سانسور، تلویزیون را از جامعه دور کرده / صداوسیما به موفقیت رسانه‌های دیگر در سریال‌سازی حسادت می‌کند

پیمان عباسی، فیلمنامه‌نویس سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، با اشاره به موفقیت شبکه نمایش خانگی در رقابت با تلویزیون گفت: آنچه که امروز بین مردم و تلویزیون فاصله انداخته، سانسور است و محدودیت‌ها و خطوط قرمز همواره باعث شده تا آثار اخته و خنثی شوند. ما همیشه در تلویزیون مجبور بودیم داستان‌هایی را روایت کنیم که با مردم و جامعه فاصله داشته‌اند.

عباسی خاطرنشان کرد: مسائلی مثل عشق‌های مثلثی جزو خطوط قرمز هستند و نمی‌توان به آن‌ها پرداخت اما قطعاً یکی از جذاب‌ترین موضوعات برای پرداخت همین مسأله است. دلیل اینکه سریال‌های ترکیه‌ای با اقبال خوبی از سوی مخاطبان ایرانی همراه بوده نزدیک بودن فرهنگ و جامعه امروزمان به مردم ترکیه است و از آنجا که سانسور در آثار ترکیه‌ای کمتر به چشم می‌خورد مخاطبان ما به دیدن آثار تلویزیونی این کشور رو آورده‌اند.

او افزود: آنچه که امروز مجبوریم در تلویزیون روایت کنیم هیچ ربطی به زندگی ما و جامعه‌مان ندارد. فیلمنامه‌نویس‌ها با ترفندهایی امروز سعی در جذب مخاطب دارند که تنها دو ترفند را می‌توان تا امروز در تلویزیون موفق دانست. یکی از آنها به سراغ روایت قصه‌هایی در بافت شهرستان‌ها رفتن است مثل سریال «پایتخت» و «نون خ». از آنجا که این قصه‌ها درباره مردم شهرستان‌ها هستند و تقریباً از زندگی شهری فاصله گرفته‌اند کمی به واقعیت نزدیک‌تر هستند. فرمول دوم برای جذب مخاطب استفاده از داستان‌های تاریخی است. فیلمسازانی مثل حسن فتحی با رفتن به فضای تاریخی و دور شدن از وضعیت اجتماعی امروز بسیار موفق بودند و دیدیم در سال‌های گذشته سریال‌هایی مثل «بانوی عمارت» چگونه با اقبال مخاطب همراه بودند.

این فیلمنامه‌نویس تصریح کرد: اما در VODها و شبکه نمایش خانگی نویسنده‌ها و کارگردان‌ها برای روایت قصه‌ دستشان بازتر است. البته باید پذیرفت که شبکه نمایش خانگی نیز برخی مواقع از مسیر خود منحرف شد و آثار بسیار ضعیفی تولید کرد اما این رسانه با در نظر داشتن این مسأله که جوان‌ها و نوجوان‌ها امروز مخاطبان اصلی سریال‌ها بوده و آنها هستند که پای خانواده‌ها را به سینماها می‌کشانند در روایت قصه‌هایشان به زندگی واقعی امروز نزدیک‌تر شدند و چون سانسور در این رسانه نسبت به تلویزیون‌ کمتر است شبکه نمایش خانگی موفق شد در این رقابت از رسانه ملی پیشی بگیرد و مخاطب بیشتری را جذب خود کند.

فیلمنامه‌نویس فیلم سینمایی «زهر مار» در ادامه گفت: یکی دیگر از عوامل ضعف تلویزیون کوچ هنرمندان باتجربه و کارکشته است که سال‌ها سریال‌های پر مخاطب برای این رسانه ساختند و دلیل اصلی این کوچ دستمزدهای پایینی است که باعث شده تا چرخ اقتصادی زندگی هنرمندان نچرخد و مجبور به فعالیت در رسانه دیگری شوند. مدتی پیش از من برای نوشتن فیلمنامه یک سریال در تلویزیون دعوت شد، وقتی صحبت از دستمزد کردیم نه تنها دستمزد پیشنهادی نسبت به پنج سال پیش بیشتر نبود، بلکه به من دستمزدی معادل نیمی از دستمزد پنج سال پیش را پیشنهاد دادند. عجیب است که در تلویزیون نه تنها دستمزدها بالا نرفته یا حداقل تغییری نکرده، بلکه بسیار تلویزیون امروز بسیار کمتر از قبل دستمزد می‌دهد.

