اسکار زیر ذره‌بین منتقدان سینمای ایران

محمدتقی فهیم، منتقد و کارشناس سینما در روزهایی که بحث بر سر انتخاب چند فیلم سینمایی از جمله: «تفریق»، «برادران لیلا»، «موقعیت مهدی»، «جنگ جهانی سوم»، «شب، داخلی، دیوار»، «نگهبان شب» و... برای اسکار داغ است در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا به الویت‌های حضور در اسکار و آورده آن برای سینمای ایران پرداخت و گفت: فیلم‌هایی که نامشان را برای نامزدی در اسکار امسال شنیده‌ام بی‌ربط و غیرقابل قبول هستند. به نگاه من اکثر این آثار از منظر سینمایی شاخص نیستند. البته من تعدادی از این فیلم‌ها را هنوز ندیده‌ام اما با توجه به بازتابی که از آن‌ها شنیده‌ام اینگونه می‌گویم. مثلا فیلم «برادران لیلا» ساخته سعید روستایی نتوانست جوایز خاصی را در دنیا به دست بیاورد یا فیلم «جنگ جهانی سوم» با وجود اینکه سال گذشته توسط ونیز انتخاب شده بود و تمام روابط و مناسبات ناسالم جشنواره‌ای را طی کرده بود اما باز هم چیزی عایدش نشد. در کل باید بگویم که هیچکدام‌ از این فیلم‌ها مولفه‌های اسکارپسند مانند قصه‌گو بودن، داشتن زیرلایه‌های محتوایی و... را ندارند.

فهیم درباره چگونگی انتخاب یک اثر مناسب از سینمای ایران برای جوایز اسکار اظهار داشت: اسکار مانند تمام رویدادهای دیگر یک فرصت است بنابراین‌ ما باید اثری را برای اسکار ارسال کنیم‌ که برای سینما و کشور ما دستاوردی بزرگ به لحاظ سینمایی و تکنیکی محسوب شود. اثری که بتواند ارزش‌های میهنی و مولفه‌های کشور ما را در موقعیت بهتری نشان دهد. اگر قرار باشد فیلمی از اسکار یا هر جشنواره‌ی دیگری جایزه‌ای بگیرد اما اثری باشد که در تمام عناصر و اجزایش فریاد بزند که ایران تاریک‌ترین و عقب‌ مانده‌ترین کشور دنیاست‌ چه ارزشی دارد؟

او ادامه داد: به هرحال کشور ما هنوز بافت سنتی و خانوادگی دارد. ما باید همه‌ی این مسائل را در ساخت فیلم‌هایمان در نظر بگیریم. فیلمسازان بزرگ بسیاری در دنیا هستند که اصلا اسکاری نگرفته‌اند اما در قله‌ی سینما می‌درخشند‌. از چارلی چاپلین گرفته تا بسیاری دیگر... لذا اسکار جایزه‌ای نیست که اگر آن را به دست نیاوردیم همه‌چیز را از دست داده باشیم.

این منتقد درخصوص وضعیت فعلی سینمای ایران عنوان کرد: متاسفانه سینمای ما به دلیل اینکه رویکرد جشنواره‌ای داشته در داخل نابود شده و گیشه‌ای ندارد. آیا این ارزشمند است که ما جایزه کن، اسکار و.‌‌.. را در دست داشته باشیم اما مردم‌ کشورمان فیلم‌ها را نبینند؟ آخر جایزه به چه قیمتی؟ متاسفانه همت اکثر مدیران ما فقط بر این بوده است که سینمای ایران در جشنواره‌های معتبر دنیا بدرخشد اما از سوی دیگر برای ما چه مانده است؟ یک سینمای ویران و خالی از مخاطب. حتی یک میلیون نفر از هشتاد میلیون نفر جمعیت کشور ما به سینما نمی‌روند. اکثر فیلم‌هایی که ممکن است جزو نامزدهای اسکار امسال باشند فقط برای جشنواره‌ها ساخته شده‌اند. من به عنوان یک منتقد دوست دارم که فیلم‌ها را در کنار مردم و در سالن‌های سینما ببینم بنابراین این فیلم‌ها اصلا برای من ارزشی ندارند حتی اگر ۱۰ اسکار گرفته باشند. 

محمدتقی فهیم اضافه کرد: ناگفته نماند که بنده مخالفتی با هیچ جشنواره‌ای ندارم اما ارسال فیلم از چه نگاه و منظری خیلی مهم و تعیین‌کننده است. به نظرم بهتر است فیلم‌هایی به جشنواره‌های خارجی ارسال شوند که محتوای ایرانی داشته باشد. گرچه ما تابه حال ۲ بار برنده جایزه اسکار شده‌ایم. اولین فیلم ایرانی که اسکار را به دست آورد اصلا ربطی به ایران نداشت، دومین فیلم هم که تماما فریاد میزد من برای شما ساخته شده‌ام اما اینگونه نبود. اگر قرار به تاریخ‌سازی بوده باشد ما ۲بار برنده اسکار شده‌ایم پس با توجه به بضاعت سینمای ما این ۲ مورد کافی است.

در آخر او در خصوص حضور پررنگ داوران ایرانی در جوایز اسکار امسال اظهار داشت: به این خاطر که امسال داوران ایرانی حاضر در این بخش خیلی بیشتر از سال‌های گذشته هستند به نظر می‌رسد تعدادی خیلی روی رای این عزیزان حساب باز کرده‌اند ولی اینکه بین پنج هزار نفر فقط سه_چهار نفر ایرانی باشند هیچ فایده‌ای ندارد. در کل با تمام لابی‌های موجود هیچ‌کدام از این فیلم‌ها قادر به لابی شدن هم نیستند. به همین خاطر شانسی برای هیچکدام از کاندیدها قائل نیستم.

درخشش سینمای ایران در اسکار در انتظار یک انتخاب مناسب

قطعا حضور در اسکار یک اتفاق ویژه برای سینمای ایران است. بدیهی است برای یک فستیوال خارج از مرز که می‌تواند پیشانی سینمای ایران محسوب گردد باید بهترین‌هایمان را در کنار هم بچینیم و بدون در نظر گرفتن هرگونه محدودیت، معذوریت و روابط مختلف به دنبال بهترین برداشت از سکانس جهانی اسکار در این اتفاق بین‌المللی باشیم. به این بهانه با کارشناسان سینما، منتقدان، فیلمسازان و کاربلدان این حوزه گپ‌و‌گفتی متفاوت داشته‌ایم که از نظر می‌گذرانید.