چوگان را به عنوان یک فرهنگ پویا و زنده به ثبت جهانی رساندیم/ باعث مباهات است که اولین ورزش تیمی به ایران تعلق دارد/ حقیقت چوگان نوعی مشق رزم است

به گزارش گروه ورزشی خبرگزاری برنا، حجت‌اله دهخدایی رییس فدراسیون چوگان با حضور در این خبرگزاری درخصوص اتفاقات صورت گرفته برای ثبت جهانی چوگان و جایگاه این ورزش بومی ایران در جهان صحبت کرد.

متن گفتگوی خبرنگار برنا با حجت‌اله دهخدایی را در زیر می‌خوانید.

*درخصوص ورزش چوگان به عنوان قدیمی‌ترین و بومی‌ترین ورزش ایران برایمان بگویید؟

چوگان اولین بازی تیمی جهان است، قبل از چوگان هیچ بازی و ورزشی به صورت تیمی انجام نمی‌شد، اولین گوی و توپی که بشر اختراع کرد گوی چوگان بود، اولین دروازه و میدان برای رشته چوگان ساخته شد. خوشبختانه تمام این موارد بنابر گفته پیشینه‌‌نگاران جهان، به نام ایران ثبت شده است و تاریخی بیش از سه هزار سال دارد و همه جهان این را قبول دارند که ایران خواستگاه چوگان است.

چوگان درسه دوره، زمان هخامنشیان، ساسانیان و صفویان به اوج خود می‌رسد. بعد ازصفویان دچارافت و خیزهایی می‌شود، در زمان قاجار تقریبا چیزی به نام چوگان وجود نداشته است ولی در زمان پهلوی دوم همه ورزش‌های اسبی از جمله چوگان شروع به رشد می‌کنند و مورد توجه واقع می‌شوند. یعنی بازی چوگان هیچگاه در ارتش تعطیلی نداشته است گرچه ممکن بود افراد عادی بازی نکنند ولی از زمان گارد هخامنشیان تا به امروز نیروی زمینی ارتش ایران همیشه چوگان را داشته است، چون تمام حرکات چوگان حرکات یک سواره‌ نظامی است که باید تن قوی و قدرت فرماندهی قوی داشته باشد، بین اعضاء و جوارح هماهنگی لازم برقرار باشد تا شخص نظامی بتواند از مملکت خود دفاع کند. در واقع همه این موارد از مشخصه بازی چوگان است که هم اسب و هم بازیکن آموزش لازم را می‌بینند. چوگان جنسیت نمی‌شناسد درواقع می توان گفت حقیقت چوگان نوعی مشق رزم به شمار می‌رود.

*وضعیت چوگان ایران در حال حاضر چگونه است؟

چوگان به صورت نوین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران که مسائل اجتماعی دست‌خوش تغییرات شد و بلافاصله بعدازآن جنگ تحمیلی که به ایران تحمیل شد تا مدت‌ها نمی‌توانستیم خیلی از بروز و حدوث خیلی از رشته‌های ورزشی و امکانات را به سمت چوگان هدایت کنیم. اما بعد از اتمام جنگ نامه‌ای خدمت مقام معظم رهبری نوشته شد و از ایشان خواسته شد که در مورد چوگان نظر خود را اعلام کنند که ایشان با درایت کامل فرمودند چوگان جزو فرهنگ و ملیت ماست و آن را ترویج کنید.

فرمایش ایشان در سال1375 منجر به این شد که مسئولین چوگان را احیا کنند و خوشبختانه زمستان 1381، فدراسیون چوگان به صورت یک فدراسیون رسمی، در زمان مهرعلیزاده شروع به کار کرد و از آن زمان توانستیم با بهره‌گیری از چوگان‌بازها و مربیان کشورهای آرژانتین، اسپانیا، استرالیا، پاکستان و هندوستان جوان‌های خوبی را آموزش بدهیم. در شرایط فعلی چوگان‌بازهای خوبی داریم. اسب‌های خیلی خوبی برای چوگان در اختیار ما قرار دارد. اسب چوگان باید از نظر نژادی، قد و قامت انتخاب شود.همچنین می‌توانم بگویم تنها کشوری در منطقه هستیم که اسب‌های چوگانی خود را ترین می‌کنیم، کشورهای منطقه معمولا اسب ترین شده از آرژانتین یا استرالیا وارد می‌کنند. ولی ما این مربیان را داریم.

*در سطح جهانی چه رنکینگی داریم؟

از نظر بازی شاید رنکینگ بسیار خوبی در سطح جهان نداشته باشیم، در حالی‌که در سال 1396 که بازی‌های مقدماتی جام جهانی را در ایران برگزار کردیم در منطقه خودمان سوم شدیم و این یک جهش خیلی خوبی بود. علاوه بر این به این دلیل که ایران خواستگاه چوگان است بسیار مورد توجه چوگان‌ بازان و مقامات عالی‌رتبه چوگان است که دوست دارند به ایران بیایند و چوگان بازی کنند. اما برای اینکه در مسابقات جهانی شرکت کنیم باید به یک حدی از هندی‌کاپ برسیم، براساس لول بازیکن چوگان و مقدار توانایی بازیگردانی او و اینکه چقدر بازی را فهمیده است و می‌تواند اسب را کنترل و میدان‌داری کند به بازیکن نمره‌ای می‌دهند که به آن هندی‌کاپ می‌گویند که از منفی 2 تا مثبت 10است. هندی‌کاپ تیمی ما که 4 نفر هستند، باید به 13 برسد تا بتوانیم در مسابقات جهانی شرکت کنیم. اما دنیا حاضر است ما را با هندی‌کاپ کمتر هم بپذیرد به دلیلی اینکه بگویند از ایران یعنی خواستگاه چوگان تیم دارند.

