گوشه ای از رسم و رسوم روزه‌داری در ماه مبارک رمضان و قبل از کرونا

به گزارش برنا؛ فریبا نعمتی گفت: در هر منطقه با توجه به تنوع قومیت و اقلیم تفاوت‌های اندکی در آداب و رسوم این ماه وجود دارد، در همدان ‌معمولاً آیین‌های سنتی در روستاها بیشتر انجام می‌شده و در برخی مناطق هنوز هم پابرجاست.

وی با اشاره به اینکه غذاها و ‌نذورات ماه رمضان بسته به منطقه‌ها متفاوت است، خاطرنشان کرد: مثلاً از شیرینی‌های مرسوم ماه رمضان در همدان «حلوازرده» است که به خاطر مقوی بودن از آن استفاده می‌کنند یا نوشیدنی‌ مردم این منطقه شربت «شیره انگور» است.

نعمتی ادامه داد: در روزگار گذشته اهالی روستاها در آستانه ماه رمضان چند طلاب از قم می‌آوردند که هم احکام شرعی را بیاموزند و هم امام جماعت مسجد داشته باشند، طلاب مهمان نیز یک ماه در منزل کدخدای روستا اسکان داشتند.

وی اضافه کرد: قبل از ماه رمضان متولی‌ مساجد و امامزاده‌ها این مکان‌ها را برای استقبال از ماه مهمانی خدا آماده می‌کردند و با شعارهای مذهبی زینت می‌دادند، کسانی که بیشتر مقید بودند یک روز قبل از ماه رمضان روزه می‌گرفتند چراکه اعتقاد داشتند در این ماه بیشتر به خدا نزدیک می‌شوند که البته این رسوم هنوز هم پابرجاست.

نعمتی با اشاره به اینکه در گذشته مردم سعی می‌کردند حتماً نمازهای پنج‌گانه را در مسجد بخوانند، گفت: زمانی که هنوز ساعت در دسترس مردم نبود جارچی‌ زمان سحر و افطار را اعلام می‌کرد که در روستاهای کوچک به پشت بام می‌رفت، با صدای بلند سحرخوانی می‌کرد و مردم را به بیداری فرامی‌خواند.

کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان ادامه داد: جارچی در محله‌های بزرگتر به کوچه‌ها می‌رفت و مردم را خبردار می‌کرد، گاهی اوقات هم جارچی‌ها دو نفر بودند که یک نفر از آنها برای مطلع کردن مردم درب خانه‌ها را می‌زد.

نعمتی تصریح کرد: اگر در روستا یا منطقه‌ای سحرخوان یا چاوش‌خوان نبود مردم از صدای خروس می‌فهمیدند که وقت سحری و ‌اذان است، معمولاً خروس تا وقت اذان صبح سه بار می‌خواند و بار اول و دوم نشان دهنده این بود که وقت خوردن سحری است و سومین بار زمان اذان را اعلام می‌کرد. 

وی در ادامه به اهمیت شب‌های قدر در بین مسلمانان اشاره کرد و یادآور شد: همه مردم این سه شب را مهمترین شب‌های ماه رمضان می‌دانند، به مساجد می‌روند، شب زنده داری می‌کنند، دعای جوشن کبیر می‌خوانند و باور دارند که در این شب‌ها مقدرات آنها نوشته می‌شود همچنین معتقدند در شب های قدر امام زمان(عج) پای مقدرات آن‌ها را امضا می‌کند.

نعمتی با بیان اینکه معمولا کسانی که نذری دارند در ماه‌های قمری به ادای دین می‌پردازند، یادآور شد: مردم در ماه رمضان نذورات خود مانند خرما، آش، حلوا و حلیم را بین مردم پخش می‌کنند و اکثراً ترجیح می‌دهند در سه شب قدر این اتفاق بیفتد.

این کارشناس مردم‌شناسی صله رحم را از بهترین اتفاق‌های ماه رمضان دانست و خاطرنشان کرد: بزرگترها سعی می‌کنند سفره‌های افطاری پهن ‌کنند و کوچکترها را دور این سفره پر برکت گردهم آوردند.

وی از عید فطر به عنوان بزرگترین عید مسلمانان یاد کرد و گفت: روزه داران ماه رمضان معتقدند بعد از یک ماه روزه داری خداوند پاداش آن‌ها را در عید فطر می‌دهد به همین علت غسل روز عید را انجام می‌دهند و نماز عید فطر را به صورت جماعت برگزار می‌کنند.

نعمتی اضافه کرد: بانوان روز عید فطر غذای خوبی برای خانواده خود می‌پزند، مردم مانند عید نوروز به دیدن یکدیگر می‌روند همچنین در این روز به دیدار کسانی که عزادار هستند، می‌روند تا آنها را از عزا دربیاورند و برای نوعروسان نیز عیدانه می‌برند که البته برخی از این‌ موارد در زمان قدیم بیشتر رواج داشته است.

وی با اشاره به اینکه یک ماه روزه داری تأثیرات جسمی و روحی بزرگی روی افراد روزه ‌دار می‌گذارد و برایشان پربرکت است، اظهار کرد: این ماه مبارک باعث همدلی و ‌همبستگی بین مردم می‌شود و با دادن نذورات و افطاری از هم دلجویی می‌کنند.

نعمتی در پایان بیان کرد: روزه داران ترجیح می‌دهند پس از یک ماه روزه داری در نخستین روز پس از ماه رمضان غذای ساده‌ای مانند آش ترش بخورند که اگر معده‌شان بر اثر روزه گرفتن صفراوی شده، برای بدنشان مفید باشد.