رزاقی: فساد به وجود می‌آید چون قانون اساسی اجرا نمی‌شود

به گزارش سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ ایران بین دو اندیشه سیاسی سوسیالیستی و لیبرالیستی، همیشه در چالش بوده است. از همین رو بسیاری از اندیشمندان اسلامی به دنبال آن بودند که راه سومی را در اقتصاد و عدالت ارائه دهند و به الگوی جدیدی در اقتصاد برسند؛  در قسمت ششم از ویژه برنامه تلوزیونی «مصیر» ویژگی‌ها و وضعیتی که این الگو در این چهل سال کسب کرده است، بررسی شد.

دکتر رزاقی، استاد دانشگاه تهران و دکتر مهدی پازوکی، استاد دانشگاه به تبادل نظرات خود درباره این مساله و توضیح اقتصاد و عدالت پرداختند.

در ابتدای این نشست دکتر رزاقی گفت: تمام اصول و قواعد موجود یک طرف، مدیریت یک طرف، به عقیده من مدیری که ایمان داشته باشد و خودمحور نباشد، می‌تواند از پس تمام مشکلات بر آید. تمام بحث‌ها در دنیای امروز بر سر عدالت است، به عنوان مثال سرمایه‌داری می‌گوید ما به دنبال حداکثر سود می‌رویم، به دنبال این سود جامعه و اقتصاد توسعه پیدا می‌کنند و اشتغال ایجاد می‌شود، بیکاری کاهش پیدا می‌کند و از همین رو عدالت در جامعه گسترش پیدا می‌کند؛ این عدالت سرمایه داری است.

وی ادامه داد: دو نظریه سوسیالیستی و سرمایه‌داری، هیچ کدام بحث دین را مطرح نمی‌کنند، چرا که اعتقادی به آن ندارند. در ایران الگویی که صدر اسلام و مدنظر پیامبر بوده با الگویی که امام خمینی و رهبری در انقلاب اسلامی داشته‌اند با آنچه در قانون اساسی است، شباهت‌هایی دارد اما ربطی به آنها ندارد.

رزاقی با اشاره به اصل دوم قانون اساسی که عنوان می‌کند معاد برای تعالی انسان به سوی خداست ابراز داشت: در اینجا مطرح نمی‌شود که کدام انسان با کدام دین؛ در اصل سوم نیز عنوان می‌شود که برای عدالت دولت باید برای تمام افراد حداقل مسکن، خوراک، پوشاک و... را فراهم کند و افراد در تمام حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی استقلال داشته باشند. 

وی ادامه داد: همین امر ارائه الگویی است که تاکنون وجود نداشته است. حال برخی می‌گویند این همان گرایش سوسیالیستی است. اما باید گفت که اولین تفاوت اساسی این است که سوسیالیست دین را قبول ندارد. این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه اصل بنیان سوسیالیست بر طبقه کارگر است گفت: نکته دیگر نیز در اصل 44 قانون اساسی مطرح شده است بدین شرح که سه بخش اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، دولتی، تعاونی و خصوصی است، با ذکر این نکته که بخش خصوصی باید مکمل دو بخش دیگر باشد. به گفته وی بحث تعاون نیز در وصیت نامه امام هم مطرح شده است، این تعاون رفتار انسان‌ها با یکدیگر را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که ما جای من را می‌گیرد، یعنی افرادی که دارا هستند  دست فقرا را می‌گیرند، از همین رو این فضا کاملا با فضای سوسیالیستی متفاوت است.

رزاقی گفت: من اعتقاد دارم سوسیالیست در عمل نتوانست به وظایف و اصول خود عمل کند، نمونه بارز آن نیز فروپاشی شوروی است، چرا که طبقه بالای جامعه به سمت مبانی سرمایه‌داری رفتند. در حال حاضر تنها کوبا و کره شمالی در فضای سوسیالیتی باقی مانده‌اند. سوسیالیست‌ها می‌خواهند مستقل باشند و تمام تکنولوژی‌ها را نیز داشته باشند، وقتی به این سمت برود، مجبور است با سرمایه‌داری نیز وارد نبرد شود، در آن صورت دچار مشکل می‌شود.

