در نشست «نقد و اندیشه» تاکید شد
فیلترینگ اینستاگرام موجب فاجعه می شود
در شصت و دومین جلسه از سلسله نشست‌های «نقد و اندیشه» کارشناسان با بیان اینکه آموزش و تاثیرگذاری کلید گشایش اکثر مشکلات جامعه است، فیلترینگ را پاسخگو ندانستند و معتقد بودند که حاکمیت باید از مداخله مستقیم در این حوزه دست بکشد و شرایط را برای حضور کنشگران و افراد دغدغه مند با سیاستگذاری، تسهیل گری، حمایت و نظارت فراهم کند و همچنین تاکید داشتند که فیلترینگ تنها تریبون را از کنشگران اجتماعی و تواید کنندگان محتوای فاخر گرفته و عرصه را برای تولید محتوای غیر اخلاقی باز خواهد کرد.
به گزارش برنا؛ شصت و دومین جلسه از سلسله نشست‌های «نقد و اندیشه» با موضوع «آسیب شناسی شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی» با حضور «حجت الاسلام سید محمد حسین حسینی» پژوهشگر دینی و روانشناس و «محمدرضا پویافر» جامعه‌شناس فرهنگی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی امین برگزار شد.
فضای رسانه باید پرسش و پاسخ را ترویج کند
در ابتدای این نشست حجت الاسلام حسینی با اشاره به اینکه ساز و کار اینستاگرام ما را به دنبال به دست آوردن تایید دیگران سوق می دهد، گفت: به عبارتی دیگر من تمام تلاش خود را می کنم لایک بگیرم و اگر لایک نگیرم آدم ارزشمندی نیستم و عزت نفس من تحت شعاع قرار می گیرد.
حسینی با بیان اینکه باید به افراد آموزش بدهیم تا اگر تایید و نظر مثبت دیگران را به دست نیاورد عزت نفس خود را از دست ندهد، تصریح کرد: این باور غیر منطقی نباید مانع حرکت بشود.
این پژوهشگر دینی با اشاره به اینکه تمام تلاش ما بر این است که اگر فردی ما را نقد می کند باید اجازه بدهیم که نظر او در صفحه باقی بماند و آن را حذف نکنیم، گفت: کسانی که در صفحات اینستاگرام نظر می گذارند دو دسته هستند، دسته اول افرادی که طرفدار شما هستند و دسته دوم کسانی که با شما زاویه دارند.
حسینی تفکر نقادانه و پرسشگری را برای جامعه بسیار لازم دانست و خاطر نشان کرد: اگر فرد چگونه سوال پرسیدن را یاد بگیرد در آینده به راحتی هر مطلبی را باور نمی کند و می تواند با پرسشگری با تفکرات الحادی مقابله کند.
وی با تاکید بر اینکه عدم آموزش نوجوانان باعث شده تا آنها به راحتی فریب صفحات مجازی را بخورند و زندگی آینده خود را نابود کنند، گفت: تفکر نقاد در همین صفحات مجازی به وجود می آید و من بسیار از آن استقبال می کنم و فضای رسانه باید پرسش و پاسخ را ترویج کند تا افراد یا بگیرند سوال خوب بپرسند و تنها به این صورت است که جامعه رشد می کند.
پیچیدگی‌های شبکه های اجتماعی نسبت به پیام رسان ها بیشتر است
محمدرضا پویافر جامعه شناس و استاد دانشگاه در این نشست گفت: همه افراد علاقمند هستند که صرف نظر از اینکه تایید یا مورد انتقاد قرار میگیرند دیده شوند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه نقد و انتقاد کارشناسی در فضای مجازی موثر است، گفت: باید از نظرات مخالف و انتقادات استقبال کرد ولی نوع سوم کنشگری در فضای مجازی وجود دارد که با نظر فرد کاری ندارند بلکه او را تخریب می کنند که شما را ناچار به حذف افراد می کند.
پویافر با بیان اینکه اگر موضوع تولید محتوای دینی در رسانه های اجتماعی یا social media اعم از شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها، هر کدام اقتضائات خاص خود را دارد، گفت: پیچیدگی‌ها در شبکه های اجتماعی نسبت به پیام رسان ها بیشتر است.