*اولین میدان چوگان جهان در کجا قرار داشت؟

اولین میدان چوگان جهان میدان نقش جهان اصفهان است که 700 سال قبل در آن بازی چوگان انجام شده است. خوشبختانه در حال حاضر وضعیت خیلی خوبی داریم از نظر فرهنگی حرف اول را می‌زنیم و در بخش بانوان حرفی برای گفتن داریم. اما در بخش مردان هندی‌کاپمان پایین است ولی با توجه به رشدی که در آموزش دادیم و با توجه به اهمیتی که فدراسیون چوگان مخصوصا همه آقایانی که مسئولیت داشتند، آموزش را یکی از ارکان رکین فدراسیون قرار دادند. بدون شک در این زمینه نسز به زودی شاهد پیشرفت‌هایی خواهیم بود.

* بحث جهانی شدن چوگان چقدر می‌تواند به سود ایران باشد؟

در سال 1392 که بحث ثبت جهانی به نام آذربایجان پیش آمد و اعتراضاتی که ایران به حق داشت و مدارکی که ارائه کردیم، مسئولین یونسکو را متقاعد کرد که چوگان برای ایران است و این یک اعتراضی بود که رسما از سوی یونسکو به آذربایجان شد و آذربایجان هم عقب‌نشینی کرد و کتبا اعلام کرد که من دایه‌دار چوگان نیستم.  یونسکو هم اعلام کرد که می‌توانید چوگان را به نام خودتان انجام دهید. 11 فروردین سال 1395 پرونده را تکمیل کردیم و به یونسکو تحویل دادیم و در 16 آذر 1396 در دوازدهمین اجلاس یونسکو در کره جنوبی، چوگان برای همیشه به نام ایران ثبت شد.  یونسکو اعلام کرد که چوگان به عنوان شاهکار فرهنگی به ثبت رسیده است. جالب‌تر این بود که از بین کشورهایی که شرکت کرده بودند حتی یک نفر هم یک سوال مخالف نداشت چه برسد به این بخواهند اعتراض کنند.

 چون ما چوگان را به عنوان یک فرهنگ پویا و زنده به ثبت جهانی رساندیم. این پویایی و نشان دادن زنده بودن آن و اینکه هنوز ادامه دارد تعهد ماست. هر ساله باید به یونسکو گزارش بدهیم که دارای زمین و میدان هستیم و چوگان‌باز و آموزش داریم، مردم، جوانان، بانوان و آقایان می‌آیند و علاقه‌مند هستند. باید هر ساله این را به یونسکو گزارش بدهیم. نیاز به کمک مسئولین است که به عنوان یک کار فرهنگی و ملی به آن نگاه کنند، زمین در اختیار هیات‌های استانی قراردهند که بتوانیم هیات‌های استانی را فعال کنیم. این ورزش هیچوقت تفکیک و محدودیت جنسیتی و سنی نداشته است. باید بتوانیم فرهنگمان را همچنان زنده نگه داریم.

* فدراسیون چوگان چه مسابقاتی را برای فصل جدید تدارک دیده است؟

الان تقریبا فصل بازی‌های ما به پایان رسیده است. چون معمولا اولین بازی‌مان را که برای بزرگداشت ارتش است در 29 فروردین انجام دادیم. معمولا اواخر مهر آخرین بازی‌مان را در روز تربیت بدنی انجام می‌دهیم و بعد هم بازی پیشکسوتان را در برنامه داریم.  در حال حاضرنیزیک بازی داریم در حضور وابستگان نظامی کشورهای دیگر، مانند زمان‌های قدیم که وقتی شاه عباس تصمیم داشت قدرت نظامی خود را به رخ جهانیان بکشد، سفیران را دعوت می‌کرد و در میدان نقش جهان یک بازی چوگان ترتیب می‌داد که توامندی اسبان، سربازان،  قدرت فرماندهی و هماهنگی را با یک بازی به رخ بکشد. هفته آینده یک بازی به عنوان خیریه گابریگ به نفع بیماران دیابتی و به مناسبت روز تربیت بدنی داریم. آخرین بازی‌مان هم پیشکسوتان است. وقتی می‌خواهیم فصل را ببندیم یک بازی پیشکسوتان داریم به دلیل احترامی که برای آن‌ها قائل هستیم.

*حرف پایانی؟

 تشکر می‌کنم از شما و خبرگزاری برنا برای این فرصتی که در اختیار چوگان که برای همه ایرانیان است قرار دادید. تشکر خاص از دکتر سلطانی فر که قبل از اینکه در منسب وزارت ورزش بنشینند چوگان را می‌شناختند. در زمان سلطانی فر پرونده ثبت جهانی چوگان به یونسکو فرستاده شد. تشکر ویژه از آ دکتر داورزنی که از ابتدای سال 1381 که چوگان به عنوان فدراسیون نوین پایه‌گذاری شد سرپرستی چوگان را داشتند و  از آن زمان تا حال افتخار داشتیم و به عنوان اعضای هیات رئیسه در خدمتشان بودیم و از رهنمودها و کمک‌هایشان استفاده می‌کردیم. از مجموعه وزارت ورزش و مجموعه برنا تشکر ویژه داریم که این دغدغه را دارند و به این فرهنگ پرداختند. امیدواریم این همکاری و دغدغه مداوم باشد تا بتوانیم چوگان را به آن عظمت قدیمی خود برسانیم.