داستان بعضی پلنگ‌ها

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، دکتر صانعی در ابتدای این گفت‌وگو درباره‌ی وضعیت زیستی پلنگ‌ها در دنیا گفت: «بعد از مطالعات ژنتیکی‌ 9 زیرگونه‌ی پلنگ در دنیا شناسایی شده که یکی از آنها مربوط به قاره‌‌ی آفریقا است و هشت زیرگونه‌ی دیگر آسیایی هستند. یکی از این زیرگونه‌های آسیایی پلنگ ایرانی است. طبق ارزیابی سال 2016 پلنگ‌ها حدود 61 درصد از پراکنش خود در سطح جهان را از دست داده‌اند. نکته‌ی نگران‌کننده این است که 31 درصد از زیستگاه‌های مطلوب برای پراکنش‌ها هم کاهش پیدا کرده است. 97 درصد زیستگاه‌هایی که باقی مانده است، بیشتر به سه زیرگونه‌ی پلنگ آفریقایی، هندی و ایرانی مربوط می‌شود. گونه‌ی پلنگ به‌طور کلی به‌عنوان گونه‌ی آسیب‌پذیر شناخته می‌شود. زیرگونه‌های پلنگ هم یا در معرض انقراض هستند، یا در معرض خطر شدید انقراض.»

پلنگ‌های ایرانی زادآوری دارند

تشریح وضعیت پلنگ‌های ایرانی موضوع بخش بعدی صحبت‌های مجری برنامه نظارت راهبردی بر اجرای برنامه ملی پلنگ ایرانی بود: «پلنگ ایرانی هم در معرض خطر انقراض و جمعیت آن در حال کاهش است. در گذشته پراکنش پلنگ ایرانی در منطقه‌ی جنوب غرب آسیا وسیع‌تر بوده است. علاوه بر ایران که زیستگاه اصلی پلنگ‌های ایرانی هستند، کشورهای ترکمنستان، افغانستان، آذربایجان، ارمنستان، پاکستان، ترکیه و عراق هنوز مقداری از پراکنش پلنگ ایرانی را دارند. حضور پلنگ ایرانی در کشورهای تاجیکستان، ازبکستان و گرجستان هم مورد سوال است. ما در حال حاضر تقریبا در همه‌ی استان‌ها، جز همدان، پلنگ داریم. مرگ‌ومیر پلنگ‌های ایران زیاد بوده و زیستگاه‌های آنها مورد تهدید بوده‌اند، تقطیع شده‌اند و کاهش مطلوبیت داشته‌ایم و خیلی از آنها از بین رفته‌اند اما جمعیتی از پلنگ‌ها در ایران داریم که زادآوری دارند. با وجود اینکه در مناطقی مانند شمال غرب ایران وضعیت برای پلنگ‌ها خوب نیست اما این زادآوری وجود دارد. در پروژه‌ی پلنگ روسیه در سال 2016 سه پلنگ و سال 2018 سه پلنگ دیگر در آن رهاسازی شدند اما از این شش پلنگ دو پلنگ بر اثر شکار کشته شده‌اند. در حالی که قرار بود تعداد این شش پلنگ به 50 پلنگ برسند. به همین دلیل امسال در روسیه تصمیم گرفته می‌شود که برنامه‌ی تکثیر در اسارت و معرفی مجدد پلنگ تمدید می‌شود یا نه. برنامه‌‌ی تکثیر در اسارت با این منظور انجام می‌شود که ژن گونه‌‌ای را که در معرض خطر انقراض است، از انقراض کامل نجات بدهند. مشکل عمده‌ای که در برنامه‌های تکثیر در اسارت وجود دارد، این است که تعداد افرادی که از آنها در این برنامه استفاده می‌شود، کم هستند. حتی اگر ژن طبیعی وجود داشته باشد، باز هم تعداد اندکی از تنوع ژنتیکی جمعیت‌شان را با خودشان دارند. به همین دلیل دو مشکل رانش ژنتیکی و به وجود می‌آید.»

45 گروه باید برای حیات پلنگ‌ها تلاش کنند

دکتر صانعی درباره‌ی اهمیت پلنگ‌های ایرانی گفت: « همیشه در فرهنگ و تاریخ و مناسبات اجتماعی ایران، گربه‌سان‌های بزرگ مانند شیر، ببر و پلنگ حضور داشته‌اند. نشانه‌هایی از آنها را در تخت جمشید، شاهنامه‌ی فردوسی، فرش‌های ما و ... می‌توان دید. به همین دلیل این گربه‌سان‌ها نمی‌توانند به راحتی از حیات‌وحش ما حذف شوند. این حیوانات اگر هیچ اثر اکولوژیکی‌ای هم نداشته باشند، برای ما اهمیت دارند چون مفاهیم دلاوری، شجاعت، قدرت، هوشمندی و ... را همراه خود دارند. موضوع حفاظت از پلنگ موضوعی نیست که بگوییم فقط به سازمان حفاظت از محیط‌زیست مربوط می‌شود. پراکنش پلنگ در ایران بسیار وسیع است و به همین دلیل 45 گروه در کشور روی این موضوع موثر هستند که خیلی از آنها سازمان‌های دولتی هستند. به‌طور مثال 18 درصد از دلایل تلفات پلنگ‌ها به دلیل اتفاقات جاده‌ای است. به همین دلیل ما برای حفاظت از پلنگ‌ها به همیاری ملی نیاز داریم.»

«چرخ» روزهای، یکشنبه، دوشنبه و سه‌شنبه، از ساعت ۱۹ به‌صورت زنده از شبکه‌ی چهار پخش می‌شود. مجری «چرخ» حافظ آهی است و محمد جباری سردبیری برنامه و الهه بهبودی تهیه‌کنندگی «چرخ» را بر عهده دارند.