علی معلم منتقد سینما و سینماگر:
مرز حریم شخصی سلبریتی ها تا کجاست!/فضای مجازی تخته سیاه شخصی نیست/ چهره‌ها بدانند رسانه‌هایمان تقلبی هستند !
حریم خصوصی سلبریتی ها یا همان چهره های کشور مرزش تا کجاست ، مردم چقدر آگاه از آن هستند ، سلربیتی ها چه اندازه می دانند که تا کجا می توانند گذر از این حریم از سوی مردم و رسانه ها را به گلایه بگیرند و رسانه ها تا چه میزان آن را رعایت می کنند و مردم چقدر این حریم را حفظ می کنند و از همه مهمتر اینکه چقدر سلبریتی های کشور به فضای شخصی هم احترام می گذارند ،همه این ها مبحثی شد برای نشستن پای صحبت «علی معلم» – منتقد سینما و سینماگر- که از این حریم و مرز ها بگوید و بدانیم که می توانید در ادامه همراه ما شوید و از آنچه گفته شد بخوانید.
و اما داستان چگونه آغاز شد .ماجرا به خیلی پیشتر بر می گردد. شاید اولین مرتبه با انتشار یک فیلم کوتاه شوک خود را به جامعه وارد کرد .شوکی که زمانی پررنگ شد که دیده شد بی محابا فیلمی دست به دست از این فرد به فرد دیگر ،از نگاه یکی به نگاه دیگری منتقل می شود بی آنکه کسی بگوید ،«نکن!، این ویران کردن زندگی ست »
آن زمان گفته شد یک اشتباه بزرگ جمعی در یک اجتماع بود و دقت ها از آن موضوع برگرفته شد بی آنکه کسی توجه کند ،یک انسان، در اوج زندگی با این اشتباه بزرگ دسته جمعی به واقع مرد ،جان باخت ، زندگیش نابود شد.
کمی از آن زمان نگذشت که تکرار این اشتباه ، دوباره و دوباره و دوباره ادامه یافت ،انتشار عکس های خصوصی از هنرمندان و بازی با روح انسانی که ویران کننده بود .
زمان گذشت و گذشت و حال امروز در فاصله زمانی نه چندان زیاد از آن شوک اولیه، شاهد هستیم افرادی در برابر هر عکس العمل ،حرکت ، بیان سخن و عقیده ...چنان تیره از دهان و قلم نقد پرتاب می کنند که گاه باور این نکته سخت می شود که به واقع این آدم ها همنوع و هموطن خود را دوست دارند ؟و اما چرا! چرا اینقدر گذر از حریم خصوصی افراد راحت و بی دقت شده است ؟ آیا از عدم آگاهی از قرار گرفتن در دنیا جدید ارتباطات جهانی است و ارتباطات مجازی در شبکه های گسترده اجتماعی و ندانستن اینکه اینجا جای چیست ، محل بیان چه سخنانی است و تا چه حد می توان گفت وجامعه چقدر باید حریم خصوصی افراد را در این دنیا مجازی نگهدارد که «علی معلم» چنین از آن برایمان گفت از این حریم و چرایی های گذر از این حریم ها و حرمت ها که در ادامه می خوانید :
«این پرداختن به ریز زندگی سلبریتی ها تنها مختص ایران نیست ، این نگاه دقیق جامعه به فضای زندگی این افراد از جامعه ، مسئله جهانی است ، تازه به نظر من سلربیتی های ایران ،یک شانس بزرگ دارند و آن اینکه ما پاپاراتی در ایران نداریم ،درغرب زندگی آنقدر برای آدم های مشهور زیرذره بین است که حتی برای خرید ،رفتن به رستوران ،راه رفتن در حیاط خانه خود نیز محیط ایمنی احساس نمی کنند، بارها زندگیشان مورد تجاوز رسانه قرار می گیرد .در ایران هم این فضا در حوزه مجازی به وجود آمده ،بحث جدیدی نیست ، اینکه در جامعه ایران ،تا چه حد مردم به کارهای یکدیگر نظر دارند و دخالت می کنند مبحثی است که در مورد این رفتار اجتماعی جامعه شناسان باید نظر دهند. معتقدم ،به شدت جامعه ایران از نظر اخلاقی دچار تنگناهای عجیب شده است .