وی افزود: در شبکه های اجتماعی که مبتنی بر محتوای ویدیویی یا تصویری هستند فضا متفاوت است و ممکن است بخش هایی از مسایل جامعه را که خیلی از مردم با آن درگیر هستند و با آن چالش جدی دارند رو کند و تازه همه متوجه آن بشوند.
این استاد دانشگاه با اشاره به لایو اخیر بلاگر اینستاگرامی با یکی از مخاطبان نوجوان خود، تصریح کرد: استعاره کوه یخ در این مورد قابل استفاده است زیرا بسیاری از مردم ویدیویی را مشاهده کردند که برای آنها عادی بود یا در فضای فعلی جامعه آن را دیده بودند.
پویافر با اشاره به نوع ارتباط این نوع مخاطبان با رسانه ها تصریح کرد: توزیع سنی مصرف کنندگان محتوا اینستاگرام در اکتبر 2020 نشان می دهد که حداقل 7/1 درصد بین 13 تا 17 سال سن دارند.
وی با بیان اینکه یک سوم مخاطبان اینستاگرام 25 تا 34 ساله ها هستند، ادامه داد: بیش از 6 درصد بالای 55 سال سن دارند و این ذهنیت که افراد با بالا رفتن سن تغییر نمی کنند را عوض خواهد کرد زیرا بسیاری از همین افراد در جامعه در معرض تغییرات جدی عاطفی هستند.
فضای مجازی را با آموزش و فرهنگ سازی می توان کنترل کرد
حسینی با اشاره به اینکه باید اول مشخص کنیم که هدف از مدیریت فضای مجازی چه هست، گفت: هدف سیاست گذاران برای مدیریت این فضا، کنترل کودکان و نوجوانان و حفظ آنها از خطرات آن است ولی اینکه چگونه می خواهیم مدیریت بکنیم موضوع مهمتری است.
این فعال فضای مجازی با بیان اینکه نمی توان با فیلترینگ مدیریت کرد، ادامه داد: کنترل افراد از بیرون از نظر روانشناسی به شدت ناکارآمد است و نمی توان با ضرب و زور کسی را کنترل کرد.
وی افزود: روش آگاه کردن افراد بسیار مهم است. با فیلتر کردن، بستن و کنترل کردن نمی توان جواب گرفت. بلکه این فضا را با آموزش و فرهنگ سازی می توان کنترل کرد.
حسینی با تاکید بر اینکه یکی دیگر از روش های کنترل این فضا آگاهی دادن به والدین است، گفت: والدینی که هیچ آشنایی با اینستاگرام ندارند و حتی کار کردن با گوشی هوشمند را بلد نیستند اگر آموزش ببینند می توانند به کنترل این فضا کمک کنند.
این روانشناس و پژوهشگر دینی با اشاره به اینکه والدینی که آگاهی خود را با کمک روانشناسان بالا می برند می توانند با شیوه های رفتاری به فرزندان خود برای حل مسایل و مشکلات در این فضا کمک کنند، تصریح کرد: برای مدیریت این فضا به جای تغییر به دنبال تاثیر باشیم. فاعلِ تغییر دیگران هستند، شما هیچوقت روی دیگران نمی توانید تغییر ایجاد کنید چون او یک شخصیت مستقل دارد و در صورت فشار آوردن فرد به جای تغییر رفتار به پنهانی انجام دادن کارها روی می آورد که در نوجوانان فاجعه است.
حسینی فاعل تاثیر را، خود فرد دانست و گفت: وقتی به دنبال تاثیر می رویم به دنبال آن کارآمدی به وجود می آید و نتایج بهتری می توان گرفت. تا وقتی یه دنبال این نباشیم که من چگونه می توانم در این فضا بر روی نوجوان و فرزند خود تاثیر گذار باشم به نتیجه نخواهیم رسید.
