سیمای ماندگار زنی در تاریخ ادبیات جهان

هاینریش بل در سال ۱۹۷۱، رمان قطوری به نام «سیمای زنی در میان جمع» منتشر کرد که شامل حدود ۱۳۰ شخصیت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. راوی، خبرنگاری است که تا فصول آخر جانبدارانه از زندگی زن  ۴۸ساله و زیبایی به نام «لنی» (Leni) گزارش تهیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

سیمای «لنی» در این رمان از چهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فراموش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نشدنی زنان در رمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پس از جنگ است. هاینریش بل در دو رمان «آبروی از دست رفتۀ کاتارینا بلوم» و «زنان برابر چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز رودخانه» نیز زنانی آفرید که فراموش نخواهند شد. در رمان اخیر، عشق یک دختر آلمانی و یک تبعۀ اسیر شوروی به گونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای دیگر تکرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

در این رمان از یک سو صحنه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اسرارآمیز، مرموز و عرفانی عرضه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و از سوی دیگر از اسناد غیر قابل انکار تاریخی مانند اظهارات و اعترافات «آلفرد روزنبرگ» -از تئورسین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مشهور حزی نازی- در دادگاه نورنبرگ استفاده می-شود. از یک سو شخصیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی به روی صحنه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آیند که فقط می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند مخلوق تخیلی نیرومند باشند و از سوی دیگر اشتراوس (رهبر حزب سوسیال مسیحی CSU)، همکار سابق هیتلر خوانده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

بل در این اثر هم از جامعه سرمایه‌داری و هم از نظام کمونیستی انتقاد می‌کند. به همین دلیل کتاب او با حذف بسیاری از قسمت‌ها در شوروی به چاپ رسید. او عملکرد سرمایه داری را مبتنی بر حرص و طمع می‌داند و نظام کمونیستی را نیز به عدم اجرای دستورهای سوسیالیزم متهم می‌کند.

بل، پس از انتشار رمان «سیمای زنی در میان جمع» در سال ۱۹۷۲ برندۀ جایزۀ نوبل ادبی شد. هیأت داوران این جایزه، کتاب فوق را تا تاریخ اهدای جایزه، کامل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین اثر بل ارزیابی کردند.

در سال ۱۹۷۷ فیلمی به کارگردانی الکساندر پترویچ بر اساس این رمان ساخته شد.

این کتاب توسط مرتضی کلانتریان در ایران به زبان فارسی ترجمه شده و در انتشارات آگه به چاپ رسیده است. ترجمه «سیمای زنی در میان جمع» را می‌توان یکی از شاخص‌ترین ترجمه‌ها دانست که توسط کلانتریان به یادگار مانده است. مرتضی کلانتریان 12 خرداد امسال در سن 87 سالگی درگذشت.