چرا طراحی صحنه به یک بخش کم اهمیت تبدیل شده است؟

دو علت اساسی برای بی اهمیت شمردن طراحی صحنه در ساخت سریال های تلویزیونی وجود دارد، کسانی که صاحب اثر هستند به دلیل سرمایه گذاری هایی که روی اثر دارند بخش طراحی برایشان کم اهمیت تر است و می خواهند اثر با کمترین هزینه و بیشترین سرعت ساخته شود کیفیت چندان برایشان مهم نیست و اهمیت خاصی ندارد.

شجاعی که برنده سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر است، گفت: استراتژی کلی کار این است که خواهان تولید یک اثر درجه یک نیستند، از همان ابتدا انتخاب فیلمنامه، کارگردان، عوامل و... مبتنی بر این است که می‌خواهند اثری در درجه ب یا ج بسازند. برای همین بودجه و کلیه عواملی که انتخاب می کنند مبنی بر همین اساس است «وضعیت سفید» که حدود 12 سال پیش کار کردم برای کارگردان اهمیت داشت که جزئیات صحنه به چه شکل باشد. برآورد کار ما دوبرابر برآورد صدا و سیما بود و دچار مشکلاتی شدیم. به لحاظ طراحی نیازمند بودجه، عوامل و ... درجه یک هستیم. اکثرا طراحی صحنه در آثار تولید شده سازمان اهمیت چندانی ندارد و بیشتر کثرت مهم است تا کیفیت.

طراح صحنه و لباس فیلم سینمایی «شبی که ماه کامل» شد بیان کرد: اگر می خواهیم در وادی رسانه آثار بهتری داشته باشیم باید هزینه هایش را بپردازیم و برنامه ریزی مشخصی هم برای ساخت آن داشته باشیم معمولا همچین مسئله ای وجود ندارد و کارهایی که ما در حال انجام آن هستیم روزمره و دم دستی است. هنوز که هنوزه 40 سال از انقلاب گذشته و تلویزیون تنها یک شهرک غزالی را دارد که کل وسعت آن 12 هکتار است و چندین بار دکورهای مختلف برای ساخت فیلم های متنوع در آن انجام شده، مدیریت ها و انتخاب مدیران بر اساس توانمندی ها و شایستگی ها نیست و کارها با یک افق روشن و معقول و علمی پیش نمی رود و این مشخص است که به نوعی ابتذال در سیستم رسانه ای ما وجود دارد که بعد از حدود 40 سال تنها محیطی که برای ساخت و تولید آثار در اختیار قرار دارد، زمینی 12 هکتاری است و انگار ارداه ای بابت این مسئله وجود ندارد.

او ادامه داد: افرادی مانند اسلامی مهر که در گذشته در سیما فیلم بودند نیز وجود دارند که خیلی اصرار داشتند که فضاهای جدیدتری را به وجود بیاورند که بتوانند آثار جدیدی را تولید کنند اما متاسفانه اوضاع همچنان به همین شکل است و تغییری نکرده است یعنی برای اینکه به کیفیت و تنوع بیشتر برسیم نیاز به این دارد که با صبر و تحمل و به صورت تدریجی بتوانیم زیر ساخت های موثرتر و بهتری را به وجود بیاوریم. این نگاه متاسفانه در شکل کلان در سیستم حاکمیتی و مدیریتی ما وجود ندارد یعنی افرادی که قرار است در سمت های مختلفی قرار بگیرند بیشتر از اینکه بر مبنای تخصص انتخاب شوند بر اساس روابط هایی که دارند انتخاب می شوند.

محمدرضا شجاعی افزود: ما به جهت تصمیم گیری در این حوزه نیروهای منفعل هستیم و منتظر هستیم تا پروژه ای ساخته شود و با ما تماس گرفته شود تا بخواهند با ما همکاری کنند و به صورت موقت کار کنیم و به صورت پروژه ای فعالیت داشته باشیم. سازمان صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید به اینگونه مسائل رسیدگی کنند اما آنقدر درگیر مسائل و سیاست‌زدگی‌های مختلف قرار دارند که به اصل کاری که باید به شکل معقول و منطقی بپردازند توجه نمی کنند وگرنه اساتید صاحب نظر و متبحر در این حوزه کم نداریم اما متاسفانه به علت مهم بودن کمیت و کم اهمیت تر بودن کیفیت افرادی در این حوزه انتخاب می شوند که به اهداف خودشان برسند. در واقع ما استعداد این را داریم که بتوانیم با کیفیت های بهتر به صورت جهانی کار کنیم اما متاسفانه حاکمیت چنین اراده ای را ندارد و خیلی درگیر روزمرگی و سیاست های خودش است و دغدغه‌های این مسائل چندان اهمیتی ندارد.

این طراح صحنه و لباس گفت: اشکال تنها در بحث فضا سازی نیست و ریشه اینکه آثار ما به لحاظ کیفی ضعیف است، در درجه اول بحث خود محتوا و فیلمنامه است و آنقدر که در این موضوع ضعیف هستیم و در واقع متون و فیلمنامه هایی که به عنوان محور کار قرار می گیرد انقدر ضعیف و پیش پا افتاده است که هرچقدر هم در فضا سازی و  طراحی صحنه انرژی بگذاریم آن ضعف را نمی توانیم برطرف کنیم یعنی بیشتر درگیر آن هستیم که در حوزه ادبیات و علوم انسانی حرفی برای گفتن نداریم نه اینکه عناصر را نداشته باشیم، افراد با استعداد و فعال داریم.

شجاعی که طراحی صحنه و لباس فیلم سینمایی اخراجی ها را هم بر عهده داشته بیان کرد: آنچه که برای صاحبان و قدرتمندان رسانه در ایران مورد اهمیت است سیاست است نه محتوای کار و فیلمنامه نویسانی  را به کار میگیرند که رسالت متونی را بیشتر و بهتر انجام دهند و کسانی که صاحب فکر و اندیشه هستند و در واقع کارهای اصلی تر و درست تری را انجام بدهند معمولا به قدری پشت در منتظر می مانند و ناکام می شوند که به طبع این عرصه را رها می کنند و ما به شدت در حوزه محتوا مشکل داریم و گفت و گو صورت نمی گیرد تا پویایی در حوزه اندیشه به وجود بیاید که بتوانیم علی رغم چالش های به وجود آمده متن های قوی تری را تولید کنیم که متاسفانه سال به سال دریغ از پارسال!

محمدرضا شجاعی در پایان گفت: هرچه از دهه 60 به امروز می آییم افول در آثار وجود دارد مگر اینکه آثاری استثنایی وجود داشته باشند که آن ها هم به سرعت در این چرخه هضم می شوند و از بین می روند. اگر به شکل حرفه ای در حوزه ادبیات و علوم انسانی پویایی را پیدا نکینم و هرچقدر هم که بخواهیم در مسائلی مانند تکنیک های فیلمبرداری و صحنه و ... پیشرفت کنیم قطعا باز هم به آن مسیر مد نظر نمی رسیم.

اینگونه نیست که فیلمنامه های خوب داشته باشیم و بگوییم فضاسازی ضعیف بوده است، در واقع این شناخت ها با یکدیگر هم گن هستند.