ایجاد شکاف بین آمریکا و اروپا/ موقعیت متفاوت روسیه و چین

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ سه‌شنبه شب گذشته «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا، تصمیم خود در خصوص خروج از توافق هسته‌ای با ایران را اعلام کرد. خروج ترامپ از برجام در حالی انجام شد که کاخ سفید 15 ماه برای آن تلاش کرد. اما نکته قابل تامل این است که همیشه فردی از یک قرارداد و یا توافق خارج می شود که احساس ضرر کند. این احساس در کابینه ترامپ وجود داشت و در نهایت اقدام اخیر او بر این موضوع صحه گذاشت.

البته در این خروج رسمی، نقش و تلاش 15 ماهه دو رژیم عربستان و اسرائیل را نباید نادیده گرفت. عربستان با پول و رقص شمشیر برای برهم زدن توافق هسته ای از هیچ کوششی دریغ نکرد. نخست وزیر رژیم صهیونیستی هم علاوه بر تکرار ادعاهای بی اساس در آخرین نمایش هالیودی خود رسما اعلام کرد که «ایران 1050 انبار و آرشیو اتمی دارد و در موضوع برجام سر آمریکا کلاه رفته است.»

همچنین در تصمیم اخیر ایالات متحده، قدرت منطقه ای و موشکی ایران را نباید نادیده گرفت. اینکه پس از برجام قدرت و نفوذ منطقه ای ایران افزایش داشته به همین منظور، واشنگتن 7 هزار میلیارد دلار برای جلوگیری از بهره برداری ایران در منطقه هزینه کرد. این اقدام ترامپ نشان از قدرت سیاسی، دیپلماتیک و منطقه ای ایران دارد.

چرا آمریکا در توافق هسته ای احساس خطر کرد؟

ترامپ در چند مورد نسبت به توافق هسته ای با ایران احساس خطر کرد. اولین اینکه تحریم های تسلیحاتی ایران دو سال و نیم آینده برداشته شده و خرید و فروش سلاح برای کشورمان پس از گذشت پنج و نیم سال آزاد می شد. همچنین در 10 سال آینده قطعنامه 2231 به صورت کامل لغو و موضوع ایران به طور کامل از دستور کار شورای امنیت خارج می شد. در این دو سال گذشته 90 درصد صادرات و واردات کشور توسط کشتی ها صورت می گرفت و به راحتی پول خرید و فروش حاصل از نفت به حساب ایران واریز می شد.

آمریکا چه هدفی را در خروج از برجام دنبال می کند؟

علاوه بر توافق هسته ای همواره موضوع تغییر رژیم در دستور کاخ سفید بوده،در اواخر دولت «باراک اوباما»، رییس جمهور پیشین آمریکا، این موضوع از دستور کار خارج اما امروز به دستورالعمل تبدیل شده است. برای رسیدن به این هدف ایالات متحده ابتدا برجام را به عنوان یک مانع از سر راه برداشت و در ادامه تلاش می کند با اعمال تحریم و فشار مضاعف به ایران، اقتصاد کشور را فلج و به هدف خود که همان تغییر رژیم است، دست پیدا کند.

آیا اروپا در موضوع برجام کنار ایران بود یا آمریکا؟

اروپا تا جایی در برجام ایستادگی کرد که شکاف میان آمریکا و طرف های اروپایی به صورت علنی مشهود شد. برای اولین بار شکاف جدی و راهبردی در تاریخ روابط طرفین آنها ایجاد شد. رئیس جمهور فرانسه، وزیر خارجه انگلیس و صدراعظم آلمان سفری به آمریکا با دستورکار برجامی داشتند که در نهایت منجر به شکست شد. ترامپ در دیدار با طرفین اروپایی، برای برجام 3 راهکار تعیین کرده بود. اولین اینکه ارتباط بین برجام و برنامه موشکی ایران مشخص شود و اگر ایران تست موشکی کند، بلافاصله باید تحریم ها بازمی گشت. دوم اینکه دسترسی به سایت های نظامی ایران داشته باشد که این خواست استقلال آژانس بین المللی انرژی اتمی را زیر سوال می برد. سومین اینکه پایان دوره 10 ساله برای تحریم های ایران باید 100 ساله تعیین می شد. اروپایی در حفط برجام با این سه شرط روبرو بودند که در صورت پذیرش نقض فاحش برجام اتفاق می افتاد که تن به این خواست ترامپ ندادند. از این رو اتحادیه اروپا تنها بحث درباره برنامه موشکی ایران را پذیرفت که ترامپ ابتدا با آن موافقت کرده اما در نهایت از برجام خارج شد. آنچه مسلم است، اروپایی ها در این توافق از خط قرمز ایران عبور نکرده و تا ایجاد شکاف با طرف آمریکایی پیش رفتند.