وی با اشاره به اینکه "من" تاثیر گذار در فضای مجازی همه هستند و هیچکس نباید مسئولیت گریزی کند و نوک پیکان را باید به سمت خود بگیرد تا تاثیر گذار باشد، افزود: اگر من بگویم تقصیر والدین است که در تربیت و کنترل فرزندان خود کوتاهی کرده اند، باید بپرسم من چگونه بر روی آنها تاثیر بگذارم و آنها را آموزش بدهم.
حسینی با بیان اینکه در تاثیر گذاری سهم ها با یکدیگر متفاوت است، گفت: سهم پدر و مادر در تاثیرگذاری بسیار بیشتر از دیگران است.
افراد دغدغه مند حاضر نیستند از خود هزینه کنند
محمدرضا پویافر انتظار از دیگری را یکی از مسایل کشور اعلام کرد و ادامه داد: در موضوعات مختلف ما انتظار از دیگری داریم که این دیگری در بسیاری از موارد نظام سیاسی است.
وی با بیان اینکه اگر گروه های دغدغه مند از دو دیدگاه روانشناسی و جامعه شناسی پرسش از خود داشته باشند در این صورت به جای انتظار از نظام سیاسی از خود هزینه می کنند.
این جامعه شناس با بیان اینکه اکثر گروه ها و افراد دغدغه مند حاضر نیستند از خود هزینه کنند، تصریح کرد: این افراد هیچگاه این پرسش را از خود نداشته اند که چرا حاضر به هزینه از تفکر و اندیشه خود نیستند و به دنبال این هستند که دیگرانی فرش قرمز را برای آنها پهن کنند تا آنها در حوزه مورد دغدغه خود حضور داشته باشند بدون اینکه کوچکترین هزینه ای از خود کرده باشند.
وی این رفتار را نشانه عمیق نبودن در دغدغه این افراد دانست و افزود: در لایه های بالاتر،در سطوح میانی و کلان کشور هم در حوزه های مختلف سریع انگشت اتهام را به سمت یک دستگاه نشانه می روند که با فلان گروه یا اتفاق برخورد کند. نکته در اینجا است که هیچکس از این افراد نمی پرسد که شما در کنشگری خود چه فعالیتی برای رفع این دغدغه کرده ای و احتمالا با صدای بلند اعلام کردن آن دغدغه برای آنها کارکرد دارد. حتی اگر به آن موضوع خیلی هم باور نداشته باشند.
پویافر با بیان اینکه «من» فرد عادی تا سطوح کلان کشور در برخی از مسایل جدی جامعه خود را به غفلت زده ایم، گفت: در این صورت یا مسله را ندیده ایم یا نخواسته ایم راه حل جدی برای آن داشته باشیم و در سطوح وسیع تر هم وجود دارد که مسله را نادیده می گیریم و می گوییم با فردی که مثلا لایو را برگزار کرده برخورد سلبی بکنند.
وی ادامه داد: برای سیاست گذاری فرهنگی باید چارچوب هایی داشته باشی که هر شخص و نهادی به اندازه خود در این حوزه مسولیت داشته باشد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه با ورود اینترنت به کشور می توان دو سوال را مطرح کرد، گفت: اول اینکه ما برای اینترنت چه کردیم؟ و دوم اینترنت با ما چه کرد؟ در پاسخ به سوال اول باید گفت ما اینترنت را به صورت قطره چکانی وارد کشور کردیم و الان بر بستر آن به مردم خدمات ارائه می دهیم و در برخی موارد آن را کند و حتی فیلتر کرده ایم و البته تمام این موارد در ذیل تغییرات اجتماعی در کشور بود که بدیهی به نظر می رسد ولی در شرایط فعلی مهمترین مسله کشور است.
وی ادامه داد: در پاسخ به سوال دوم باید گفت تغییرات اجتماعی در نتیجه ارتباط فرهنگی با رسانه به وجود آمد و در هر لحظه سبک زندگی، رفتارها و تفکر ما را تغییر می دهد ولی در کشور هیچ نشانه ای از فکر کردن بر روی این موضوع نیست و در نتیجه رسانه خانواده ما را تغییر داده است به صورتی که نرخ تجرد قطعی در ایران 4/3 است که بالاتر از میانگین بسیاری از کشورهای توسعه یافته است و این نشان می دهد که تلاش ما برای نهادینه کردن فرهنگ خانواده در کشور به بن بست رسیده است.
