خاورمیانه؛ ترامپ

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا، باراک اوباما تلاش کرد تا با سیاست توازن مجدد، راهبرد ژئوپلیتیک آمریکا را از خاورمیانه به آسیا منتقل کند. اما راهبرد ترامپ  در سیاست خارجی آمریکا را می توان تحت دکترین مونروئه تفسیر کرد.

آنچه که مطرح است این است که آیا دونالد ترامپ نیز پیرو سیاست های اوباما در خاورمیانه خواهد بود و یا سیاست خاص خود را نسبت به این منطقه خواهد داشت؟

رهیافت نظری مورد استفاده ترامپ در سیاست خارجی را به طور کل می توان پیروی از دکترین مونروئه (نگاه به درون و ساختن مجدد آمریکا )دانست. همچنین او با نظریه کلاسیک موازنه قوا در خاورمیانه (مانند کنسرت قدرت های بزرگ، مناطق نفوذ) که باعث راحتی خیال او از مداخله قدرت های بزرگی چون روسیه در مناطق می شود، نزدیکی دارد.

بررسی سیاست خارجی ترامپ نسبت به منطقه خاورمیانه واقعا دشوار است چرا که او در طول کمپین انتخاباتی اش صحبت چندانی در این مورد نکرده است. او در کمپین انتخاباتی خود صرفا سیاست خارجی محصول اوباما-کلینتون را نسبت به ایران، عراق، لیبی و سوریه اشتباه دانسته است. با توجه به راهبرد ساست خارجه ترامپ انتخاب وی بین مداخله مجدد و یا خروج (کاهش مداخله) تخمیل زده می شود. 

به طور کلی موضوع اصلی مورد نظر دونالد ترامپ این است که آیا تفوق در راستای منافع آمریکا است یا خیر و او دستیابی به منافع مستقیم مانند کسب امنیت و نفع اقتصادی را منافع آمریکا می داند؟ او سیاست تغییر رژیم را اشتباه می داند و خود را مخالف حمله به عراق در سال 2003 و مداخله در لیبی در سال 2011 نشان داده است. 

ریاست جمهوری چهل و پنجم آمریکا در اوایل اعلام نامزدی خود برای انتخابات ریاست جمهوری نیز اظهار نظرهای جدیدی در مورد روابط ویژه آمریکا-اسرائیل داشته است. او همانند سایر روسای جمهوری آمریکا از ضرورت حفظ امنیت اسرائیل سخن گفته است، اما به نظر می رسد که دیگر به متحدانی چون عربستان و اسرائیل درجهت حفظ قدرت و نفوذ آمریکا و وجود روابط بی حد و حساب آمریکا با آنها اعتقادی ندارد. 

 به طور کل، او دارای نگرش منسجمی نسبت به منطقه خاورمیانه نیست. به عنوان مثال او همزمان با اینکه تغییر رژیم در منطقه را محکوم می کند، از لزوم اینکه آمریکا نفت را پس از مداخله در کشورهایی چون لیبی در کنترل بگیرد، سخن گفته است. 

همچنین باید به نفوذ مشاوران او که خواهان تفوق آمریکا در منطقه هستند نیز توجه کرد. مشاوران و وزرای پیشنهادی او، عموما نظامیان کهنه کار تندرویی هستند که دیدگاه های نئوکانی سرسختی در مورد خاورمیانه دارند. لازم به ذکر است که همانند بوش پس از 11 سپتامبر، ترامپ و مشاوران او نیز ممکن است مداخله فوری نظامی را در دستور کار خود قرار دهند. همچنین رفتار ضد مسلمانان و سخنان تند او نسبت به آنها، همکاری کشورهای این منطقه با او را به دلیل نگاه او کمی سخت خواهد کرد.

در مورد روسیه، ترامپ به بهبود روابط با روسیه تمایل نشان داده است. کشورهای عرب خاورمیانه نیز همکاری روسیه و واشنگتن را به خروج آمریکا از منطقه که پیامد آن تفوق کامل ایران وروسیه بر منطقه است را ترجیح می دهند. ترامپ از ضرورت همکاری با روسیه جهت نابودی داعش سخن گفته است اما از راهکارش در صورت عدم همکاری روسیه ، حرفی نزده است.