شاید من خودم به شخصه ، هیچ آرزویی نداشته باشم ، درجامعه فعلی در سال های اخیر زندگی کنم ،جامعه از نظر اخلاقی به شدت نیاز به بازنگری رفتاری دارد ، در دور شدن از اخلاقیات شتاب عجیبی داشتیم.موقعیت بسیار بدی است ،تقریبا کمترین میزان هماهنگی و کارهای مشترک را داریم ، تاکید هر روز پررنگ تر شده منافع شخصی وجود دارد ، این در همه زمینه های زندگی از شغلی و خانوادگی خودنمایی می کند. »
علی معلم با بیان این جملات و اینکه که چند سالی است در حوزه اخلاق اجتماعی در مسیر تخریب حرکت می کنیم چنین ادامه داد :«برای دیدن نشان های این دور شدن از اخلاقیات و خودمحور شدن ،زیاد هم نیاز به کنکاش و جستجو نیست ،همین نگاه به ترافیک شهری خیلی چیز های را مشخص می کند ،دائم افراد در حال تجاوز به حق و حقوق دیگران هستند ،این رفتار مختص یک قشر از جامعه هم نیست ، از طبقات مختلف با علم و دانش مختلف انگار یک نوع رفتار در جامعه دارند ،به نظر می آید ، وقتی افراد ،در جامعه غیر قابل شناسایی می شوند ، در فضای عمومی قرار می گیرند ،درست شبیه هم هستند و خسیسه توده وارشان پررنگ می شود ، این غیر متشخص بودن جز جایی که آدم ها به اسم شناسایی می شوند در فضاهای دیگر کمرنگ است .حال شما در حوزه اینترنت توجه کنید، شاهد آن خواهید بود ، بی اندازه اسامی تقلبی و صفحات قلابی وجود دارد ، به واقع ایجاد این هویت های تقلبی حیرت انگیز است .آدم ها دیگر پشت هویت خود نمی ایستند.»
علی معلم در مورد اینکه انسان ها از نظر ذاتی خصلتی دارند که مثبت ترین عنوان برای آن کنجکاوی است ، حال این کنجکاوی در مورد دانستن از زندگی ،علایق و اعتقادات سلبریتی ها از سوی مردم بیشتر هم می شود چنین گفت :«وقتی این کنجکاوی در مورد زندگی مثلا همسایه ماست ،شاید تنها 100 هزار نفر آن را بشناسند و در گرده این کنجکاوی جای بگیرند ،ولی وقتی در جهان مثلا یک میلیارد نفر «تام کروز » را می شناسند ، مبحثی در مورد وی بیان شود، این تعداد انسان درگیر ماجرا می شوند ، این کنجکاوی و بیان جزئیات زندگی وی تنها مختص مردم عادی نیست ،رسانه ها نیز از آنها و زندگی و نحوه زندگی و اعتقاداتشان می گویند ، در موردش صحبت ایجاد می شود ، این میان بخشی از زندگی وی کاملا شخصی است .در ایران زیاد مردم و رسانه ها به این حریم شخصی چهره ها نزدیک نمی شوند ولی در غرب آنچنان بیان از شخصی ترین حریم زندگی این افراد زیاد است که زندگی کردن را برای این افراد سخت می کند این خود برگرفته از آن شهرت است ، به هر حال وقتی شهرت را به دست آوردی ،این توجه ها و خبررسانی ها و نگاه ها نیز همراه آن می شود ،آن زمان است که به عنوان یک سلبریتی ،باید تا حدی این مشکلات را نیز تحمل کنی. در این راستا ،چهره های نام آشنای کشور ما یک امتیاز دارند و آن اینکه مردم ما با توجه به اخلاقیاتی که دارند خیلی زیاد به فضای شخصی چهره ها تعرض نمی کنند. این برتری شخصیت مردم کشور ماست که باید به آن توجه مثبت داشت . مردم دخالت در زندگی چهره ها را خیلی به حد سرک کشیدن در ریز زندگی شخصی آنها نمی رسانند.اگر اتفاقاتی هم رخ داده بسیار اندک است.»
