چرا علاقه به دست راست بیشتراست؟

به گزارش روی خط رسانه های خبرگزاری برنا، افراد راست‌دست نسبت به افراد چپ‌دست در سرتاسر جهان از فراوانی بیشتری برخوردارند و بخش بیشتری از جمعیت جهان را تشکیل داده‌اند، پدیده‌ای که شاید برای بسیاری سوال‌برانگیز باشد.

انسان‌ها معمولا با یکدیگر برسر موارد مختلف اختلاف نظر دارند، اما دست‌کم یک موضوع در جهان وجود دارد که تعداد زیادی از افراد برسر آن با یکدیگر به توافق می‌رسند: اینکه کنترل کدام‌دست راحت‌تر است؟ اگر فردی از دست راستش برای نوشتن استفاده کند، به احتمال زیاد از همان دست برای انجام دیگر کارها مانند غذاخوردن نیز استفاده می‌کند، و در بیش از 85 درصد از انسان‌ها، این دست،‌ دست راست است. به گفته ناتالی اومینی باستان‌شناس دانشگاه لیورپول، در حقیقت هرگز و در هیچ دوره‌ای از تاریخ بشریت گزارشی مبنی بر غالب بودن تعداد چپ‌دست‌ها وجود نداشته‌است.

برتری‌طلبی در استفاده از یکی از اندام‌های بدن، معمولا از مغز آغاز می‌شود. می‌دانیم که برخی از کارها به شدت تحت کنترل نیمکره چپ مغز قرار دارند و نیمکره راست مغز نیز کنترل بقیه کارها را به عهده گرفته‌است. نکته گیج‌کننده عبور رشته‌های عصبی از میان این دو نیمکره و ارتباط یافتن این دو با یکدیگر است،‌ این به آن معنی است که نیمکره چپ مغز بیشتر روی سمت راست بدن کنترل دارد و بالعکس. به بیانی دیگر نیمکره چپ مغز بر عملکرد دست، چشم، پا و دیگر اندام‌های سمت راست بدن کنترل دارد.

برخی براین باورند چنین تقسیم کار عصبی برای نیم میلیارد‌ سال از ویژگی‌های حیوانات بوده‌است و شاید از این رو ایجاد شده که تقسیم انجام محاسبات مختلف توسط دو نیمکره مغز به کارایی این عضو می‌افزاید. برای مثال نیمکره چپ مغز به شکلی تکامل یافته تا بتواند فعالیت‌های معمولی، از قبیل جستجو برای غذا را انجام دهد درحالی‌که نیمکره راست آزاد گذاشته شده تا به موضوعات مختلف و ناگهانی،‌ از قبیل نزدیک شدن یک خطر، به سرعت واکنش نشان دهد. این ویژگی در بسیاری از حیوانات از قبیل ماهی‌ها و پرندگان دیده می‌شود زیرا این حیوانات معمولا زمانی به شکار حمله می‌کنند که آن را از چشم راست خود ببینند.

از این رو امکان دارد برتری‌طلبی در استفاده از اندام‌های بدن در اجداد انسان نیز از زمانی آغاز شده‌باشد که انسان استفاده از دست‌هایش برای انجام کارهای مختلف را آغاز کرده‌است. دانشمندان زمان آغاز این برتری‌طلبی را از روی آزمایش‌هایی تعیین کرده‌اند که در آنها با استفاده از دست راست یا چپ خود ابزارهای سنگی را تراشیده و سپس آنها را با ابزارهای مشابهی که توسط انسان‌های اولیه ساخته شده‌اند، مقایسه کردند. براساس نتایج این آزمایش‌ها، شواهد بسیار کمی وجود دارند که نشان دهند انسان‌های اولیه که دو میلیون سال پیش ابزار‌سازی را آغاز کرده‌اند، راست‌دست بوده‌اند.

با این‌همه بررسی ابزارهای دست‌ساز انسان‌های اولیه‌ای که 1.5 میلیون سال پیش در کنیا زندگی می‌کرده‌اند،‌ یعنی هوموهابیلیس‌ها و هوموارکتوس‌ها، نشان می‌دهد تعداد زیادی از این انسان‌ها راست‌دست بوده‌اند. در ادامه،‌ با ایجاد نسل هایدلبرگی در آفریقا در حدود 600 هزار سال پیش، شواهد کاملا واضحی از ترجیح دادن استفاده از دست راست در جوامع انسانی موجود است. برای مثال نوع پوسیدگی دندان‌های این انسان‌های اولیه نشان می‌دهند غذا با دست راست به دهان گذاشته می‌شده‌است.

این تحقیقات زمان تغییر در برتری‌طلبی استفاده از اندام‌های بدن را در انسان‌ها نشان می‌دهد. از سویی دیگر برخی معتقدند ایجاد زبان باعث بروز چنین پدیده‌ای شده‌است. درست همانطور که نیمکره چپ مغز کنترل دست راست را به عهده دارد، پردازش اطلاعات زبانی را نیز به عهده دارد. در حقیقت تخصصی شدن نیمکره چپ مغز برای پردازش زبان بسیار بیشتر از راست‌دست شدن است،‌از این رو عده‌ای معتقدند نیمکره چپ مغز مخصوص زبان تکامل یافته و راست‌دست شدن تنها یکی از عوارض جانبی این نوع تکامل بوده‌است. فرضیه‌ای که به فرضیه انسان سخنگو مشهور است. براساس این فرضیه برتری‌طلبی به صورت کلی با آغاز استفاده از دست‌ها در انسان آغاز شده و ترجیح دادن اندام‌های سمت راست بدن بعد‌ها با تکامل زبان ایجاد شده‌است.

در این صورت راست‌دست بودن می‌تواند یک محصول جانبی تصادفی در روند تکامل مغز انسان و شکل‌گیری شبکه عصبی آن باشد. اما اثبات این فرضیه بسیار دشوار و حتی غیرممکن است، زیرا برای اثبات آن باید روی اجداد کهنسال انسان آزمایش‌های طولانی انجام شود. در حقیقت شاید انسان هرگز درنیابد که چه مجموعه‌ رویداد‌هایی منجر شده تا بیشتر اتکایش بر نیمه راست بدن و نیمه چپ مغزش باشد.

با این‌همه چپ‌دست‌ها با وجود جمعیت کمتری که دارند، از برتری‌هایی نسبت به راست‌دست‌ها برخوردارند، برای مثال ترمیم آسیب‌های مغزی در آنها روندی سریع‌تر از راست‌دست‌ها دارد و دست راست آنها از قدرت واکنشی بهتری برخوردار است، به بیانی دیگر چپ‌دست‌ها در ورزشهای رزمی بسیار موفق‌تر از راست‌دست‌ها خواهند بود، نشانه‌ای دیگر که ثابت می‌کند ساختار‌شکنی فواید زیادی برای انسان‌ها در پی دارد.