پویافر با بیان اینکه در حال حاضر میل بیشتر به تجرد و تنهایی، بعد خانوار کوچکتر و رشد جمعیتی 3/1در کشور اتفاق افتاده است، گفت: مساله جدی آینده کشور با این تغییرات اجتماعی سالخوردگان و زنان تنها هستند و اینترنت در بخش مهمی از این تغییرات سهم دارد زیرا ابزارهای جدیدی به مدد اینترنت در دسترس است که افراد بدون نیاز به خانواده به عنوان سرمایه اجتماعی می توانند با هر کسی که بخواهند، در هر زمان و مکان و به میزانی که مورد تایید خود آنها باشد با افراد ارتباط برقرار کنند و این موضوع هم به لحاظ اقتصادی هم تعهدی برای افراد به صرفه است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه سهم اقتصاد را در این تغییرات اجتماعی کمتر می دانم، تصریح کرد: کشور ایران در فرآیندی از مدرنیته قدم می گذارد که شهروند غربی سال ها پیش از این آنها را تجربه کرده و ما به مدد رسانه های جدید و اجتماعی از آن استفاده می کنیم و خودمان را تغییر می دهیم و این تغییر خود به خود ما را بیشتر همراه آنها می کند. آمارها نشان می دهد که روند مصرف رسانه های اجتماعی در کشورهای خاورمیانه ای شیب بیشتری نسبت به کشورهای پیشرفته دارد.
حضور در فضای مجازی قدرت ایجاد می کند
سید محمد حسین حسینی با اشاره به اینکه فضای مجازی تبعات گوناگونی دارد، گفت: یک بخش تاثیرات فضای مجازی بر حوزه فردیت، انزوای افراد و گذر و تغییرات جامعه است و بخش دوم تولید محتوا برای این فضا است.
وی افزود: حضور در این حوزه، یک قدرت است و اگر الان از خودمان بپرسیم باید این فضا را قبول کنیم یا نه؟ در پاسخ باید بدانیم که پذیرفتن و نپذیرفتن این فضا چه تبعاتی دارد.
این روانشناس با بیان اینکه اگر شما فضای مجازی را کنار بگذارید و از آن بیرون بیایید فقط خودتان را از این فضا محروم کرده اید، تصریح کرد: اوایل حضور فضای مجازی حوزه علمیه با آن مخالف بود ولی الان شاهد حضور حداکثر حوزه در این عرصه هستیم، زیرا این فضا، فضای قدرت است و اگر برای آن تولید محتوا نکنی، مخالف تو از این تریبون استفاده می کند.
وی افزود: جامعه در حال حرکت را نمی توان متوقف کرد بلکه باید همراه آن حرکت کرد و تا حد امکان به آن جهت داد.
در ایران همیشه از واگذاری حوزه های فرهنگی به مردم واهمه وجود داشته
پویافر با بیان اینکه مداخله حکومت در عرصه های فرهنگی درست نیست، گفت: نقش دولت در این عرصه باید سیاستگذار، حمایتگر، تسهیل گر و ناظر باشد. حضور داشته باشد ولی در حال حاضر ما نظام های غیر دولتی برای این فعالیت ها نداریم و نتیجه این می شود که در نهایت حاکمیت مانند یک پدر همیشه نگران همواره در کنار مردم و جامعه حضور دارد.
وی خاطرنشان کرد: حکومت در ایران همیشه از واگذاری حوزه های فرهنگی به مردم واهمه دارد و در نتیجه اراده ای هم برای واگذاری و تغییر وجود ندارد. به عبارت دیگر حکومت همیشه می ترسید با رها کردن این حوزه مردم به انحراف کشیده شوند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه این ترس دایمی باعث شده که حکومت فعالیت در این حوزه را به گروه های واقعا مردمی واگذار نکند، گفت: در نتیجه آن حکومت خود را ملزم به مدیریت فضای مجازی و جلوگیری از انحراف جامعه می داند و باید برای آن منابع مالی و نیروی انسانی زیادی را هزینه کند و در کنار آن هم در تیررس مستقیم انتقادات قرار می گیرد که به شدت غیر هوشمندانه است.