این منتقد سینما و سینماگر کشور با یادآوری اینکه اولین مرتبه که نقض حریم شخصی سلبریتی ها در جامعه ایران به طور جدی مطرح شد ،چندین سال پیش با انتشار تصاویر بسیار شخصی یکی از بازیگران زن بود گفت :« به نظرم آن انتشار اولین برخورد خیلی افشاگرانه در جامعه ما بود ، آن بازیگر ،قربانی این رویکرد اجتماعی شد ،باید مردم را در مورد انتشار تصاویر آن فرد ،آنهم دست به دست، بی توجه به اینکه در پس این رفتارشان چه می شود ، چه بر سر زندگی این فرد می آید محکوم کرد ، آن زمان به واسطه این عمل مردمی ناپسند، بنده مطلبی در نقد رفتار مردم نوشتم که مقامات برروی این نامه دستور دادند و رسیدگی جدی تری هم در مورد آن پرونده انجام گرفت ، درآن نوشته متذکر شده بودم :«فکرکنید بعداً در مورد خواهر و مادر شما این اتفاق خواهد افتاد ، فکر نکنید ،این در مورد یک هنرپیشه اتفاق افتاده واهل هنر ، بترسید از روزی که بگویند ،نوار فلان آشنای شما منتشر شده است ،تصور کنید در آن زمان چه بلایی بر زندگی شما و روح و روانتان خواهد آمد.»
علی معلم با تاکید بر اینکه این اعمال تنها مختص ایران و مردم ایران نیست گفت :«نمونه پررنگ آن در جامعه آمریکا و در دنیای سیاست و داستان ورود به حریم شخصی «کلینتون» مطرح شد گفت :« آن زمان وقتی برای بالاترین مقام کشور در آنتاریخ آمریکا این اتفاق افتاد ،ماجرا به دادگاه کشیده شد.دادگاهی که به طور مستقیم از تلویزیون پخش شد ، وقتی قاضی دادگاه گفتار بسیار صریحی در مورد رابطه «کلینتون» بیان کرد، و همزمان سخنان قاضی از تلویزیون پخش شد، مخاطب تلویزیون این صراحت را در مورد وی از زبان یک قاضی در فضای عمومی نپسندید و کاملا شرایط برعکس شد. یک دفعه جامعه آمریکا ازاین بیان صریح و بازگویی واضح از یک فضای شخصی برآشفت. یعنی آن جامعه ای که تا قبل از این با آن دادگاه قصد داشت «کلینتون» را محکوم کند با این رفتار فضا تغییر کرد حتی «کلینتون» محبوب شد ،آنهم به دلیل اینکه بلافاصله پس از آن صراحت گویی در فضای عمومی جامعه به خود آمد که هر لحظه امکان دارد فضای شخصی خود آنها نیز چنین و بی پروا سر زبان ها بیافتد.ناگهان یک موج اجتماعی برعکس ایجاد شد. »
وی با این اعتقاد که مردم ایران در مورد فضای مجازی و نحوه فعالیت در آن اطلاع صحیحی ندارند چنین افزود :«بعضی ها تصور می کنند صفحه مجازی ،تخته سیاه شخصی آنهاست. خیر ! شبکه اجتماعی ،تخته سیاه شخصی تو نیست.هر چه برروی آن می گذارید شما را در معرض نظر و قضاوت قرار می دهد. حال چهره آشنا جامعه باشید ،صفحه «فن پیچ» داشته باشید که 500 هزار ، 300 هزار نفر عضو دارد ، طبیعی است این تعداد نظر و تصویر شما را می بینند و خیلی از آنها نظر می دهند.»
وی ادامه داد :باید مدنظر داشت، این افراد عضو در «فن پیچ» دو نسبت با این سلربیتی دارند، یا عاشقشان هستند یا از آنها متنفر هستند. رابطه عشق و نفرت در آن فضا حاکم است . همیشه به بعضی از این دوستان که اعتراض می کنند که چرا فلان فرد ،فلان مطلب برای ما نوشت می گویم :« اصلا مشهوربودن یعنی همین . یعنی رابطه تنگاتنگ عشق و نفرت ، هستند افرادی که تو را یک جاهایی تحسین می کنند و در یک جاهایی هم حرف هایی در موردت می زنند که حس می کنی دوست ندارند سر به تنت باشد! آدم های مشهور باید رابطه عشق و نفرت را با مردم درک کنند، این رابطه همان طور که به سمت بالا می رود ،می تواند به سمت ذلت نیز کشیده شود، و این نکته که دو برابر تلاشی که برای بالا رفتن فرد انجام می شود برای سقوط وی انرژی گذاشته می شود . »
وی ادامه داد :حال وقتی در برابر این شماتت ها قرار می گیریم ، اینکه تخریب شده ایم یا نه ،مهمترین قاضی رسیدن به این نتیجه خودمان هستیم.اگر خیلی ناراحت شویم ،پس حتما یک جعل انجام داده ایم. بخشی از موضوع این است که افراد مشهور باید زندگی در فضای مجازی را یاد بگیرند ، هر نوع حرف زدن در این دنیا باید تا اندازه ای با حساب و کتاب باشد، یک مصاحبه خصوصی با یک روزنامه نگار شناخته شده ، یک فضای ایمن است ، آن فرد یک روزنامه نگار ی است که کار خود را می داند ، حریم گفتن هایش را نیز می شناسد ، وقت هایی ست ، روزنامه نگارها خیلی مباحث را در فضای ارتباطات کاری خود می شنوند یا مشاهده می کنند که اگر خبره کار خود باشند می دانند که چه باید منتشر شود و چه چیزی انتشارش تبحر فرد را در حرفه روزنامه نگاری به رخ نمی نمایاند بلکه برعکس رفتار کرده اند .