*وجه شباهت الگوی اسلامی و سوسیالیستی در اقتصاد

وی وجه شباهت الگوی اسلامی مدنظر ما با الگوی سوسیالیستی را همین درگیر بودن با سرمایه‌داری عنوان کرد و اظهار داشت: الگوی جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که نمی‌خواهد کسی زیر ستم باشد، می‌خواهد هیچ کشوری محتاج نباشد. مانند اتفاقی که در سوریه و عراق رخ داد، جمهوری اسلامی به این کشورها توانمندی آموخت تا مجبور نباشند ظلم و ستم را بپذیرند، ایران نمی‌خواهد حتی صلاح صادر کند، بلکه در ایجاد اصل تعاون پایبند است. در این فضا انسان وسوسه نمی‌شود که به خطا برود و اگر هم شخصی خطا کرد مورد محاکمه قرار می گیرد.

در ادامه دکتر مهدی پازوکی، اقتصاددان و استاد دانشگاه، در خصوص عدالت عنوان کرد: به عقیده من عدالت یکی از مطلوب‌های بشری است که در آرمانشهر انسانی به واقعیت می‌پیوندد، عدالت از مفاهیم والایی است که در قرآن کریم نیز به عنوان یکی از اهداف بعثت پیامبران عنوان شده‌است. لذا یکی از رسالت‌های اصلی پیامبران عدالت است.

وی افزود: اگر در جامعه‌ای عدالت در ابعاد مختلفش اجرا نشود، قطعا آن جامعه یک جامعه اسلامی نیست، چرا که عدالت یک اصل است و در اصول دین و جزو اعتقادات ماست،  همان طور که می‌دانید عدل یکی از اصول مورد قبول ماست و عدالت مفهوم بسیار زیبایی دارد.

پازوکی با اشاره به اینکه برای اولین بار کتاب با مباحث اقتصاد اسلامی نوشته استاد مطهری با مبحثی آشنا شدم که بسیاری توان تحمل آن را ندارند گفت: این کتاب متاسفانه امروزه در دسترس نیست. 

وی در ادامه تصریح کرد: شهید مطهری در این کتاب می گوید: مقدس مآبی اقتضا می‌کند که بگوییم هر آنچه دین گفت عدل است، بلکه واقعیت خلاف این است، هر آنچه عدل است، دین می‌گوید. یعنی عدالت یک شاخص و محک است. از همین رو می‌گویم عدالت بنیان و اساس است و یکی از اهداف انقلاب اسلامی ما همین عدالت است. من عقیده دارم که معنای عدالت برابری نیست، از دید کارشناسی اقتصادی، ما باید شرایط مسابقه را برابر فراهم کنیم، تا آن شخصی که توان، دانش و قدرت بیشتری دارد نفر اول شود. اگر شرایط در اقتصاد برابر نباشد، این یعنی رانت در اقتصاد، امری که امروزه در جامعه ما مشاهده می شود. 

*طبقه نوکیسه باعث سقوط شوروی شدند

این اقتصاددان اظهار داشت: در شوروی سوسیالیست چیزی که باعث فروپاشی شد این بود که افرادی که در راس حکومت کمونیستی بودند زندگی بسیار شیک و مرفهی داشتند و یک طبقه جدید نو کیسه را به وجود آوردند که این طبقه جدید زمینه‌ساز سقوط شوروی را فراهم کرد.

وی ادامه داد:  شهید محمدباقر صدر نظریه‌پرداز اقتصادی نیز به توزیع قبل از تولید باور دارد، یعنی تمام شرایط اولیه باید برابر باشد.

رزاقی در پاسخ به صحبت‌های پازوکی عنوان کرد: اگر افرادی بودند که آن شرایط اولیه را نداشتند و حتی نمی‌توانستند وارد خط مسابقه شوند، چه می‌شود؟ علاوه بر این توانمندی فیزیکی و مغزی هم نداشتند، آیا اینها می‌توانند وارد مسابقه شوند؟

پازوکی در پاسخ گفت: در دنیای واقعی شخصی معلول است و مشکل جسمانی دارد، این وظیفه حکومت است که زمینه مناسب را برای اینگونه افراد فراهم کنم. من قبول دارم که افراد از لحاظ جسمی و مغزی تفاوت‌های بسیاری دارند. اما من می‌گویم شخصی که زیر باد کولر می‌خوابد با کارگری که عرق می‌ریزد، باید یک درآمد و یک سطح زندگی داشته باشند؟

رزاقی روحیه ایثار را مهم خواند و گفت: با این روحیه می‌توان در هر سطحی زندگی کرد.

