« فرزانگان فرهنگ» از علامه قزوینی می گویند

به گزارش برنا،  مجموعه رادیویی« فرزانگان فرهنگ»برنامه ای است که به معرفی و بررسی زندگی بزرگان فرهنگ و ادب اختصاص دارد و در این سری از برنامه  زندگی علمی ادبی و پژوهشی علامه محمد قزوینی در گفتگو با خانواده و نزدیکان و رهروان ایشان مورد ارزیابی وکنکاش قرار می گیرد.

علامه محمد قزوینی بنیانگذار نقد و تصحیح متون و از بزرگان پژوهش ادبی صاحب دقیق ترین تصحیح از دیوان حافظ و تاریخ جهانگشای جوینی و ده ها کتاب و مقاله دیگر است. 

وی در یازدهم فروردین ۱۲۵۶ خورشیدی در تهران در محله دروازه قزوین به دنیا آمد. پدر و اجدادش از اهل قلم و فرهنگ بودند. پدر بزرگ او ملا عبدالعلی قزوینی از دانشمندان قزوین بود. پدرش ملا عبدالوهاب قزوینی معروف به «ملا آقای قزوینی» اصلاً اهل بلوک بشاریات (اکنون بخش بشاریات) بود که با کوشش شخصی صاحب مرتبه‌ای در دانش و ادب شد و به تهران آمد و در مدرسه معیرالممالک درس می‌داد.

پدر محمد قزوینی در ۱۲۶۷ درگذشت. محمد در این زمان دوازده ساله بود و به کمک شمس‌العلما به جای پدر در تدوین نامه دانشوران شرکت کرد تا کمک معاش خانواده باشد. او صرف و نحو و فقه و کلام و حکمت را نخست نزد پدر و سپس نزد استادان دیگر مانند شیخ فضل‌الله نوری و میرزا حسن آشتیانی و ملا محمد آملی تحصیل کرد. او از محضر ادیب پیشاوری و شیخ هادی نجم‌آبادی نیز برخوردار شد. در مدرسه معیرالملک حجره‌ای گرفت و طلبه شد. زیر نظر شمس‌العلما در علوم اسلامی و هیئت و ریاضی و تاریخ و تاریخ ادب و رجال و عَروض و قافیه متبحر شد. بعد در مدرسه آلیانس تهران به فراگیری زبان فرانسه پرداخت. همچنین به آموزش عربی به دوستان و آشنایان جوان خود پرداخت. فرزندان شیخ فضل‌الله نوری ضیاءالدین و میرزا هادی مدت سه سال نحو و محمدعلی فروغی و برادرش ابوالحسن فروغی از او عربی آموختند و خود به دیگر معلومات او، از جمله در زبان فرانسه، افزودند. پدر فروغی‌ها یعنی میرزا محمدحسین فروغی او را به همکاری در روزنامه تربیت تشویق کرد و او را با روش کار و تحقیق ادبی و تاریخی اروپاییان آشنا ساخت. به زودی شهرتی در زمینه‌های مختلف ادبی پیدا کرد و به خصوص در نحو عربی چهره‌ای شاخص شد. در تألیف بخش تاریخ اسلام در کتاب تاریخ مفصل ایران که کتاب درسی مدارس بود شرکت داشت.

چهره های ارزنده ای در این مجموعه برنامه از فرزانگان فرهنگ از علامه قزوینی روایت می کنند . شخصیت هایی چون دکتر احمد مهدوی دامغانی استاد دانشگاه هاروارد و از یاران نزدیک علامه، دکتر مهدی محقق استاد دانشگاه تهران، ماشالله آجودانی، دکتر محمد جعفر یاحقی، دکتر اکبر ایرانی، دکتر علی اشرف صادقی، دکتر عبدالله انوار، جمشید کیانفر، دکتر مهدی نوریان استاد دانشگاه اصفهان، احمد سمیعی گیلانی، استاد محمد روشن، علی دهباشی، دکترسید حسین نصر، دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی، ایرج پارسی نژاد، دکتر پورنامداریان، دکتر حسن انوری، دکتر اخلاق آهن از دانشگاه جواهر لعل نهرو  و نیز خانم چهرزاد بهار دختر گرامی ملک الشعرا بهار، دکتر مهدخت معین دختر دکتر محمد معین و سید علی آل داوود برادر زاده حبیب یغمایی از علامه قزوینی خواهند گفت که روایت هایی هستند در نوع خود بی مانند. روایت هایی که بر زندگی و آثار علامه محمد قزوینی نور افشانی می کنند و پس از نیم قرن باعث شناخت بیشتر از آن علامه فقید خواهد شد.

از دیگر مختصات این مجموعه برنامه در آیین گرامی داشت علامه محمد قزوینی در رادیو فرهنگ همراهی و پخش صدا و دیدگاه ها ‌نظرات منحصر به فردی از مفاخر ادبی و فرهنگی درگذشته است که همگان از علامه قزوینی گفته اند، استاد بدیع الزمان فروزانفر، علامه جلال الدین همایی، محمدعلی جمالزاده، علی اکبر دهخدا، دکتر عبدالحسین زرین کوب، استاد ایرج افشار، دکتر عبدالحسین حایری، مجتبی مینوی، محمد پروین گنابادی، دکتر غلامحسین یوسفی و دکتر امین ریاحی، همه و همه از زندگی و آثار علامه محمد قزوینی روایت می کنند. 

علامه محمد قزوینی در ۶ خرداد سال ۱۳۲۸ در تهران درگذشت و در شاه‌عبدالعظیم در کنار مزار ابوالفتوح رازی دفن شد. محمدتقی بهار قصیده معروف خود را در سوگ او سرود که مطلع آن چنین است:

از ملک ادب داعیه‌داران همه رفتند

شو بار سفر بند که یاران همه رفتند

خوانش متون برنامه فرزانگان فرهنگ بر عهده استاد سخن بهروز رضوی است و تهیه و تالیف این گنجینه پژوهشی را محمدحسینی باغسنگانی بر عهده دارد. 

علاقه مندان می توانند برنامه «با فرزانگان فرهنگ» را سه شنبه ها از ساعت ۱۹:۳۰ از رادیو فرهنگ دنبال کنند همچنین این برنامه در سامانه  و آرشیو زمانی رادیو در سراسر جهان قابل شنیدن و دریافت است.