن زمان خسارتش را به شما می‌پردازند. اما عموما این اتفاقات نمی‌افتد چون خیلی از آدم‌ها طرح‌هایشان را ثبت نمی‌کنند.

این نویسنده ادامه داد: در خصوص رمان هم باید از صاحب اثر یک رضایت نامه مکتوب بابت استفاده از رمانش برای تبدیل کردن آن به یک اثر تصویری دریافت کنید در این زمینه هم اگر صاحب کتاب و یا رمانی ادعا کند که این اثر نعل به نعل از روی کتاب من ساخته شده و از من اجازه ای گرفته نشده می‌تواند شکایت کند و خسارت بگیرد اما راه‌های دور زدن قانون بسیار زیاد است.

سعید جلالی در جواب این سوال که در بحث اقتباس به عنوان یک اتفاق ادبی و هنری کار نویسنده سخت‌تر است یا اگر سوژه و قصه مختص به خودش باشد گفت: اقتباس این گونه است که کاملا معرفی می‌شود که این اثر از یک اثر دیگر اقتباس شده و وفادار است به اثر اصلی اما برای جذابیت های بیشتر کمی آن را تغییر می دهد.در اقتباس می تواند کار هم سخت باشد هم آسان، آسان از این بابت که چون شخصیت و قصه را آماده دارید و درواقع پیرامون آن یک تغییراتی را اعمال می کنید انگار که یک طرح از پیش نوشته شده دارید اما زمانی که طرح و قصه مختص به خود است تمام شخصیت ها و نوع پردازش اتفاقات و... باید نو باشد و از ذهن نویسنده بیاید بنا براین کار سخت تر است.

او در پایان اظهار داشت: البته اقتباس خطری دارد که اگر به درستی آن را انجام ندهید انگشت اتهام به سمت سازنده اثر اقتباسی می زنند و می گویند با نگاه به اثری که موفق بوده اثری ساخته شده که پایین تر از سطح انتظار بوده است و این می‌تواند  برای تیم سازنده به شدت ضربه زننده باشد. بنابراین اگر قرار است اقتباس صورت بگیرد باید بسیار دقیق و هوشمندانه باشد که حداقل در سطح اثر اصلی باشد.

انتهای پیام//