چرا برجام برای اروپایی‌ها مهم است؟

منافع اقتصادی برجام برای اروپا با منافع اقتصادی این اتحادیه با آمریکا قابل مقایسه نیست. همچنین برجام برای اروپا جنبه امنیتی دارد. اگر خاورمیانه دچار بحران شود، دود آن به چشم آنها هم خواهد رفت زیرا به خاورمیانه نزدیک هستند. همچنین ناامنی در خاورمیانه اروپا را با موج جدید پناهجویان مواجه خواهد کرد و پس از گسترش تروریسم در خاورمیانه، اروپا هم تلفات زیادی داد. برجام علاوه بر یک توافق بین المللی برای اروپا تنها محصول واحد به حساب می آید. البته اروپا و آمریکا نه تنها در موضوع برجام در موضوع ناتو، آب و هوا و تعرفه های فولاد و آلومینیوم نیز اختلافات شدیدی دارند.

اروپا تا کجا مقابل تعهدات با ایران در برجام می ایستد؟

پاسخ به این سوال به چند هفته آینده موکول شده است. دکتر «حسن روحانی»، رییس جمهور، پس از خروج آمریکا از برجام در گفتگوی زنده تلویزیونی ضمن اعلام آمادگی سازمان انرژی اتمی مبنی بر بازگشت پذیری، فرصت چند هفته ای به اروپا داد تا به خواسته های ایران برای ماندن در برجام عمل کند. البته مقام معظم رهبری هم فرمودند، «من به طرف اروپایی اعتماد ندارم اما با مذاکره در صورت دریافت تضمین های لازم مخالف نیستم.»

به همین منظور سه شنبه وزیر امور خارجه به منظور دیدار با مقامات سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا راهی بروکسل خواهد شد تا تضمین های لازم را از طرف اروپایی دریافت کند.

چه تضمینی اروپا در برجام باید به ایران بدهد؟

اروپا در باقی ماندن ایران در برجام باید چند تضمین به ایران بدهد. اول اینکه کاهش خرید نفت از ایران را جبران کند. دوم اینکه مسیر فعالیت های بانکی ایران را تسهیل و سوم سیستم یورو پایدار، ایجاد کنند. همچنین سیستم مالی خود را از آمریکا جدا و مقابل جریمه شرکت ها در صورت همکاری اقتصادی با ایران ایستادگی کنند. اروپا در این روزها تلاش خود را مضاعف کرده است. صدراعظم آلمان و رئیس جمهور فرانسه در تماس تلفنی با رییس جمهور ایران بر ضرورت حفظ برجام تاکید کردند.

نقش چین و روسیه در حفظ برجام چه بود؟

چین و روسیه از همان ابتدا جزو مدافعین برجام بودند و در ساعات اولیه پس از اقدام ترامپ برای خروج از این توافق واکنش نشان دادند. اما این موضوع را هم نباید نادیده گرفت که چینی ها درگیر کره شمالی هستند و از طرفی هم مشکل اقتصادی با آمریکا دارند و نمی توانند درگیری بیشتری با این کشور داشته باشند. همچنین پس از ادعای برخی مقامات آمریکایی در دخالت روسیه در انتخابات این کشور و تحریم چندین فرد و شرکت روسی، تنش ها میان این دو کشور به نقطه اوج خود رسیده است.

اما در صورت خروج ایران از برجام باز هم برگ برنده با کشورمان خواهد بود. ایران از ابتدا به برجام پایبند بود و آژانس بین المللی انرژی اتمی هم یازده بار پایبندی کشورمان را تایید کرد. برای اولین بار غیر از کشورهایی مانند امارات، بحرین، عربستان و رژیم صهیونیستی شاهد حمایت بین المللی از ایران فارغ از فرجام برجام، هستیم.