پاسخ ایمنی طبیعی در برابر کرونا چقدر طول می‌کشد، هنوز به طور قطعی مشخص نیست / واکسن‌ها می‌توانند ایمنی طولانی‌تر و قوی‌تری نسبت به عفونت طبیعی در فرد القا کنند

به گزارش خبرگزاری برناازلرستان ؛ ویروس عامل این بیماری یعنی ویروس کرونا یکی از چند نوع ویروس خانواده بتا کروناویریده است که بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی و آنفلوآنزا را ایجاد می‌کنند اما این ویروس میزان سرایت بسیار بیشتری نسبت به سایر هم خانواده‌های خود دارد و تاکنون توانسته است بیش از 68 میلیون نفر را مبتلا کرده و تقریباً یک میلیون و 580 هزار نفر را در سرتاسر جهان به کام مرگ بفرستد.

میزان موفقیت واکسن هم از هر نوعی که باشد، وابسته به سیستم ایمنی فرد گیرنده است. لذا این سؤال پیش می‌آید که دوام پاسخ ایمنی و به تبع آن میزان موفقیت واکسیناسیون چقدر است؟

دکتر علی شیخیان متخصص ایمونولوژیمی: این که پاسخ ایمنی طبیعی در برابر این ویروس چقدر طول می‌کشد، هنوز به طور قطعی مشخص نیست چون بیماری کووید 19 نوظهور است و هنوز زمان زیادی از همه‌گیری این بیماری نمی‌گذرد که با قاطعیت بتوان به این سؤال پاسخ داد. به طور کلی می‌توان گفت که مدت زمان پاسخ ایمنی در افراد مختلف، یکسان نیست. اما با شک و تردید گفته می‌شود که ایمنی طبیعی در برابر این بیماری بین سه تا دوازده ماه دوام می‌آورد.  در مجموع می‌توان گفت که پاسخ ایمنی طبیعی در برابر عوامل عفونی مثل کرونا ویروس مشتمل بر دو بازوی ایمنی هومورال و ایمنی سلولی است. ایمنی هومورال به واسطه عوامل پروتئینی به نام آنتی‌بادی روی می‌دهد. اینها به عامل عفونی متصل شده، باعث خنثی‌سازی آنها و نیز انهدامشان توسط سایر مکانیسم‌های ایمونولوژیک می‌شوند. میزان تولید آنتی‌بادی و دوام آن در افراد بیمار نقش مهمی در ممانعت از عفونت مجدد دارد. مطالعات انجام شده در خصوص سایر کروناویروس‌ها نشان داده‌اند که ایمنی هومورال در برابر آنها حتی تا چندین سال دوام داشته است. میزان تولید و دوام آنتی‌بادی در افرادی که بدون علامت هستند و نیز افرادی که به بیماری خفیف کووید 19 مبتلا می‌شوند، در مقایسه با افرادی که شکل شدید بیماری را می‌گیرند، کمتر است. ولی به طور متوسط ایمنی هومورال در برابر این بیماری حدود شش تا نه ماه دوام می‌آورد.

اما این کل داستان نیست. بخش مهمی از مصونیت در برابر این بیماری مدیون بازوی سلولی ایمنی اکتسابی است که توسط نوعی از لنفوسیت‌ها تحت عنوان لنفوسیت‌های تی میانجیگری می‌شود. دوام ایمنی سلولی در برابر سایر کروناویروس‌ها تا دو دهه هم گزارش شده است. اما میزان دوام دقیق آن در بیماری کووید 19 هنوز مشخص نیست.

حالا سؤال دیگری مطرح می‌شود مبنی بر این که اگر پاسخ ایمنی طبیعی این اندازه کوتاه مدت است، آیا واکسن می‌تواند مدت زمان مصونیت بیشتری در فرد به وجود آورد؟

دکتر علی شیخیان متخصص ایمونولوژی : پاسخ این سؤال مثبت است. واکسن‌ها به دلایل متعدد می‌توانند ایمنی طولانی‌تر و قوی‌تری نسبت به عفونت طبیعی در فرد القا کنند. واکسن نقش نوعی عفونت بی‌خطر اولیه را دارد که باعث القا پاسخ ایمنی اولیه و شکل‌گیری خاطره ایمنی در فرد می‌شود. همین خاطره ایمونولوژیک سبب می‌شود که بدن ما در اولین مواجهه با عامل عفونی، آمادگی بیشتری داشته باشد و از تکثیر افسار گسیخته ویروس جلوگیری کند و در نتیجه ویروس قدرت جولان چندانی ندارد. واکسن را می‌شود طوری طراحی کرد که نسبت به ویروس وحشی پاسخ ایمنی قویتر و طولانی مدت‌تری القا کند. از طرفی، خود ویروس‌ها دارای یک سری مکانیسم‌های فرار از چنگ سیستم ایمنی و نیز مکانیسم‌هایی برای سرکوب این پاسخ‌ها و گاهاً انحراف آنها هستند و در نتیجه می‌توانند از بیماری ایجاد کنند. این در حالی است که واکسن‌ها فاقد این خواص مضر هستند. تجویز واکسن را هم می‌توان طوری انجام داد که باعث متمرکز شدن پاسخ ایمنی در محلی از بدن شود که بیشترین کارایی را در برابر ورود و آسیب‌زایی ویروس یا عامل عفونی داشته باشد. تاکنون 115 واکسن برای مبارزه با این بیماری ساخته شده است که هشت مورد آنها در فاز کارآزمایی بالینی هستند و کارایی آنها بنا به اظهارات سازندگان،  بین 60 تا 97 درصد بوده است. البته کارایی حقیقی آنها بعد از واکسیناسیون وسیع مشخص خواهد شد. نتایج مطالعات انجام شده در برخی از کشورهای اروپایی نشان داده‌اند که واکسن سل یا همان ب ث ژ هم تا حدودی می‌تواند باعث تقویت پاسخ ایمنی و کاهش ابتلا و نیز شدت عوارض بیماری در مبتلایان به کووید 19 شود. متذکر می‌گردد که این اثرات محافظتی واکسن‌های غیرمرتبط، بسیار جزئی است و نمی‌توانند جایگزین واکسن اصلی شوند.

گفت وگو : کاظمی ذهابی