جراحی در بودجه دولت به نفع پروژه ها و یارانه ها؛ حذف ۱۳۶ ردیف کماثر و چرخش منابع به سمت معیشت و عمران
بسیم لاله - دبیر اقتصادی خبرگزاری برنا: شاید بتوان گفت بودجه سال ۱۴۰۵ پر حاشیهترین بودجه تاریخ جمهوری اسلامی ایران باشد؛ بودجهای که برخی آن را تحول در بودجه نویسی و برخی بودجهای غیر عملی میدانند؛ اما هر چه هست برای اولین بار دولت صرفه جویی را از خود آغاز کرده است در حالیکه حداقل تورم بیش از ۴۰ درصد ثبت شده است، اما دولت بودجه خود را نسبت به سال قبل فقط ۲ درصد افزایش داده؛ این یعنی ۳۸ درصد صرفه جویی؛ در حقیقت دولت انقباض مالی را از خود آغاز کرده است به عبارت دیگر بودجه نویسان دولت چهاردهم با عینک واقع بینی بودجه سال آینده را تنظیم کردند و سراغ منطق بودجه نویسی سالهای اخیر نرفتند که در قالب افزایش اسمی ارقام بودجه رضایت همه بودجه بگیران را جلب کند. این درحالیست که برای اولین بار دولت تصمیم گرفته با توجه به محدودیتهای مالی که دارد بودجه برخی نهادها یا سازمانها که حذف آنها تاثیری در معیشت مردم ندارند را حذف یا در دستگاه مادر ادغام کند اتفاقی که به طور حتم با مخالفتهای سنگینی همراه خواهد بود، اما دولت عزم خود را جزم کرده تا معیشت مردم در اولویت قرار بگیرد.
حذف و ادغام ردیفها
بررسی جداول لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ و مقایسه آن با بودجه سال جاری نشان میدهد بخش قابل توجهی از ردیفهای حذفشده مربوط به ردیفهای متفرقه، کمکهای پراکنده فرهنگی و برخی نهادهایی است که در سالهای گذشته بهصورت مستقل بودجه دریافت میکردند. در این میان، ردیفهای مرتبط با حوزههایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و برخی شوراها و ساختارهای موازی که هم بودجه و هم نیروی انسانی داشتند، در بودجه ۱۴۰۵ یا حذف شدهاند یا در قالب ردیفهای تجمیعی ادغام شدهاند. به طور مثال تقویت بنیه فرهنگی استانها ۳۰۰ میلیارد ریال، کمک به موسسات فرهنگی و هنری ۳۵۰ میلیارد ریال، ۱۲۵۰ میلیارد ریال نهادهای مشورتی برخی از این حذفیات هستند.
این درحالیست که رفیع زاده رئیس سازمان اداری و استخدامی نیز از حذف چندین شورا و ساختار موازی خبر داده که نشاندهنده همراستایی اصلاحات بودجهای با اصلاحات اداری است.
مقایسه بودجه
در بودجه ۱۴۰۴، دهها ردیف خرد و پراکنده با کارکرد محدود وجود داشت که مجموع آنها رقم قابل توجهی را به خود اختصاص میداد، بیآنکه خروجی مشخصی در اقتصاد یا معیشت خانوار ایجاد کند. در بودجه ۱۴۰۵ این منطق تغییر کرده است؛ بهجای توزیع منابع در ردیفهای متعدد و کماثر، دولت تلاش کرده منابع را متمرکز کرده و آنها را به سمت طرحهای عمرانی، پروژههای زیرساختی و ابزارهایی مانند کالابرگ یارانهای سوق دهد؛ حوزههایی که اثر مستقیم تری بر اشتغال، قدرت خرید و رضایت عمومی دارند.
ردیفهای عمرانی واقعی
در سالهای اخیر یکی از بخشهای ثابت کسری بودجه طرحهای عمرانی بود، اما امسال بودجه نویسان دولت در یک طرح ابتکاری مسیرهای جدیدی در تامین مالی پروژههای عمرانی تعریف کردهاند نکته جالب اینجاست که بودجه عمرانی که هر سال بر اساس افزایش اسمی بودجه عدد آن بر روی کاغذ افزایپش پیدا میکرد در بودجه سال آینده همان ۶۰۰ همت سال ۱۴۰۴ ذکر شده؛ اما محل تحقق ردیفهای آن شفاف بیان شده است به طور مثال از محل فروش نفت ۲.۱ میلیارد دلار مستقیم به توسعه و ساخت کریدورهای ملی اختصاص پیدا میکند و هیچ انحراف یا هزینه سرباری برای آن تعریف نشده است.
پیام سیاسی–اقتصادی بودجه سال آینده
حذف ۱۳۶ ردیف بودجهای صرفاً یک اقدام فنی نیست، بلکه حامل پیام سیاسی مشخصی است: دولت میخواهد نشان دهد که در شرایط فشار اقتصادی، ابتدا هزینههای خود و نهادهای وابسته را هدف قرار داده، نه سفره مردم را. این رویکرد، اگر در مرحله تخصیص نیز بهدرستی اجرا شود، میتواند بخشی از بیاعتمادی عمومی نسبت به بودجههای سنواتی را کاهش دهد.
شرط موفقیت جراحی بودجهای
با این حال، کارشناسان تأکید دارند که موفقیت این سیاست منوط به آن است که حذف ردیفها واقعی باشد، نه صرفاً انتقال هزینهها به سرفصلهای دیگر. همچنین باید مشخص شود منابع آزادشده دقیقاً چگونه و در چه زمانی به پروژههای عمرانی یا حمایتهای معیشتی اختصاص مییابد؛ چراکه تجربه سالهای گذشته نشان داده فاصله میان «مصوب» و «محققشده» میتواند معنا و اثر سیاستها را تغییر دهد.
تغییر رویکرد در سیاستهای مالی دولت
بودجه ۱۴۰۵ نشانههایی از یک تغییر رویکرد در سیاست مالی دولت دارد؛ تغییر از گسترش بیضابطه ردیفها به سمت انقباض، تمرکز و اولویتبندی. حذف ۱۳۶ ردیف کماثر و ادغام نهادهای موازی، اگر با شفافیت در تخصیص و نظارت دقیق همراه شود، میتواند گامی مثبت در جهت اصلاح ساختار بودجه و تقویت معیشت مردم باشد. اما اگر این جراحی در مرحله اجرا به تعویق بیفتد یا خنثی شود، بار واقعی انقباض همچنان بر دوش جامعه باقی خواهد ماند.
انتهای پیام/