پازوکی اما روحیه ایثار و واژگانی مشابه آن را مناسب دنیای پس از مرگ دانست و ادامه داد: ایثار یعنی اینکه یک کارگری تلاش کرده و هشت ساعت کار کرده است و کارگر دیگری تلاش کرده و دو ساعت کار کرده است، قطعا شخصی که هشت ساعت کارکرده، بهره‌وری بیشتری داشته است، حال ما حق نداریم محصول این کارگر را بگیریم و به دیگرانی که کمتر کار کرده اند بدهیم و بگوییم این ایثار است.

رزاقی بحث ایثار را تنها در این حوزه ندانست  و گفت: با فرض اینکه گفته‌های شما تعریف مفهوم ایثار باشد، این به معنای مزد مساوی نیست. ایثار یعنی من به عنوان فردی که بیشتر درآمد داشته است، تمام ثروت را متعلق به خودش نداند، چراکه در جامعه هستند افرادی که نمی‌توانند به اندازه من کار کنند و درآمد کسب کنند. بحث من بر سر افرادی نیست که می‌توانند کار کنند اما نمی‌کنند، من می‌گویم اگر کسی نتواند کار کند، تکلیفش چیست؟ اینجاست که ایثار معنی می‌دهد.

وی ادامه داد: من اعتقاد دارم که در اقتصاد اسلامی رقابت معنا ندارد، بلکه همیاری است که اقتصاد اسلامی را می سازد. رقابت من بودن را می‌سازد و انسان را تخریب می‌کند، درحالی که تعاون ما می‌سازد و جامعه را می‌سازد.

پازوکی افزود: من اعتقاد دارم، ما یک علم اقتصاد داریم که در جهان، یکی است و دوم نظام اقتصادی که می‌تواند متفاوت باشد. اولین فرض ما در مبانی علم اقتصاد این است که انسان‌ها رفتارهایی عقلایی دارند. ما نمی‌خواهیم شعار دهیم، بلکه می‌خواهیم بگوییم جامعه اسلامی نه تنها با علم مخالف نیست، بلکه اگر با پدیده‌ها و مشکلات بشری برخورد علمی و کارشناسی صورت گیرد، قطعا می‌توان موفق شد. 

*شفافیت اقتصادی اولین بحث در تولید

پازوکی با اشاره به اینکه امسال مقام رهبری بحث تولید را مطرح کردند و این بحث بسیار مهمی است، گفت: اولین بحث در تولید، شفافیت اقتصادی است. دومین نکته بحثی است که دکتر رزاقی مخالف آن است و من به شدت موافق آن هستم، یعنی بحث رقابت است، اگر رقابت سالم میان بنگاه‌های اقتصادی نباشد، آن جامعه دچار مشکل می‌شود؛ به بیان ساده‌تر اگر یک انحصارگر وارد بازار شد، کار دیگر بنگاه‌های تولیدی تمام است.

وی افزود: من به نظام اقتصاد اسلامی باور دارم و به همان میزان نیز اعتقاد دارم که علم اقتصاد یکی است، لذا اگر رقابت را از اقتصاد برداریم، دیگر اقتصادی باقی نمی‌ماند. از همین رو قانون باید براساس ارزش‌های والای اسلامی زمینه اولیه رقابت را برابر فراهم کند. پازوکی با بیان اینکه در صدر اسلام سید قریشی با بلال حبشی، یکسان بودند و هیچ تفاوتی نداشتند، گفت: اولین بحث چارچوب عدالت در اندیشه شهید مطهری، بحث تعادل و موزون بودن، است. دومین اصل نیز بحث نفی هرگونه تبعیض است. به این منظور که در سیستم اسلامی تبعیض که به بی‌عدالتی می‌انجامد به عنوان یک چارچوب برای بیان عدل و عدالت مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

رزاقی در این خصوص بحث انسان را مهم خواند و افزود: انسان کیست؟ به دنبال من بودن خودش است یا بر اساس اسلام به دنبال ما می‌گردد؟ در اقتصاد بانک، صنعت، تولید و... تمام اینها یکی است اما چگونگی به‌کارگیری این موارد با غایت و هدفی که دارد، مهم است. 