وی سیاست هوشمندانه را مدیریتی دانست که عملا با کنشگری داوطلبانه گروه هایی که واقعا مردمی هستند همراه باشد و افزود: در این صورت است که مردم برای دغدغه هایی که در حوزه دین و جامعه دارند حاضر می شوند هزینه کنند و دیگر از حاکمیت انتظار نخواهد داشت که دغدغه آنها را رفع کند.
پویافر با اشاره به اینکه در صورت ادامه سیاست های فعلی در حوزه های فرهنگی فرصت برای افرادی که به دنبال منافع مادی هستند فراهم می شود تا خود را به جای مردم دغدغه مند واقعی جا بزنند،گفت: در این صورت است که معادلات بهم می ریزد و ممکن است که حتی پول دولت در جای اصلی خود هزینه نشود و در کنار آن دولت مورد انتقاد قرار می گیرد و معلوم نیست کارکرد مناسبی هم داشته باشد.
این جامعه شناس با بیان اینکه سیاست ورزی برای تولید محتوا در فضای مجازی را با یک تبصره قبول می کنم، ادامه داد: حاکمیت باید خود را کمی در این حوزه کنار بکشد تا کسانی که دغدغه دارند معلوم شوند و در این صورت محتوایی که در فضای رسانه ای تولید می شود با تنوع و خلاقیت بیشتر همراه خواهد بود.
تا زمانی که اشتغال برای جوان فراهم نشود توجه به صفحات زرد هم ادامه دارد
حسینی با اشاره به فیلتر تلگرام و تبعات آن برای تولید کنندگان محتوای دینی در این فضا گفت: افراد زیادی که در این حوزه به تولید محتوا با هزینه های بالا می پرداختند با فیلتر تلگرام دلزده شدند زیرا هیچکدام از پیام رسان های داخلی مخاطب تلگرام را نداشتند و عملا هزینه کردهای این افراد بی نتیجه ماند.
وی فیلتر تلگرام را عاملی برای انحراف و پنهانکاری اعلام کرد و افزود: اگر اینستاگرام هم فیلتر شود در کشور فاجعه به وقوع می پیوندد.
حسینی با تاکید بر اینکه کرونا بسیاری از مشاغل را در کشور تعطیل کرده و به همین دلیل بسیاری از مشاغل در فضای مجازی فعال شده اند، اظهار کرد: کسانی که دغدغه فرهنگی و مسائل جنسی در کشور دارند ابتدا باید بازار کار را ساماندهی کنند تا زمانی که اشتغال برای جوان فراهم نشود توجه به صفحات زرد هم ادامه دارد.
این پژوهشگر دینی با بیان اینکه راه مستقیم هیچگاه در عرصه فرهنگی و دینی جواب گو نیست، گفت: در این عرصه هیچگاه تنها یک عامل باعث آسیب نمی شود بلکه پازل ها در کنار هم عامل یک اتفاق اجتماعی و فرهنگی در جامعه هستند.
وی با اشاره به اینکه آموزش کلید گشایش اکثر مشکلات این جامعه است، افزود: اگر به افراد نحوه مدیریت و استفاده از رسانه ها و شبکه های اجتماعی را آموزش بدهیم بسیاری از مشکلات اتلاف زمان از بین می رود.
حسینی با تاکید بر اینکه رسانه های اجتماعی بد یا خوب ندارد و محتوایی که ما برای آن تولید می کنیم آن را شکل می دهد، تصریح کرد: به نظر من برخی از مسوولان ما دغدغه تولید محتوا و اصلاح این فضا را ندارند بلکه بیشتر به دنبال قطع کردن آن هستند تا صورت مسله را پاک کنند.ولی باید به این نکته توجه داشته باشند که بستن این پلت فرم ها باعث حضور مردم در یک تریبون و پلت فرم دیگر می شود.
این روانشناس با اشاره هرم مازلو و نیاز افراد به تفریح و سرگرمی گفت: یکی از دلایلی که افراد در صفحات بلاگرهای جنسی حضور پیدا می کنند، بدست آوردن تفریح و سرگرمی است که حاکمیت برای این نیاز کاری انجام نداده است.
