درمان انواع زانو درد مزمن و شدید با طب فیزیکی و توانبخشی

به گزارش برنا، زانودرد عارضه شایعی است که بسیاری از ما در طول عمرمان دچارش می‌شویم. دلیل بعضی موارد زانودرد کاملاً مشخص است و از آسیب‌های متداول زانو مانند پیچ‌خوردگی، کشش بیش از حد و ... نشأت می‌گیرد. اما زانو درد ظاهراً خودبه‌خودی و بدون سابقۀ آسیب‌دیدگی چه دلیلی دارد؟

زانودرد مزمن در میان افراد بالای 55 سال بیشترین درصد شیوع را دارد، البته ناراحتی‌های بدون آسیب‌دیدگی زانو ممکن است در جوانان و کودکان نیز مشاهده شود. هرچند به نظر می‌آید که زانودرد علت خاصی ندارد، واقعیت این است که زانودرد احتمالاً پیامد ابتلا به نوعی بیماری است. در ادامه شایع‌ترین دلایل زانودرد را معرفی می‌کنیم و سپس توصیه‌هایی را برای تسکین زانودرد ارائه می‌دهیم.

بورسیت

بورسیت یا التهاب بورس عارضه بسیار دردناکی است که می‌تواند مفصل‌های مختلف، از جمله زانو را درگیر کند و عموماً پیامد حرکت‌های مکرر است. ساییدگی ناراحتی و فشار شدیدی را به زانوها وارد می‌کند، اما اگر به سرعت برای درمان آن اقدام کنید، می‌توان روند آسیب‌دیدگی را معکوس کرد.

بورس کیسه کوچک مملو از مایعی است که از استخوان‌ها، تاندون‌ها و عضله‌های دور مفصل زانو محافظت می‌کند، تحریک بورس باعث ابتلا به بورسیت می‌شود. بورسیت التهاب و در نتیجه درد زانو را در پی دارد.

از جمله علائم بورسیت می‌توان به درد، خشکی، ورم و حساسیت به لمس هنگام فشار دادن زانو اشاره کرد.

درمان بورسیت

فشار و کشش مداومی که هنگام حرکت‌های مکرر به زانو وارد می‌شود، علت اصلی ابتلا به بورسیت است. بورسیت غالباً واکنش مناسب به درمان‌های محافظه‌کارانه‌ای مانند استراحت، گذاشتن کیسه یخ و مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAID) نشان می‌دهد و غالباً خودبه‌خود به مرور زمان برطرف می‌شود. تمرین‌های افزایش دامنه حرکت، نرمش‌های کششی و فیزیوتراپی برای درمان بورسیت مفید است. البته باید بدانید که حملات مکرر بورسیت شایع است و در صورت استمرار عارضه میتوانید برای مشاوره به دکتر آیدین حیدری متخصص طب فیزیکی در تهران مراجعه کنید.

روماتیسم

روماتیسم نوعی اختلال التهابی مزمن است که به دلیل حمله کردن بدن به بافت‌های خود، موجب آسیب دیدن پوشش داخلی مفصل‌های زانو می‌شود. روماتیسم نوعی آرتریت یا بیماری التهابی مفصل است که معکوس کردن روند آن غیرممکن است، اما می‌توان آن را درمان و مدیریت کرد تا درد بیمار آرام شود و عملکرد عادی زانو را بازیابی کرد.

روماتیسم برخلاف آرتروز غالباً بسیاری از مفصل‌های بدن را درگیر می‌کند و به همین دلیل بسیار آزاردهنده‌تر و ناراحت کننده‌تر است. به علاوه روماتیسم دامنه حرکتی زانوی درگیر را کاهش می‌دهد و بعضی عارضه‌ها را تشدید می‌کند.

علاوه برعلائمی مانند ورم، خشکی و حساسیت به لمس که در زانوی درگیر بروز می‌یابد، روماتیسم به خستگی و بی‌اشتهایی نیز دامن می‌زند.

درمان روماتیسم

هرچند داروهای ضدالتهابی مانند NSAIDs  پرکاربردترین داروها برای درمان روماتیسم هستند، موارد شدید روماتیسم را می‌توان با استروئید درمان کرد. جراحی‌هایی مانند فیوژن یا خشک کردن مفصل و سینووکتومی نیز روش‌های متداولی برای درمان روماتیسم محسوب می‌شوند. همچنین فیزیوتراپی و درمان‌های زیست‌مکانیکی خانگی که الگوهای راه رفتن را اصلاح می‌کند، نیز برای مدیریت علائم روماتیسم مفید است.

تاندونیت

تاندونیت پیامد ملتهب شدن تاندون‌های مفصل زانو است. تاندون‌ها عضله را به استخوان وصل می‌کنند، به همین دلیل است که ناراحتی بیماران مبتلا به تاندونیت هنگام خم کردن مکرر زانو به مرور زمان به بیشترین حد می‌رسد.

اکثر بیماران درد را به صورت دردی عمقی و حساس به لمس توصیف می‌کنند، به علاوه التهاب باعث ورم کردن زانو نیز می‌شود. حرکت‌های شغلی یا ورزش‌های تفریحی کشش مکرری را به تاندون‌ها وارد می‌کند، اما درد پس از اتمام فعالیت‌های روزانه شروع می‌شود.