پازوکی اظهار داشت: به عنوان شخصی که اقتصاد ایران را به خوبی می‌شناسد، امروز به شما اثبات می‌کنم که تعاونی‌ها در ایران نه تنها توزیع درآمد را عادلانه نکردند، بلکه باعث گسترش دروغ و نابرابری در اقتصاد ایران شده‌اند. یک زمان ما می‌خواهیم شعار دهیم، اما در دنیای واقعی من می‌فهمم که اگر رقابت را بین بنگاه‌های اقتصادی از بین ببریم و انحصار را به وجود آوریم، اقتصاد را نابود کرده‌ایم.

*می‌توان با ایجاد تعاونی‌ها و بدون رقابت عدالت را در اقتصاد ایجاد کرد

رزاقی نیز خود را مخالف انحصار و رانت دانست و ادامه داد: از لحاظ سرمایه‌داری نمی‌توان اقتصاد بدون رقابت داشت، اما در اقتصاد اسلامی که مد نظر ماست، می‌توان با ایجاد تعاونی‌ها و بدون رقابت عدالت را در اقتصاد ایجاد کرد. 

پازوکی عنوان کرد: اکنون در جمهوری اسلامی بیش از ده‌ها هزار تعاونی مسکن وجود دارد، زمانی که از کارمندی در خصوص داشتن مسکن سوال شد و او راست پاسخ داد، مسکن به او تعلق نگرفت، اما افرادی که دروغ گفتند، با قیمت پایین مسکن دریافت کردند و به قیمت بالا فروختند و این یعنی رانت؛ یک طبقه در جمهوری اسلامی به وجود آمد که از همین رانت‌ها نشات گرفته‌اند.

رزاقی اما آنها را خائنین به تعاونی‌ها خواند و افزود: تمام مشکلاتی که امروزه گریبان اقتصاد ایران را گرفته است از فقر و بیکاری گرفته تا گرانی و تورم نشات گرفته از نظام اقتصادی لیبرال و سرمایه داری است نه اقتصاد اسلامی؛ زمانی که وزیری منصوب می‌شود و به جای رعایت اصول اقتصاد اسلامی و حل کردن مشکلات کشور به فکر خودش و اطرافیانش است، وضعیت همین می‌شود.

پازوکی این مباحث را دور از اقتصاد دانست و گفت: من بحث اقتصاد می‌کنم، علم اقتصاد می‌گوید، شخصی که درآمد دارد باید مالیات بپردازد. به خصوص بر اساس مبانی اسلامی فرد باید خمس و زکات نیز پرداخت کند. آدام اسمیت که پدر علم اقتصاد است، در کتاب ثروت ملل اصولی را می‌نویسد و عنوان می‌کند، وظیفه دولت ایجاد امنیت و یک قوه قضاییه عادل است و این اصل هنوز هم جاری است.

رزاقی گفت: در کشور ما آنچه قانون اساسی گفته است را پیاده نکرده‌اند. جهادگران در راس کار نبودند؛ در مقابل کسانی کشور را اداره می‌کنند که به سرمایه داری و لیبرال اعتقاد دارند. در کشور ما قوانین آمریکایی و صندوق بین المللی پول به نفع یک عده خاص پیاده می شود. 

پازوکی گفت:  قانون اساسی ما نیز برخی مشکلاتی دارد که هنوز هم باید مورد بررسی قرار گیرد. قانون اساسی بدون ایراد نیست، اما به عنوان یک سند بالا دستی تا روزی که تغییر نکرده است، چارچوبی است که باید به آن اعتقاد داشت و به آن پایبند بود.

رزاقی در پاسخ ابراز داشت: در کجای قانون اساسی گفته است که اقتصاد ایران رقابتی است؟ من تاکنون در قانون اساسی با چنین چیزی برخورد نکرده‌ام؟

پازوکی گفت: قانون اساسی که نباید در مورد این مسائل صحبت کند. اما چرا شورای نگهبان تجارت خارجی را بخش خصوصی می‌تواند؟ 

رزاقی عنوان کرد: بر اساس قانون اساسی تجارت خارجی باید در دست دولت باشد. این نیز یکی از موارد عدم توجه به قانون اساسی است. دولت باید خدمتگذار تعاونی‌ها باشد. در دولت فساد به وجود می‌آید چون قانون اساسی اجرا نمی‌شود. 