عباسی تصریح کرد: تلویزیون راهکار جدیدی پیدا کرده، برای هر سریال به طور مثال هر دقیقه سه میلیون در نظر گرفته و حال تهیه‌کننده است که باید برای ساخت این سریال حساب و کتاب کند و طبیعی است در این وضعیت باید هزینه خیلی چیزها را پایین بیاورد و بدتر از همه اینکه بارها شده همین دستمزد حداقلی را نیز تلویزیون پرداخت نکرده و سال‌هاست هنرمندان بسیاری از صداوسیما طلب دارند. یک نمونه مشخص که خودم شاهدش بودم در یک سریال بود. قسط پرداخت دستمزد عوامل عقب افتاده بود، تهیه‌کننده مبالغی که باید به او از سوی صداوسیما پرداخت میشد را دریافت نکرده بود ولی عوامل بی خبر از این مسأله تصور می‌کردند که او در این دیرکرد مقصر است. تهیه‌کننده پس از بارها رفت و آمد به تلویزیون و نرسیدن به نتیجه‌، تصمیم گرفت با لحاف و تشک مقابل دفتر امور مالی بنشیند و تهدید کند که شبانه‌‌روز همانجا می‌ماند تا پولش را بدهند. او وقتی این کار را کرد، مسئول مربوطه با عصبانیت و فریاد سمت او آمد، در حالیکه تصور می‌رود از این رفتار تهیه‌کننده شوکه شده باشد، عصبانیتش از این بود که او چرا با خود اینها را آورده، ما لحاف و تشک داریم و می‌توانستیم در اختیار او قرار دهیم. متأسفانه تهیه‌کننده‌ها و بالطبع دیگر عوامل تولید آثار تلویزیون با چنین رفتارهای عجیبی روبرو هستند.

این فیلمنامه‌نویس با اشاره به بودجه سال‌های اخیر تلویزیون گفت: خیلی ساده از جداول برنامه و بودجه می‌توان فهمید که بودجه تلویزیون طی سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده و از طرفی قیمت و تعداد آگهی‌ها نیز بیشتر شده اما اصلاً مشخص نیست این پول صرف چه کارهایی می‌شود. وقتی صداوسیما نمی‌خواهد بودجه‌اش را صرف تولیدات ارزشمند و با کیفیت کند قطعاً مجبور است از هنرمندان و افراد کم تجربه استفاده کند که تجربه‌ای در جلب نظر مخاطب ندارند. این وضعیت فساد را وارد تولیدات تلویزیون کرده و می‌بینیم هر کس که پول دارد به راحتی می‌تواند در آثار تلویزیون نقش بخرد.

او افزود: البته این موضوع را نیز نباید از یاد برد که شبکه نمایش خانگی نیز نسبت به قبل ضعیف‌تر شده، ما سینما را با نگاه هنری نقد می‌کنیم اما این پول است که سینما را پیش می‌برد. افرادی که برای بیزینس وارد حرفه سینما شده‌اند محاسباتی دارند که به هنر مربوط نمی‌شود و چون وضعیت مالی بسیار بد است افراد پولدار که هیچ ربطی به هنر ندارند و نه کارشناس هستند و نه هنرمند به کارهای ورود کرده و اظهار نظر می‌کنند. به همین دلیل آثار تحت‌الشعاع نظرات غیر کارشناسی قرار گرفته و ضعیف‌تر از قبل می‌شوند اما من همچنان معتقد هستم که احتمال ساخته شدن یک سریال با کیفیت و خوب که بتواند سلیقه مخاطبان بسیاری را در بر بگیرد در شبکه نمایش خانگی بسیار بیشتر از تلویزیون است. تا جایی که من در جریان هستم سریال «جیران» حسن فتحی اثر بسیار خوبی است که قرار است در شبکه نمایش خانگی توزیع شود. تلویزیون نیز باید این کج سلیقگی و محدودیت‌ها را کنار گذاشته و بیشتر به مخاطبانش فکر کند.

عباسی در پایان تصریح کرد: به نظر می‌رسد تلویزیون و در واقع صداوسیما به موفقیت شبکه نمایش خانگی و رسانه‌های دیگر در جلب نظر مخاطبان حسادت می‌کند و قصد دارد با تشکیل شوراهایی قانونی صادر شود که مجوز ساخت سریال‌ها در رسانه‌های مختلف به تلویزیون مربوط شود وبه نوعی تلویزیون مالکیت سریال‌سازی در کشور را در دست بگیرد و اینچنین رقابتی که شکل گرفته و در آن شکست خورده را از بین ببرد.