ممکن است تاندونیت هر از گاهی عود کند. به نظر نمی‌رسد که تناوب و شدت درد همواره با تناوب حرکت‌ها ارتباط داشته باشد، به همین دلیل بیمار فکر می‌کند زانودرد تصادفی و بدون دلیل است، اما این‌طور نیست.

درمان تاندونیت

مصرف داروهای ضدالتهابی مختلف برای مدیریت درد تاندونیت توصیه می‌شود، همچنین از بیماران خواسته می‌شود مدتی به زانو استراحت بدهند تا ورم برطرف شود. فیزیوتراپی و درمان‌های غیرتهاجمی نیز برای بازآموزی زیست‌مکانیک عضلات پا مفید است، به این ترتیب فشار کمتری به مفصل زانو وارد می‌شود و از عود عارضه در آینده جلوگیری می‌شود.

کیست بیکر

کیست بیکر یا کیست پوپلیتئال کیسه‌ای مملو از مایع است که باعث ورم کردن پشت زانو می‌شود. موقعیت کیست بیکر به گونه‌ای است که حرکت بیمار را به شدت محدود می‌کند و در نتیجه زندگی روزمره برای بیمار بسیار ناراحت کننده می‌شود.

کیست بیکر در بسیاری از موارد علامت ابتلا به بیماری زمینه‌ای و آسیب‌های درمان نشده زانو مانند پارگی غضروف است. ایجاد شدن کیسه مملو از مایع در واقع نتیجه افزایش تولید مایع سینوویال است که به منظور روان و لغزنده کردن مفصل زانو تولید می‌شود.

از علائم کیست بیکر می‌توان به ورم پشت زانو، خشکی و سفتی زانو و محدود شدن حرکت مفصل اشاره کرد. ناراحتی ناشی از کیست بیکر گاهی اوقات در ساق و دیگر عضلات پا منتشر می‌شود.

درمان کیست بیکر

گذاشتن کیسه یخ روی زانو یکی از روش‌های درمان کیست بیکر است. داروهای مدیریت درد و استراحت می‌تواند درد ناشی از کیست بیکر را تا حد زیادی تسکین بدهد. هرچند اکثر موارد کیست بیکر با مراقبت از خود بهبود می‌یابد، در موارد شدیدتر باید مایع کیست تخلیه شود.

آرتروز

آرتروز عارضه‌ای است که می‌تواند ناشی از مشکلاتی مانند چاقی، حالت اندامی نامناسب یا عوارض آسیب‌دیدگی‌های گذشته باشد. ویژگی اصلی آرتروز زانو، صرف‌نظر از علت اصلی‌اش، تخریب زانو است که موجب التهاب و ورم می‌شود.

غضروف محافظ مفصل به مرور زمان ساییده می‌شود، در نتیجه لایه محافظ بین استخوان‌های تشکیل دهنده مفصل زانو دیگر وجود نخواهد داشت و درد در پی ساییده شدن تدریجی غضروف مفصلی شروع می‌شود. آرتروز، همان‌طور که از نامش مشخص است، نوعی آرتریت است. اگرچه آرتروز درمان قطعی ندارد، می‌توان درد ناشی از آرتروز را مدیریت کرد.  

درد، خشکی، ورم، تشکیل شدن خار استخوانی، حساسیت به لمس و کاهش انعطاف‌پذیری زانو از جمله علائم آرتروز است.

درمان آرتروز

درمان آرتروز با تمرکز بر به حداقل رساندن ناراحتی بیمار انجام می‌شود. داروهای گوناگونی مانند استامینوفن و داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب و فیزیوتراپی برای بیمار تجویز می‌شود. درمان موارد شدید آرتروز به تزریق کورتیزون یا تعویض مفصل نیاز دارد.

نکته مهم این است که علت اصلی زانو درد تشخیص داده شود، تا درد و ناراحتی بیمار با بهره‌گیری از درمان مناسب کمتر شود و بتواند از یک زندگی پربار و بدون درد لذت ببرد.

پای پرانتزی

پای پرانتزی یا ژنو واروم به حالتی گفته می‌شود که وقتی مچ پاها و پایین پاها با هم در تماس است، پاها از زانو رو به بیرون انحنا داشته باشد. پای اغلب نوزادان و نوپایان پرانتزی است؛ بدشکلی زانوی پرانتزی گاهی در کودکان بزرگ‌تر نیز مشاهده می‌شود.  

زانوی پرانتزی به ندرت مشکلی جدی محسوب می‌شود و معمولاً بدون درمان برطرف می‌شود؛ زانوی پرانتزی کودکان غالباً تا سه یا چهار سالگی اصلاح می‌شود.

درمان

• پای پرانتزی فیزیولوژیک به درمان نیاز ندارد و معمولاً خودبه‌خود در پی رشد کودک اصلاح می‌شود.
• کودکان مبتلا به بیماری بلانت به بریس یا جراحی نیاز دارند.
• راشیتیسم معمولاً با افزودن ویتامین دی و کلسیم به رژیم غذایی درمان می‌شود. راشیتیسم ناشی از بیماری‌ ژنتیک به درمان تخصصی‌تر توسط متخصص غدد نیاز دارد ـ متخصص غدد پزشکی است که بیماری‌های سیستم غدد درون‌ریز را درمان می‌کند.