محدودیت‌های صداوسیما عامل اصلی نبود اقتباس است/ تهیه‌کنندگان قدم اول را بردارند

مسعود بهبهانی‌نیا، نویسنده سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا با اشاره به موضوع اقتباس در آثار سینمایی و تلویزیونی گفت: یکی از منابع ما در سریال و فیلم‌سازی اقتباس است که متاسفانه همیشه کم داشتیم. رمان‌های بسیار خوبی توسط نویسندگان داخلی نوشته می‌شود که بهترین نمونه برای اقتباس است. البته اقتباس از رمان سخت‌تر از نمونه‌های دیگر است چراکه باید واژگان و اوصاف آن را دقیق به صورت دراماتیک تصویرسازی کرد. با تمام این وجود از نظر من اقتباس‌های موفقی تاکنون در سینما و تلویزیون نداشتیم.

نویسنده سریال «نرگس» با بیان علت کمبود اقتباس تصریح کرد: یکی از دلایلی که نویسندگان کمتر به سراغ اقتباس می‌روند کاهش شدید مطالعه در مردم است. بنابراین آنها سعی می‌کنند سراغ تخیل خودشان و مسائل اجتماعی روز بروند. دلیل بعدی که باعث شده خود من هم سراغ آن نروم محدودیت‌های تلویزیونی است. در ادبیات داستانی دست نویسنده بازتر است و فضای بیشتری برای پرداختن به قصه دارد اما در ادبیات نمایشی به خصوص سریال‌سازی در تلویزیون دست ما بسته است و ما دچار تردید می‌شویم که آیا امکان بازگرداندن این ظرایف، ویژگی‌ها به ادبیات نمایشی وجود دارد یا خیر؟ البته کارهای من مثل سریال‌های «نرگس»، «کیمیا» و... تنه‌هایی به رمان می‌زنند و روایت رمان گونه از زندگی آدم‌هاست. به دلیل وجود این نزدیکی کمتر سراغ اقتباس رفته‌ام.

این نویسنده با تاکید بر رعایت حقوق مولف در اقتباس بیان داشت: اولین و مهم‌ترین مسئله در اقتباس رعایت مسائل حقوقی است که این گام را باید تهیه کننده بردارد. او ابتدا باید حقوق مادی و معنوی اثر را تامین کند و سپس آن را به نویسنده دهد. اما متاسفانه چون در ایران عادت داریم همه چیز را به اسم خودمان تمام کنیم خیلی تمایلی به این امر نداریم و در واقع این انحصارطلبی باعث شده به سراغ اقتباس نرویم. اگر نویسنده کتاب یا رمان مطمئن باشد تمام حقوقش رعایت می‌شود و حتی می‌تواند در کنار کار قرار گیرد قطعا مشکلی پیش نخواهد آمد.

بهبهانی‌نیا با اشاره به مرز بین کپی و اقتباس افزود: در اقتباس ما داستان، کانسپت، موضوع، محور اصلی، شخصیت‌ها، حوادث و گره ها را تصویرسازی می‌کنیم که این کار اگر شخصیت داستان دانای کل نباشد به مراتب سخت‌تر است. اما در کپی کردن نعل به نعل یک کار را بدون طی کردن مراحل قانونی تصویربرداری می‌کنیم. در همین تلویزیون بارها پیش آمده نویسندگان از سریال‌های خارجی کپی کردند با این تفاوت که فقط با یک خانواده و ماجرای ایرانی، خط قرمز آن را برداشتند.

وی ادامه داد: قاعدتا این کار نمی‌تواند یک اثر هنری تلقی شود و مورد استقبال قرار گیرد. چون یک سریال خارجی بر اساس فرهنگ، آداب و رسوم و شوخی‌های محیطی خودشان ساخته می‌شود، برگرداندن آن به یک سریال ایرانی ظرافت و فهم آن را نمی‌رساند. به همین دلیل می‌گویم اگر می خواهیم اقتباس هم کنیم به سراغ آثار داخلی خودمان برویم بهتر است.