پازوکی اظهار داشت: به چه دلیل دولت برای اصل 44 قانونی خاص گذاشته است؟ مجلس بر اساس دستور رهبری یک دستور خاص گذاشته است. اینکه فساد و دزدی شده مشخص است و من هم مخالف آن هستم. شما در صحبت‌هایتان به کوبا و کره شمالی اشاره کردید. اما این دو کشور شرایط زندگی بسیار بدی دارند. کره جنوبی امروز جزو 20 اقتصاد برتر جهان است، در حالی که وضعیت کره شمالی را همه می‌دانیم. یکی از مشکلاتی که در کشور ما تولید ملی شکل نمی‌گیرد این است که هر شخصی که پول داشت، آن را سرمایه‌دار و وابسته به استکبار خواندیم، در حالی که اینگونه نیست و ما باید امنیت سرمایه‌دار را فراهم کنیم.

رزاقی اما تعریف انسان را در این خصوص مهم دانست و گفت: انسان برای تعالی به سوی خدا خلق شده است. برای آن نیز باید حداقل‌های زندگی را داشته باشد و محتاج نباشد، اما اگر سمت حداکثرها برود، باز هم از سمت خدا و تعالی دور خواهد شد. دفاع مقدس ما یک الگوی جهانی به وجود آورد که ما با دست خالی دفاع کردیم و پیروز شدیم، چون یکدیگر را داشتیم. برخی اعتقاد دارند که چنین اقتصادهایی که مبتنی بر ایثار و تعاون هستند در عالم واقع و با انسان‌های امروزی قابل تحقق نیستند، در برابر چنین افرادی باید گفت که چرا ما انقلاب کردیم؟ چرا در زمان دفاع مقدس آن همه داوطلب دفاع داشتیم؟ این امر نشان می‌دهد انسان چنین ظرفیت‌هایی دارد، اما متاسفانه آن فرهنگ توسط مدیریت نادرستی که داشتیم، قطع شد. این نوع انسان‌ها با ایثار و فداکاری امروزه ایران را سرپا نگه داشته‌اند. آمریکایی‌ها برنامه داشتند تا هیچ کشوری در خاورمیانه سرپا نباشد. برنامه خودشان را نیز از سوریه آغاز کردند، اما ایران به آنها آموخت و یاد داد. در سیل اخیر مردم با دست خالی کار کردند، از همین رو می توان این تفکر را جهانی کرد.

پازوکی بی‌عدالتی و ظلم را در هر جامعه‌ای محکوم کرد و گفت: ما انقلاب کردیم تا ظلم ، نابرابری و بی‌عدالتی را از بین ببریم. من اعتقاد دارم آزادی با عدالت رابطه تنگاتنگی دارد، نمی‌توان به خاطر اعمال عدالت آزادی‌های مشروط مردم را از بین برد، در قانون اساسی نیز به درستی به بحث عدالت و آزادی‌های قانونی توجه خاصی شده است.، اختلاف سلیقه من و دکتر رزاقی بر سر این است که دکتر به یک دنیایی که هیچ جای جهان نمی‌تواند رخ دهد، باور دارد. در تاریخ بعد از جنگ جهانی آلمان به دو قسمت تقسیم شده بود اما امروزه چهارمین اقتصاد جهان و اولین قدرت اقتصادی اتحادیه اروپاست. چه چیز امروزه آلمان واحد را ساخته است؟ من معتقدم آنچه در آلمان رخ داد، تغییر مبانی علمی- فنی تولید از سنتی به مدرن بود، به بیان ساده‌تر آنها از علم استفاده کردند. ما باید به طراحی سیستم بپردازیم. امروزه اگر در داخل کشور، انضباط پولی را در سیستم بانکی، انضباط مالی را در بودجه دولت و انضباط اداری را درست کنیم و افراد کارآمد و شایسته حکومت کنند و به بیان دیگر نخبگان در راس جامعه قرار گیرند، به شما قول می‌دهم با نعمت‌های الهی که ایران دارد، می‌توانیم جزو 10 اقتصاد برتر جهان شویم. 

