در ساختار «فلسفه داستان داستان» یک نوع گم‌شدگی وجود دارد

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ نشست نقد و بررسی کتاب «فلسفه داستانِ داستان» اثر احمد شاکری با حضور نویسنده اثر، حمدرضا سنگری، علیرضا کمری و علی عباسی از سوی خانه کتاب و ادبیات ایران و با همکاری گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دوشنبه (دوم اسفندماه ۱۴۰۰) برگزار شد.

دفاع مقدس دارای شکل وصفی است

در ابتدای این نشست احمد شاکری با اشاره به تخصص خود در ادبیات داستانی دفاع مقدس عنوان کرد: در بیان مطالب این اثر از یک سیر و جریان ویژه عبور کرده‌ام و شاهد چالشی در ادبیات داستانی پس از انقلاب بوده‌ام. تلاش کرده‌ام که به تعریفی از این نوع ادبی و بازتعریف آن بر اساس مبانی فکری بومی برسم. طی چهار دهه گذشته اصطلاحات موجود درباره گونه‌های ادبی تلاش کرده‌اند به تعاریفی از ادبیات داستانی دفاع مقدس برسند. دفاع مقدس دارای شکل وصفی است و به طور ذاتی نمی‌توان آن را مختص کرد.

او با تاکید بر ضرورت بومی‌سازی بازتعریف در گونه‌های ادبی اظهار کرد: متاسفانه ایرانیان در تولید فکر در حوزه علوم انسانی عقب مانده‌اند و بیشتر مقاله‌های تولیدی ما در حوزه‌های علوم انسانی توصیفی یا کاربردی است. این کتاب یک دفتر از دفاتر فلسفه مضاف و یکی از سه گانه‌ها در این موضوع است. پیش از این فلسفه ایده اولیه و فلسفه نمایش در داستان تالیف شده و فلسفه داستان داستان، محصول یک فرایند است که زمینه آن برخاسته از نگاه و توجه به علوم انسانی است.

او ضمن بیان اینکه در نگارش این اثر تلاش شده مطالب با تئوری آغاز نشوند، تصریح کرد: در این کتاب از تحلیل عقلی بهره‌ برده‌ام که در بیان فلسفه مضاف کارایی دارد و این کتاب به صورت استثنا در مباحثه شکل گرفته است.

احمد شاکری در پایان سخنان خود با تاکید بر اینکه علم برای علم تولید نمی‌شود، گفت: سنت‌های پژوهشی ما خروجی‌هایی دارد و وقتی رسالت اثر به پایان رسیده که تدریس، بحث، تفسیر و نقد شود تا ادبیات آن شکل بگیرد.

زبان شاکری دیریاب است

در بخش دیگر این نشست، محمدرضا سنگری ضمن اشاره به این‌که شاکری بیش از صاحب اثر و نویسنده بودن فردی صاحب نظر است، عنوان کرد: شاکری دارای حوزه تخصصی ویژه خود است و تاکنون کتاب‌های با ارزشی را در حوزه ادبیات داستانی و نقد ادبی نگاشته است. اولین آنها در این حوزه «جستاری در اصطلاح‌شناسی ادبیات داستانی» است که سال 94 تالیف شده و نویسنده تلاش کرده با نگاهی عالمانه اصطلاحات عرصه ادبیات داستانی را کاوش کند. کار بعدی «آنک جنگ اینک داستان» سال 95 نوشته شده که طی آن شاکری 25 نشست برگزار کرده و 13 اثر را مورد بحث قرار داده است.

وی افزود: در این کتاب نویسنده مباحث ایده‌پژوهی و نسبت داستان دفاع مقدس با تراژدی و حماسه، نسبت ادبیات دفاع مقدس و داستان‌های سیاسی و دیگر موضوعات مرتبط را بررسی کرده است. اثر دیگر که دو سال بعد نوشته شده «درباره مانایی و میرایی» است که سال 97 تالیف کرده و در آن به بحث تقصیر (روش کاهشی) پرداخته است. عصاره کتاب «فلسفه داستان داستان» در کتاب «درباره مانایی و میرایی» نیز آمده بود.

او همچنین مطرح کرد: شاکری در «فلسفه داستان داستان» 9 روش تقصیر را توضیح داده است. همچنین در ساختار کتاب یک نوع گم‌شدگی وجود دارد. زبان شاکری دیریاب است و برای خواندن و فهم کتاب‌هایش به تامل زیادی نیاز داریم. پاورقی‌های کتاب حجم زیادی دارد، ضمن اینکه در بیان مطالب ابتدا مجملی از موضوع را آورده و سپس بسط داده است، البته گاهی پراکنده‌گویی‌هایی دارد.

محمدرضا سنگری در پایان سخنان خود گفت: شاکری باورمندی انقلابی و درک‌مندی دردمند و انسانی نگران است که دغدغه برطرف‌کردن مشکلات و انحراف‌ها را دارد. زبان، اندیشه و رویکرد وی دفاعی و نه انفعالی است که دارای وجه سلبی بوده و به تدریج روی به ایجاب می‌رود.

روایت دفاع مقدس ریشه در سنت ملی، ایرانی و اسلامی ما دارد

علی عباسی دیگر سخنران این نشست با بیان اینکه شاکری در کتاب «فلسفه داستان داستان» دغدغه هندسه معرفتی دارد، تاکید کرد: این کتاب دارای نظریه بومی و جدید است و بسیار دقیق به بیان تعاریف پرداخته است. به‌واقع نویسنده به بحث درباره روایت دفاع مقدس پرداخته که نوع ادبی غالب در ایران را ادبیات دفاع مقدس تشکیل می‌دهد و ریشه در سنت ملی، ایرانی و اسلامی ما دارد. «فلسفه داستان داستان» همچنین به بحث درباره خلاقیت و هندسه معرفتی می‌پردازد و بیان می‌کند که باید به سنت و هویت خود توجه کنیم.

وی تاکید کرد: باید اندیشه نویسنده نیز در کنار نظریه‌ها بیان می‌شد؛ همچنین نیاز است توجه کنیم که نویسنده می‌خواهد به تعریف دقیقی از نوع ادبی دفاع مقدس دست یابد. ادبیات دفاع مقدس از سایر گونه‌های ادبی متفاوت است و به ایرانیان اختصاص دارد. «فلسفه داستان داستان» اثری موفق است که بذرهای نظریه‌پردازی را درباره هنر ایرانی و اسلامی همراه دارد.

اعتقاد به آرمان‌های اسلامی و انقلابی در آثار شاکری

در بخش پایانی نشست معرفی و بررسی «فلسفه داستان داستان» علیرضا کمری گفت: این کتاب چهارمین اثر پربار شاکری در حوزه شناخت و پژوهش ادبیات داستانی است. شاکری از داستان‌نویسی آغاز کرده و به درنگ و نقد رسیده است. تمام آثار شاکری دارای عناصر تعهد به عهد، دین‌دردی و اعتقاد به آرمان‌های اسلامی و انقلابی است.

انتهای پیام//