مشروعیت ادامه یک سریال به نظر مردم برمی‌گردد/ موفقیت فصل اول تضمینی بر موفقیت در فصول‌ بعدی نیست/ مخاطبان امروز فریب نمی‌خورند

رضا صائمی، منتقد سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: زمانی ساخت فصل دیگر یک سریال ضرورت پیدا می‌کند که آن اثر بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند و مخاطبان نیز ادامه این سریال را مطالبه کنند و در غیر این‌صورت وقتی سریال پتانسیل ادامه دادن ندارد و یا مخاطبان نیز میلی به دیدن ادامه داستان سریال ندارند، لزوم ساخت از بین می‌رود و دلیلی بر ساخت سریال در فصل‌های بعدی نیست.

صائمی خاطرنشان کرد: سریال «پایتخت» یک استثنا در تاریخ سریال‌سازی کشور بود که برای اولین بار به فصل پنجم رسید و تقریباً از همه فصول آن استقبال شد. «پایتخت» این قابلیت را داشت و مخاطب با آن ارتباط خوبی برقرار می‌کرد و پتانسیل ادامه دادن در قصه و کاراکترها وجود داشت. برای دنباله‌دار شدن یک سریال تنها نظر مخاطب است که می‌توان تأیین‌کننده باشد.

وی افزود: بارها در تلویزیون شاهد بودیم یک سریال ساخته شده، مردم از آن استقبال کردند، مسئولان و عوامل نیز با این تصور که بازار گرم بوده و حال می‌شود با همین اثر که نظر مردم را به خود جلب کرده مخاطبان بسیاری را پای تلویزیون کشاند دست به ساخت سریال زده‌اند اما به هیچ‌عنوان هیچ استقبالی از فصل دوم اثر نشده و سریال با ریزش شدید مخاطبان خود مواجه شده است. مطمئناً موفقیت یک سریال در فصل اول تضمینی بر ادامه موفقیت آن در فصل‌های بعدی نیست و برای ساخت ضرورت مخاطب‌شناسی و در نظر گرفتن پتانسیل فیلمنامه مسأله بسیار مهمی است.

این منتقد در ادامه اظهار داشت: حتی در سریالی مثل «پایتخت» که در فصل چهارم آن در ماه رمضان پخش شد، وقتی قصه در 30 قسمت روایت شد و عوامل کمی شتاب‌زده به سراغ ساخت آن رفتند همین سریال پر طرفدار نیز با ریزش مخاطب مواجه شد و این نشان می‌دهد حتی برای سریالی که در چند فصل توانسته طرفداران بسیاری داشته باشد تضمینی بر موفقیت فصل‌های بعدی نیست و حتماً فیلمنامه‌نویس و کارگردان باید به حفظ و جذب مخاطبان توجه داشته باشند، همین اتفاق برای سریال «زیر آسمان شهر» نیز افتاد و این سریال که حتی طرفداران بیشتری نسبت به «پایتخت» داشت در فصل دوم بسیار ضعیف و در فصل سوم با حداقل مخاطب خود رسید.

صائمی خاطرنشان کرد: اگر قصه یک سریال خوب باشد و شخصیت‌های آن جذاب باشند، همگی عضوی از حافظه و خاطره جمعی مردم جامعه می‌شوند و این اتفاق می‌تواند در یک فصل نیز رخ دهد و نیازی به ساخت سری‌های بعدی نیست. بحث سری‌سازی درباره سریال‌های طنز و جدی متفاوت است، در سریالی مثل «ستایش» که اثر چندان خوبی نبود فصل اول نسبت به فصل دوم مخاطبان بیشتری دارد. این اتفاق درباره سریال «شهرزاد» نیز در شبکه نمایش خانگی رخ داد. عوامل ساخت این سریال با دیدن بازخوردها و استقبال مردم تصمیم گرفتند فصل‌های بعدی آن را نیز بسازند و همه شاهد بودیم که فصل دوم «شهرزاد» نتوانست نظرات چندانی را به خود جلب کند و با افتی مشخص در قصه روبرو بود.

وی تصریح کرد: متأسفانه مجموعه‌ای که با استقبال مخاطبان روبرو می‌شود به یک دکان تبلیغاتی تبدیل می‌شود و سریع کیفیت کنار رفته و درآمدزایی مسأله اصلی می‌شود اما در نهایت مردم هستند که می‌توانند تأیین‌کننده ماندگاری یا عدم ماندگاری یک اثر باشند. مشروعیت تداوم یک سریال تنها به نظر مخاطبان برمی‌گردد و با آب بستن به یک سریال پر طرفدار حتی خاطره خوشی که مردم از دیدن آن دارند را نیز از بین می‌برد. مخاطبان امروز بسیار باهوش هستند و فریب نمی‌خورند.

این منتقد در ادامه این بحث تأکید کرد: با ارائه یک طرح به صداوسیما و ساخت آن در فصل‌های متعدد که شاید سه سال زمان ببرد شاید درآمد برخی از افرد سودجو تأمین شود اما اثرشان در تاریخ سریال‌سازی ایران جایی نخواهد داشت و مردم نیز مطمئناً از نگاه کاسب‌کارانه آنها مطلع می‌شوند. ما در سال‌های اخیر تعداد سریال‌های شکست خورده‌مان از سریال‌های موفق بیشتر بوده و اگر بخواهیم نگاهی کارشناسی و دقیق داشته باشیم مشکل اصلی سریال‌ها و فیلم‌های ما قصه‌گویی است.

صائمی در پایان گفت: به طور کلی نه موافق دنباله‌سازی هستم و نه مخالف. ادامه یک سریال در فصل‌های بعد شروطی دارد که در صورت وجود آنها می‌تواند ساخت فصل‌های بعدی اتفاق خوبی باشد. اینکه عوامل تولید یک مجموعه تلویزیونی از همان ابتدا با این رویکرد به سراغ ساخت اثر بروند که در فصل‌های بعد آن را ادامه دهند ریسک بالایی دارد و بهتر است پیش از شروع ساخت کارشناسان و فیلمنامه‌نویسان در فیلمنامه اثر دقت داشته باشند تا با ساخت سریال و جذب نکردن مخاطب بودجه صدا و سیما را از بین نبرند.