رزاقی اظهار داشت: نمی‌توانم سرمایه‌داری را درک کنم، امروز فارغ‌التحصیلان دانشگاه شریف جذب اقتصاد ایران نمی‌شوند، چرا؟ چون ما نمی‌توانیم یک انسان عالم را بیاوریم در رده‌های پایین قرار دهیم یک فرد بی‌سواد را به عنوان مدیر و بالادست وی بگذاریم. وقتی در جامعه‌ای تبعیض و نابرابری است، نمی‌توان از آن انتظار پیشرفت داشت. ما افراد بسیاری داشتیم که به صورت بورسیه و با بودجه بیت المال خارج از کشور درس خوانده‌اند اما حاضر نیستند که کشور بازگردند. من معتقدم هر آنچه که از جانب کشورهای غربی در هر دوره‌ای مطرح شده را نمی‌توان نام علم بر روی آن گذاشت و آن را علمی دانست. به عقیده من انسان‌ها نیاز ندارند مانند حیوانات در برابر یکدگیر قرار بگیرند و از یکدیگر تغذیه کنند و برای من مهم نیست که این نظریه مربوط به چه کشور قدرتمندی است و آیا علمی است یا خیر؟ انسان‌ها به صورت مساوی خلق شده‌اند، از همین رو می‌توانند نظام اقتصادی به وجود آورند که در آن همه با یکدیگر برابر باشند.

پازوکی عنوان کرد: اولین قانون در علم اقتصاد که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود، قانون بازی نزولی در علم اقتصاد است، یعنی اگر تمام عوامل تولید ثابت باشد و یک عامل متغیر باشد و عامل متغیر اضافه شود، تولید تا حدی بالا می‌رود و بعد دوباره شروع به کاهش می‌کند. این امر در تمام دنیا ثابت است. در تقاضا هر فردی دنبال بهترین کیفیت با کمترین قیمت است.

رزاقی اما این اصل را نمی‌پذیرد و ادامه می‌دهد: تمام افراد اینگونه نیستند، گاهی مصرف کننده برای کمک به تولید کننده وسیله‌ای بی‌کیفیت را با قیمت بالایی خریداری می‌کند. در دیدگاه من هر انسان یار انسان دیگر است.

پازوکی اما چنین رفتاری از رفتار عقلایی ندانست و گفت: چنین رفتارهایی فقر می‌آورد.

وی ادامه داد: در جامعه‌ای که فقر باشد، فلاکت، نابرابری، ظلم، بی عدالتی و... شکل می‌گیرد. باید جامعه را به سمت رشد و توسعه برد تا به تعالی برسد. در تفکری که دکتر رزاقی دارد، ایران در بهترین حالت به کره شمالی تبدیل می شود. 

رزاقی گفت: در آمریکا سه کشور، یعنی سه انسان، به اندازه 150 میلیون نفر ثروت دارند. آیا این یک جامعه ایده آل است؟ خوردن نان خالی لذت بخش است اگر کسی فقیر و بیکار نباشد و در مقابل کسی هم مال اندوزی نکند و دایره صحبت من در سطح جهانی است نه ایران، در مقابل فقر و حیثیت انسانی به عقیده من حیثیت انسانی باید انتخاب اول باشد.

پازوکی اما این سخنان را نادرست دانست و افزود: ذات فقر با حیثیت انسانی در تضاد است و فقر ذات انسانی را از بین می‌برد. بحث سر این است که حکومت‌ها باید دو کار انجام دهند، یکی آنکه یک سیستم مالیاتی کارآمد طراحی کنند و دیگری سیستم تامین اجتماعی طراحی کنند تا از این طریق مالیات‌های گرفته شده را درست تقسیم کند.

رزاقی اما رفاه به دست آمده در کشورهای سرمایه‌دار را حاصل فلاکت کشورهای بی‌شماری دانست و آن را امری غیر اخلاقی و غیر انسانی خواند و افزود: رفاهی که امروز در کشورهای غربی وجود دارد نتیجه گرسنگی، بیماری و فلاکت هزاران آفریقایی در جهان است که این امر با اقتصاد اسلامی در تضاد است.

«مصیر» ویژه برنامه شبکه چهارسیما، به مناسبت چهلمین سالگرد شهادت استاد مرتضی مطهری است که به تهیه کنندگی محسن صابری و سردبیری مهند حامدی با اجرای عطاالله بیگدلی در شش قسمت ۷5 دقیقه‌ای در گروه اجتماعی شبکه چهارسیما تهیه و تولید شده است.