عوامل موثر بر تامین منایع در صندوق‌های بیمه‌ای

به گزارش برنا، یکی از شاخص‌های پایداری مالی صندوق‌های بازنشستگی «نسبت پشتیبانی» است. این نسبت تعداد بیمه شدگان به مستمری بگیران  را نشان می‌ده که چه تعداد افراد حق بیمه پرداخت می‌کنند و درقبال آن چه تعداد از مزایای بازنشستگی بلند مئت برخوردار می‌شوند. براساس تجربه جهانی، اگر نسبت پشتیبانی از عدد 5 کمتر شود، زنگ خطر پیشی‌گرفتن مصارف بر منابع صندوق‌ها به صدا درمی آید. در 14 صندوق بیمه ای اختصاصی کشور میانگین این نسبت پشتیبانی، کمتر از 5 است واین صندوق ها بدون کمک دولت قادر به انجام وظایف و تعهدات خود نیستند.

همچنین نسبت پشتیبانی در دو صندوق بازنشستگی کشوری و صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح زیر یک است و بدون کمک دولت این صندوق‌ها به‌هیچ‌عنوان قادر به ادامه حیات نیستند وطبق آخرین آمار منتشرشده نسبت پشتیبانی برای سازمان تامین اجتماعی در سطح پایینی قرار دارد و زنگ خطرها برای این سازمان به صدا درآمده است.

منابع و مصارف صندوق های بیمه ای

به اعتقاد کارشناسان وضعیت صندوق‌های بیمه‌ای از دو مسیر می‌تواند بهبود پیدا کند، درغیر این صورت ممکن است آسیب‌پذیر شوند، این دو مسیر شامل مسائل محیطی و بیرونی و مسائل درونی و مدیریتی این صندوق‌ها است. یکی از عوامل محیطی تاثیر گذار بر وضعیت صندوق بیمه ای، قوانین و مقررات است. در تمام کشورهای دنیا در زمان تاسیس صندوق‌های بیمه‌ای، متغیرهای کلیدی از قبیل جمعیت، نرخ اشتغال، نرخ مشارکت زنان،GDP، نرخ رشد سرمایه‌گذاری و ده ها متغیرهای تاثیرگذار دیگر را درنظر می‌گیرند و براساس محاسبات بیمه‌ای یک نرخ حق بیمه را تدوین می‌کنند. طبق این نرخ، مزایایی برای افراد در نظر گرفته می‌شود که در دنیا به عنوان «محاسبات اکچوئری» یا بیمه‌ای پذیرفته شده است. البته در تعیین این نرخ حق بیمه بررسی می کنند که این صندوق بیمه ای چه تعهداتی نسبت به افرادی که حق بیمه پرداخت می کنند، دارد به عنوان مثال به سن بازنشستگی و مزایای بازنشستگی و انواع بازنشستگی توجه می کنند.

همچنین یکی از موضوعاتی که در راستای حل و ‌‌فصل مشکلات صندوق‌های بیمه‌ای باید مدنظر قرار گیرد، کسب معرفت و آگاهی لازم از جایگاه رفیع این صندوق‌ها در چارچوب محاسبات بیمه‌ای برای نظام عالی تصمیم‌گیری است. در بوجود آمدن این بحران علاوه بر دولت و مجلس و مدیران تامین اجتماعی، تشکل های کارگری و کارفرمایی نقش عمده ای داشتند.

زمانی که اقتصاد در حالت تورمی قرار می‌گیرد، در این حالت درآمد های بازنشستگان به نزدیک خط فقر می رسد و به دلیل اینکه بتوانند کمبود منابع درآمدی خود را تامین کنند، دوباره وارد بازار کار می شوند. آمارها نشان می دهد بیش از نیم میلیون نفر از بازنشستگان به بازار کار بازگشتند.

متاسفانه در کشور اصلاحات لازم را در بهبود فضای کسب و کار در چهار چوب استانداردهای سازمان بین المللی کار انجام نگرفته است و موجب شده است که شکاف عمیق بین نیروی کار و کارفرما ایجاد شود. علاوه بر این کارگران از امنیت شغلی برخوردار نیستند، آمار ها نشان می دهد بیش از 90 درصد کارگران ما قرارداد موقت دارند و کارفرمایان سعی دارند بازنشستگان را به خدمت بگیرند. همچنین بازنشستگان  به علت ترس از اینکه مبادا شرکت‌های بیمه ای از فعالیت مجدد آنها با خبر شود، حاضر هستند هرتصمیم نا عادلانه ای که از طرف کارفرما گرفته می شود، قبول کنند. ضمن اینکه کارفرمایان از نیروهای با تجربه به صورت ارزان استفاده می کنند و درگیری های قانونی بین کارگر و کارفرما به حداقل می رسانند.

سومین عامل محیطی تاثیر گذار که موجب پیشی گرفتن مصارف از منابع صندوق بیمه ای شده، وضعیت اقتصادی کشور است. زمانی اقتصاد در یک حالت تورمی قرار می‌گیرد به طور طبیعی صندوق‌های بیمه‌ای بسیار آسیب‌پذیر می‌شوند. زمانی که نرخ بالای بیکاری در کشور وجود دارد فرصتی برای جذب این نیروی کار در صندق بیمه در قالب اشتغال فراهم نمی شود، این صندوق های بیمه ای ازپرداخت حق این  نیروی بیکار محروم می شوند. همچنین زمانی که نیروی کار در بلند مدت با سن بالاتری وارد بازار کار می شوند، به دلیل قوانین محدود کننده سن کار، نیروی کار کمترحق بیمه پرداخت می کند و این امر به صندوق های بیمه ای آسیب می زند.

در نهایت به علت اینکه صندوق‌های بیمه‌ای به دلیل وقوع تورم نتوانسته‌اند کسب درآمد کنند و از طرف دیگر طبق قانون باید حقوق بازنشستگان و مستمری بگیران را افزایش بدهند، این صندوق ها برای حفظ ارزش ذخایر و دارایی‌هایشان وارد فعالیت‌های اقتصادی می‌شوند.

زمانی که در کشور با مسائلی مانند تحریم، رکود تورمی و کاهش ارزش پول ملی مواجه می شود، به دنبال آن ذخایر و دارایی های صندوق‌های بیمه‌ای ارزش خود را از دست می دهند، همین مسئله نظام برنامه ریزی و تصمیم گیری صندوق های بیمه ای را دچار مشکل می کند و به علت کاهش ثروت ملی و ناامن بودن، این صندوق ها قادر نخواهند بود سرمایه و دارایی های خود را نقد کنند و موجب ایجاد بحران عمیق تری در این صندوق ها می شود.

درکشورهای توسعه‌یافته زمانی که درمورد صندوق‌های بیمه‌ای با بحران مواجه می شوند، برای به تعویق انداختن این بحران، دست به اصلاحات پارامتریک می زنند.به عنوان مثال در کشور فرانسه سن و سابقه کار را بالا و مزایا را کاهش دادند تا صندوق های بیمه ای پایداری داشته باشند.