نمایش‌های مذهبی از ناحیه مدیران محافظه کار ضربه می‌خورد/ هنرمندان کارهای سفارشی را قبول نمی‌کنند

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ منوچهر اکبرلو، نویسنده و پژوهشگر حوزه تئاتر، با اشاره به مشکلات به وجود آمده در عرصه اجرای نمایش‌های آئینی و مذهبی گفت: بخشی از کمرنگ شدن اجرای تئاترهای مذهبی و آیینی به این بر می گردد که بخش عمده ای اجراهای تئاتری در تماشاخانه های خصوصی روی صحنه می رود از این فضا دور است. هنرمندان فکر می کنند کسانی که روی می آورند به اجرای نمایش های مذهبی و آئینی کسانی هستند که جزو بدنه اصلی هنرمندان تئاتر نیستند و کسانی هستند که فقط در ایام مناسبتی شاهد حضورشان هستیم و این افراد تنها از طریق سفارش هایی که از طرف برخی نهادها می شود یک اثر را روی صحنه می برند. بنابراین کسانی که حتی دغدغه های مذهبی دارند و دوست دارند یک اثر دینی و آئینی را به صورت مستقل روی صحنه ببرند و از زاویه دید خودشان اجرا کنند؛ به تدریج شاهد هستیم که از این فضا دور می شوند و نمایش های دیگری تولید می کنند.

او در ادامه با انتقاد از رویه برخی از هنرمندان گفت: متاسفانه اوضاع به گونه‌ای است که برخی از هنرمندان گذشته خودشان را هم انکار می‌کنند و ترجیح می‌دهند در رزومه کاری خود کمتر از نمایش‌های آئینی و تئاترهای مذهبی که قبلا کار کردند یاد بشود. این باعث می‌شود که به تدریج با افت تولید در زمینه آثار دینی روبرو شویم.

اکبرلو با بیان اینکه مخاطب نمایش‌های آئینی هم نسبت به گذشته فرق کرده است گفت: از نظر مخاطب نیز از آنجایی که نهادهای مختلفی سفارش چنین نمایش‌هایی را می‌دهند، این نهادها و مدیران آنها ترجیح می‌دهند حساسیت کمتری ایجاد کنند و برای همین دست به قلع و قمع متن می‌زنند و نکات جذاب یک نمایشنامه را حذف می‌کنند. چراکه فکر می‌کنند نمایش مذهبی بیشتر زیر ذره‌بین است و مدیران برخی نهادهای حمایتی نگران هستند به واسطه اجرای این نمایش‌ها خودشان زیر سئوال بروند از آنجا که خودشان کمتر با هنر تئاتر و تکنیک‌های آن آشنا هستند طبیعی است در جاهایی که تحت فشار قرار بگیرند از سوی رسانه‌ها و جناح‌های سیاسی و مدیران ارشد؛ نمی‌توانند توضیح هنری کافی نسبت به تولیدات‌شان داشته باشند، برای همین ترجیح می‌دهند آثار جدید دینی که توسط جوانان پیشنهاد می‌شود که به صورت صریح به مسائل روز جامعه اشاره می‌کند را حمایت نکنند یا مانع تولید آن بشوند.

او در ادامه افزود: طبیعی است که نسل جوان و هنرمندان جوان ترجیح می‌دهند با دردسرهای حذف و جرح و تعدیل و کارشناسی‌های غلط روبرو نشوند و به سمت نمایش‌های کمدی و اجتماعی و نمایشنامه‌های خارجی بروند چون به این باور رسیدند که اگر نمایشنامه داخلی و با نگاه انتقادی بسازند بیشتر زیر ذره‌بین هستند و نهادها و رسانه‌های مرتبط جناح های سیاسی برای حذف و ضربه زدن به افراد جناح‌های روبرو انگشت اتهام خود را به سمت هنرمندان جناح مقابل ببرند و نسبت به تخریب آن حرکت کنند. برای همین بهترین و کم هزینه‌ترین کار عدم مشارکت در ساخت آثاری است که سویه‌های انتقادی و دینی آن پر رنگ است.

این پژوهشگر حوزه نمایش در ادامه افزود: نکته دیگر این است که مدیران به این نتیجه رسیدند که مخاطبان از نمایش‌های مذهبی استقبال نمی‌کنند و برای همین در چند سال اخیر رو آوردند به افراد مشهورتر و کارگردان‌های حرفه‌ای‌تر و از آنها می‌خواهند که مضامین مذهبی را به شکل غیر مستقیم‌تر ارائه بدهند. از آنجایی که ذهنیت سفارشی بودن بین مدیران و هنرمندان وجود دارد بعضا هنرمندان تئاتر از این فضا استقبال نمی‌کنند. بدیهی است هر چقدر هم که یک اثر تکنیکی باشد اگر از باور و نهاد شخصی هنرمند بیرون نیاید نمی‌تواند با مخاطب ارتباط برقرار کند. 

اکبرلو در پایان با بیان اینکه متون قدیمی هنوز هم کارکرد نمایشی دارند اما مدیران محافظه‌کار اجازه فعالیت به هنرمندان را نمی‌دهند گفت: این عدم تولید و عدم استقبال از نمایش‌های دینی ربطی به کارکردهای داستان‌های تاریخی و مذهبی ندارد. نه بر اساس پسند و سلیقه و ذائقه مخاطب امروزی بلکه بر اساس ذائقه مدیران این نمایش‌ها تولید می‌شوند و متاسفانه شاهد هستیم یک نمایشی در جشنواره‌های مختلف بسیار از آن استقبال می‌شود و کمک هزینه‌های خوبی به آن تعلق می‌گیرد و پس از مدتی که قرار است در اجرای عمومی روی صحنه برود به دلیل تغییر مدیریت و حساسیت‌ها و محافظه‌کاری و ترس‌هایی که مدیران دارند آن نمایش با سانسور زیاد مواجه شده و اجرای عمومی آن متوقف شده است. این گونه رفتارهای مدیریتی روی هنرمندان تاثیر می‌گذارد و ترجیح می‌دهند که وارد عرصه های کمتر دارای حساسیت بشوند. وگرنه متون قدیمی و اشعار مذهبی همواره کارکردهای خودش را برای دراماتیک شدن و تبدیل به نمایش شدن را در فضای نمایشی امروز دارند.