در مورد سوریه، او مخالف تغییر حکومت در این کشور است و بر مبارزه با داعش به جای مبارزه با بشار اسد تاکید می کند. او در مورد داعش، موافق افزایش حضور نظامی آمریکا بدین منظور است و حتی وعده همکاری با روسیه را در این مورد نیز داده است. او همچنین بر لزوم وجود منطقه پرواز ممنوع در سوریه تاکید کرده است ،موضوعی که خود بر تناقض مواضع ترامپ وامکان عمل نشدن آن(بحث منطقه پرواز ممنوع با توجه به مخالفت ایران وروسیه) می افزاید.

از طرف دیگر، سران عرب به دلیل نگاه ترامپ و مواضعش بر ضد اسلام و مسلمانان نگران به نظر می رسند و لذا به این دلیل ممکن است همکاری میان این کشورها و آمریکا کمی دشوار باشد و یا آنها به سمت کشورهای دیگری بروند که پیشتر ذکر شد. اما صحبت های ترامپ رئیس جمهور با ترامپی که نامزد انتخابات ریاست جمهوری بود، ممکن است الزاما یکسان نباشد.

ترامپ تا کنون تلاش کرده است که از برخی صحبت ها و مواضعش عقب نشینی کند. به عنوان مثال می توان به صحبت های او در مورد مسلمانان و تروریسم اشاره کرد. 

او گفته بود که به دنبال ' ممانعت کامل در ورود مسلمانان به آمریکا است'، اما این جمله او دیگر در وب سایتش موجود نیست و از آن حذف شده است. طبق نگاه ترامپ، کشورهای عرب منطقه، در صورتی می توانند به همکاری خود با آمریکا ادامه دهند که هزینه آن را بپردازند. ترامپ پیشتر تهدید کرده بود که خرید نفت از عربستان سعودی را در صورتی که این کشور هزینه های ارتش آمریکا در جنگ علیه داعش را نپردازد، قطع خواهد کرد. او همچنین گفته است که سلطنت عربستان سعودی صرفا به خاطر آمریکا است که پا بر جا مانده است. 

در مورد صلح فلسطین-اسرائیل نیز باید گفت که ترامپ علیرغم اینکه پیشتر اعلام بی طرفی کرده است، اما حامی اسرائیل خواهد بود.پس از مراسم تحلیف ریاست جمهوری آمریکا پیام سفیر اسرائیل در سازمان ملل منتقل کننده رویکرد اسرائیل و ترامپ در دوران پسا اوباما است که وی از ریاست جمهوری جدید به عنوان دوست واقعی اسرائیل در کاخ سفید  دعوت به سفر به پایتخت خود خوانده رژیم اشغال گر قدس کرده است. اما باید ذکر کرد که به طور کلی این مورد در دستور کار ترامپ نیست و قدرت عمل و مانور اسرائیل و حرکات خود سرانه آن، بیش از پیش خواهد بود.نهایتا اینکه می توان انتظار سیاست خروج از منطقه را از ترامپ داشت. در بهترین و تندترین حالت، ترامپ به برخی توافقنامه های امنیتی با متحدین سنتی، تامین و ارسال تسلیحات، ارسال نیروی بیشتر و اعمال فشارهای بیشتر علیه ایران اقدام خواهد کرد و بعید به نظر می رسد در صورتی که اتفاق خاصی نیفتد، از این فراتر رود. 

در صورت چنین اقدامی و خروج آمریکا، حضور بیشتر ترکیه و روسیه و ایران  در سوریه، حضور بیشتر ترکیه درعراق و تنش بیشتر میان عربستان سعودی و ایران در منطقه (جمله  یمن) را شاهد خواهیم بود. با این حال، به دلیل مبارزه با تروریسم و مبارزه با گسترش تسلیحات کشتار جمعی و همچنین تامین امنیت اسرائیل و نفت، آمریکا نمی تواند در دوره هر رئیس جمهوری که باشد، از منطقه خاورمیانه و علی الخصوص خلیج فارس صرف نظر کند.

 لذا بنا به دلایل ذکر شده و ترس از سرایت بحران ازمنطقه خاورمیانه  به سایر مناطق جهان، به نظر می رسد ترامپ از شعار 'اول آمریکا' خود که تحت دکترین مونروئه است حدالقل  در خاورمیانه چشم پوشی کند.

حال باید صبر کرد و دید ریاست جمهوری چهل و پنجم ایالت متحده آمریکا با چالشی به نام خاورمیانه چگونه مواجه خواهد شد.