حسینی با بیان اینکه موافقان فیلتر این رسانه ها توانمندی لازم برای مقابله با مخاطرات و آسیب های این رسانه ها را ندارند، خاطرنشان کرد: با گذر زمان مردم تفاوت محتوای سرگرم کننده بی ارزش را از محتوای درست و آموزنده تشخیص می دهند این محتوای بی ارزش در طول زمان بلوغ جامعه را بالا می برد.
شاخص سرمایه اجتماعی در کشور بسیار پایین است
محمدرضا پویافر با بیان اینکه هر فردی که در این جامعه زندگی می کند، فرزندان این حاکمیت هستند و اگر فردی مشکل داشته باشد جامعه نمی تواند از او سلب تکلیف کند، گفت: بنابراین باید پذیرفت که سیاستگذاری غلط باعث تکثیر مردم مشکل دار در جامعه شده است. متاسفانه برخی از مسئولین نگاه مسوولیت پذیر در مورد این اشتباهات ندارند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه نگاه مهندسی به جامعه غلط است، تصریح کرد: در جامعه ما مسئله تولید یک پیام رسان خوب مطرح نیست زیرا به لحظ فنی در کشور توان ساخت آن وجود دارد ولی به دلیل بی اعتمادی که در جامعه وجود دارد، مسئولین هر چه تلاش کنند و بهترین زیرساخت ها را در اختیار این پیام رسان ها قرار بدهند مردم به آنها اعتماد نکرده و از آن استفاده نمی کنند و وقتی پیام رسانی کاربر نداشته باشد عملا شکست می خورد، زیر اصل ماجرا در اعتماد کاربر است.
پویافر با بیان اینکه برای حکمرانی در سطح کلان در خیلی مواقع نباید کاری کرد، گفت: من مدافع نظریه کاهش نقش مداخله گری دستگاه ها هستم و معتقدم نقش حاکمیت باید به تسهیل، حمایت و نظارت تقلیل پیدا کند تا گروه های مختلف و جوانان تشویق شوند تا به میدان بیایند.
باید از تولید محتوای فاخر حمایت کرد
حجت الاسلام حسینی در پاسخ به سوالی در مورد بستن یا نبستن شبکه های مجازی گفت: به نظر من حاکمیت باید مردم را به حمایت از تولید کنندگان محتوا در این شبکه ها سوق دهد و بستن راه حل نیست. حتی باید از هنر جذب مخاطب صاحبان صفحات زرد فضای مجازی یاد گرفت و در جهت خوب از آن استفاده کرد.
وی با بیان اینکه اینستاگرام در حال حاضر بزرگترین منبع درآمد زایی است و برای کسب درآمد، بیشتر دیده شدن بزرگترین معیار در این فضا است، افزود: برای دیدن شدن در این فضا رقابت زیاد شده و به همین دلیل برخی کارهای غیر اخلاقی می کنند تا دیده شوند.
این روانشناس با اشاره به اینکه باید چه کنیم که افراد برای دیده شدن به کارهای غیر اخلاقی دست نزنند، گفت: در حال حاضر بازار رقابت بلاگری بسیار داغ است ولی برای خوابیدن این تب، باید موقعیت شغلی جدید در جامعه فراهم کرد تا افراد بتوانند از راه اخلاقی درآمد کسب کنند و در این صورت است که تولید کنندگان محتوای فاخر می توانند با آموزش آسیب های این فضا را کنترل کنند.
حسینی در پایان گفت: باید از این فضا باید استفاده کرد و نمی توان آن را طرد کرد و باید از تولید کنندگان محتوا حمایت اجتماعی کرد و اگر حاکمیت عرصه های زندگی اقتصادی مردم را ساماندهی کند انگاه به راحتی می توان با برگزاری دوره های عزت نفس و... معایب شبکه های اجتماعی را حل کنم.
دبیر چهارمین جشنواره استانی تئاتر اروند خبر داد:
داوران چهارمین جشنواره تئاتر استانی اروند انتخاب شدند
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
تبلیغات متنی