علی معلم با بیان این که بهتر است دوستان هنرمند که صفحاتی را در فضای مجازی راه اندازی می کنند ، به این هم بیاندیشند که صحیح تر به نظر می رسد این صفحات را به مشاوران رسانه ای بسپارند ، آن فرد مشاور نقش سردبیر را برای صفحه مجازی آنان ایفا می کند . آن زمان است ، حرف هایی که می خواهند بزنند مدیریت می شود و اشتباه کمتری رخ می دهد .
وی گفت :بعد نیست سلبریتی ها بدانند رسانه‌هایمان رسانه‌های تقلبی هستند!اگر رسانه‌های ما مثل رسانه‌های امریکا بودند که وامصیبتا بود . چه حرفهایی که از این صحبتها خارج نمی شد و چه جنجالها که به پا نمی‌شد. شاید ما از معدود کشورهای جهان باشیم که تعداد «صفحات » تقلبی در فضای مجازیمان آمار بیشترین را دارد. یعنی تا این حد صورت های گریزان از خود داریم . این هویت تقلبی داشتند چه اجازه ای به من می دهد؟ اجازه این را می دهد که غیر اخلاقی در فضای دیگران رفتار کنم.اینکه یک فرد حق دارد در فضای مجازی حرفی را بنویسد یا بزند یا ندارد ؟ طبیعا حق دارد ،هر فرد فرمانروای خود است ،ولی وقتی خود را در معرض قضاوت قرار می دهد ،طبیعی است که وقتی در معرض قضاوت قرار می گیرد باید منتظر بازخورد ، بازپخش ها هم باشد.
علی معلم در ادامه با بیان این که در دوره زمانی هستیم که داریم فضای ارتباطات تازه را با هم تجربه می کنیم گفت :دنیای مجازی امروز یک جهان کوچک است ،جمعیت گسترده ای ساکن آن هستند.این شبکه‌های اجتماعی که در ابتدا درست شدند خودشان تعریف مشخصی نداشتند، وقتی خسارتی بار آمد برایش قانون گذاشتند.
وی در خاتمه گفت :آن چیزی که مردم از سلبریتی های کشور می‌خواهند این است که، به هر طریقی که هستی باش، ولی خودت باش . معمولاً به این شکل است که نسبت عکسی بین آزادی، دموکراسی و مرز حریم خصوصی وجود دارد . هرچقدر شما در جامعه شفاف‌تر برخورد کنید ، حریم خصوصی شما نیز کمتر آسیب می‌بیند . این نکته را نیز مدنظر داشته باشیم ،وقتی در حریم دیگران سرک می‌کشیم دیگران نیز مجوز سرک کشیدن در فضای ما را می یابند ، بنابراین یکی از مطالبه‌های جدی که ما باید از دولت این باشد که به زندگی خصوصی شهروندان کاری نداشته باشد، تا این روند در فضای جامعه نیز کم کم فرهنگ سازی شود و شکل بگیرد.
نظر شما
نظرات
احمد
| 
۱۳:۰۴ - ۱۳۹۴/۰۳/۱۸
کسی قبل از منتشر شدن، مطلب را خوانده است؟چرا چند وقتی است، مطالب به شیوه مطالب احساسی داستان های بی محتوا نوشته می‌شوند؟جمله «چنان تیره از دهان و قلم نقد پرتاب می کنند» به چه معنی است؟ من از اوایل فرودین با سایت شما آشنا شدم.اخبار مذاکرات را خیلی خوب پوشش داده بودید.به نظرم در تعطیلات عید یکی از فعال ترین سایت‌ها بودید.مطالب و گزارش ها خواندنی بودند اما به تدریج افت کردید.چند وقتی است، حتی ساختار جملات درست نیست.به عنوان یکی از خوانندگان از شما می خواهم نظارت بیشتری بر مطالب داشته باشید. اخبار برگزیده
پرونده ویژه
