بررسی ابعاد فکری و اندیشه امام موسی صدر در برنامه «مصیر»

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ ویژه برنامه «مصیر» در چهل و یکمین سال‌روز ربوده‌شدن ، به بررسی ابعاد فکری و اندیشه ایشان می‌پردازد و هرشب ساعت 20:30 از شبکه چهار سیما پخش می‌شود. در قسمت اول به پرونده‌ی ربودن امام موسی صدر  و در قسمت دوم به موضوع صهیونیسم و مقاومت و در قسمت سوم به اندیشه سیاسی ایشان پرداخته شد.

مهمان قسمت چهارم برنامه، دکتر عادل پیغامی، پژوهشگر حوزه اقتصاد اسلامی در ابتدا درباره‌ی شخصیت امام موسی صدر گفت: «لفظ امام که به ایشان اطلاق می شود بی‌دلیل نیست. امام موسی صدر عامل است و رهبر است و بقیه را هم عامل می‌کند. اگر امام خمینی را فقیه جامعه‌ساز کلان بدانیم ایشان فقیه جامعه ساز خرد هستند.»

پیغامی افزود: «در نظر امام موسی صدر انسان جانشین خداست و دین برای انسان است. ایشان تعریف جدیدی از اسلام و دین ارائه می‌دهند که در اندیشه‌های شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید صدر و امام خمینی هم دیده می‌شود. این افراد اسلام را تعهدآفرین، موسئولیت‌زا، تاریخ‌ساز و جامعه‌ساز میدانند.»

پیغامی بیان کرد: «نوعی احیاگری، آغازگری و نواندیشی در شخصیت امام موسی صدر دیده می‌شود. ایشان در دانشگاه رشته اقتصاد را انتخاب می‌کنند و هم تحصیلات دانشگاهی و هم انتخاب رشته نشان‌دهنده‌ی مشی متمایز ایشان از سایر افراد است. انتخاب رشته‌ی اقتصاد ناشی از دغدغه‌ی ایشان نسبت به جامعه‌سازی و کاربردی کرئن اسلام است. نگاه امام موسی صدر به اسلام بیشتر اقتصادی است و بعد سیاسی که این نگاه را می‌توانیم از برداشت ایشان از قرآن و... ببینیم.»

پیغامی اضافه کرد: « امام موسی صدر چه در مباحث علمی و چه در عمل نگاهی خاص به اقتصاد داشتند. نزدیکی امام موسی صدر با سایر فرقه‌های مذهبی، احیای انسان مسلمان، سخنرانی در کلیسای کبوشین ، وحدت مردم جامعه پایه و ریشه‌ی اقتصادی داشت.»

پیغامی گفت: «پس از سفر یک‌ماهه امام موسی صدر به ‌دعوت مرحوم شرف الدین در سخنرانی‌های بعد از آن شاهد هستیم که ایشان به‌مثابه کارشناس اقتصاد توسعه، سرمایه‌های اجتماعی، ثروت، توانمندی‌ها و زیرساخت‌های اقتصادی را بررسی کرده است و با توجه به آن‌ها به مدل و الگو برای پیشرفت و جامعه سازی رسیده است.»

پیغامی درباره‌ی تجربه عملی امام موسی صدر و اقدامات ایشان در لبنان گفت: «امام موسی صدر ادامه‌دهنده‌ی راه مرحوم عبدالحسین شرف الدین، به‌صورت سازمانده‌یافته‌تر، علمی‌تر و دقیق‌تر است. امام موسی صدر حدود سال  شمسی1340 حرکت المحرومین را ایجاد می‌کنند. نهادسازی می‌کند و در توانمندسازی مدرسه صنعتی صور را ایجاد می‌کنند که در آن شاهد حضور شهید چمران هستیم. کارگاه قالی بافی برای زنان، چایی‌کاری برای بخشی از جامعه و مطالبه سهم تمام مردم جنوب لبنان از اقدامات ایشان است.»   

پیغامی راجع به پشتوانه‌ی نظری امام موسی صدر بیان کرد: «ایشان موسس مجله‌ی مکتب اسلام همراه با جمعی ازنواندیشان است. در این نشریه شاهد قرائتی از اسلام که اجتماعی و سیاسی است، هستیم. در این مجله افراد مختلفی مانند شهید مطهری و شهید بهشتی یادداشت و مقاله دارند. امام موسی صدر چهار مقاله در این مجله نوشتند که حاوی نوعی نوآوری و تشخیص درست مساله اقتصاد اسلامی  است که از سایر مقالات و رویکردهای آن زمان و اکنون کاملا متمایز است. »

پیغامی اضافه کرد: «به‌نظر من کتاب اقتصادنای شهید محمدباقر صدر کاملا شبیه این چهار مقاله است و گویی پایه‌های این کتاب نظرات امام موسی صدر است. اولین الگوی نظام‌سازانه از اندیشه‌های اقتصادی اسلام و ساماندهی بسیار منظم و منسجم مبتنی بریک سوال بنیادین در مباحث اقتصاد را در اندیشه‌ی امام موسی صدر و شهید صدر می‌بینیم.»

پیغامی گفت: «امام موسی صدر به سوالی رسیده است که تعیین‌کننده مرز مکاتب اقتصادی است و پاسخ امام موسی صدر بسیار نوآورانه است. سه سوال اصلی در مباحث اقتصادی این است که اگر مجموعه‌ای از عوامل برای تولید محصول باهم درگیر شوند و محصول تولید شود، مالکیت با کیست؟ برخی عموال رئیس هستند و برخی اجیر، حال چه کسانی باید رئیس شوند؟ ارزش اضافی محصول برای کیست؟  امام موسی صدر از دل فقه و اخلاقیات عناصری را پیدا می‌کند و نظام سازی می‌کند و پاسخی می‌دهد که جامع همه‌ی مکاتب است.»

پیغامی درباره‌ی اندیشه‌ی امام موسی صدر گفت: « امام موسی صدر نظامی مبتنی برعدالت را می‌سازد. درباره‌ی مباحث فلسفی عدالت، مشکلات عدالت پژوهشی و سایر مسائل این حوزه نقد و نظر ارائه می‌دهد. نظرات ایشان در این حوزه بی‌بدیل است و نباید از آن‌ها به‌خاطر قدیمی‌بودن عبور کنیم.»

پیغامی در پاسخ به سوال مجری برنامه، عطاالله بیگدلی که پاسخ امام موسی صدر به آن سه سوال چه بود بیان کرد: «امام موسی صدر می‌گویند قاعده‌ی نظام‌های اقتصادی با هم متفاوت است و مثلا قاعده‌ی نظام صنعتی با نظام کشاورزی یکسان نیست. در واقع ایشان، نظام‌های اقتصادی را همگن نمی‌دانند. برای مثال امام موسی صدر با توجه به قاعده‌ی حرام‌بودن ربا این پاسخ را در سوال مالکیت ارائه می‌دهند که پول صرف وجودداشتن اجیر نیست مگر آنکه در صاحب کار باشد یا قرضه‌الحسنه باشد.»

پیغامی در پایان اضافه کرد: «نگاه امام موسی صدر به دین نگاه عمل‌گرایانه است و دین حتما باید ثمره و نتیجه داشته باشد. اگر زندگی ما درست نیست پس در استفاده ما و برداشت ما از دین اشکال وجود دارد. اگر عمل به  ذکات درست و صحیح انجام شود، فقیری نباید وجود داشته باشد.»

در بخش‌های دیگر برنامه، سخنرانی امام موسی صدر، معرفی کتاب و پرونده‌ی ربوده شدن ایشان پخش شد.