۲۸ سال با فاجعه هیلزبورو!

به گزارش گروه ورزشی خبرگزاری برنا، ٢٨سال قبل ٩۶ مرد، زن و کودک با هزار امید و آرزو برای تماشای بازی تیم محبوب خود راهی ورزشگاه شدند، اما افسوس که بازگشتی در کار نبود.

فاجعه هیلزبورو حادثه‌ای بر اثر تجمع انسانی بود که در نیمه پایانی جام حذفی انگلستان و در استادیوم هیلزبورو شهر شفیلد، انگلستان بین تیم‌های لیورپول و ناتینگهام فارست در ۱۵ آوریل ۱۹۸۹ به وقوع پیوست. در این حادثه ۹۶ نفر جان خود را از دست دادند و ۷۶۶ نفر مجروح شدند که همگی آنها جزو هوادارن لیورپول بودند.

فاجعه هیلزبورو یکی مرگبارترین حوادث ورزشی در بریتانیا و تاریخ فوتبال جهان است. طبق قوانین جام حذفی انگلستان، بازی نیمه‌نهایی باید در زمینی بی‌طرف برگزار می‌شد که بر طبق این قانون، اتحادیه فوتبال انگلستان، «هیلزبورو»، ورزشگاه اختصاصی تیمِ شفیلد ونزدی، را برای این دیدار برگزید. هواداران دو تیم، چنانکه در بازی‌های داخلی انگلستان رسم است، از هم جدا می‌شدند و بخش لیورپولی‌ها سکوهای غربی ورزشگاه بود، که در بازی‌های خانگی شفیلد به تماشاگران مهمان داده می‌شد.

هواداران لیورپول که از ظهر راهی ورزشگاه شده بودند، مجبور بودند از نرده‌های گردان قدیمی و کوچک سکوی غربی وارد شوند. لحظه به لحظه به ازدحام جمعیت افزوده شد و پلیس وقتی با حضور بیش از حد جمعیت در بیرون ورزشگاه روبرو شد، در تصمیمی غیره منتظره تصمیم به گشودن یکی از دروازه‌هایی که معمولاً تنها برای خروج هواداران از آن استفاده می‌شد را گرفت. با این کار ورود سیل جمعیت شتاب بیش از حدی گرفت و مردم در حالی به سمت داخل ورزشگاه هجوم می‌بردند، که نمی‌دانستد مشغول «له کردن» افرادی هستند که در نزدیک فنس‌ها به تماشای بازی می‌پردازند.

در این گونه موارد پلیس معمولاً مأمورانی را در درب ورودی هر بخش مستقر می‌کند تا با پر شدن آن، بقیه هواداران را به سمت سایر قسمت‌ها هدایت کنند؛ اما به طرز عجیبی هیچ پلیسی آن‌جا حاضر نبود. بعدها تلویزیون بی‌بی‌سی در گزارشی نشان داد که تنها حضور دو نیروی اسب‌سوار پلیس در آن موقعیت می‌توانست همانند سدی جلوی ورود جمعیت را بگیرد.

ری لوئیس، داور بازی به توصیه پلیس پنج دقیقه پس از زدن سوت آغاز، مسابقه را متوقف کرد ولی در همان لحظه در بیرون از چمن بازی، مسابقهٔ برای فرار از مرگ میان تماشاگران آغاز شد. هواداران لیورپول با بالا رفتن از همدیگر و فنس‌های اطرف قصد خروج از آن منطقه پر ازداحام را داشتند و برای فرار کردن از له شدن و خفگی به تقلا و تلاش بیشتری می‌پرداختند. آن روز ۹۴ نفر که بین ۱۰ تا ۶۷ سال داشتند، جان خود را از دست دادند. چهار روز پس از واقعه یک پسر چهارده ساله دیگر که با کمک دستگاه‌های پزشکی زنده مانده‌بود کشته شد تا جمع قربانیان حادثه به ۹۵ نفر برسد. پسری ۲۲ ساله نیز پس از چهار سال زندگی نباتی، با جدا شدن دستگاه‌هایی که او را در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان قادر به ادامه حیات می‌کردند ، جان خود را از دست داد تا جمع قربانیان این حادثه به ۹۶ نفر برسد.

انگشت اتهام از همان ابتدا به سوی تماشاگران لیورپول گرفته شد و دولت و پلیس دلیل فاجعه را «ازدحام جمعیت و اوباش‌گری تماشاگران لیورپولی» اعلام کردند. این اتهام کم‌تر از چهار سال پس از «فاجعه ورزشگاه هیسِل» (مسابقه بین لیورپول و یوونتوس که در آن ۳۹ نفر که بیش‌تر هواداران تیم ایتالیایی بودند، کشته شدند) به هوادارن باشگاه لیورپول وارد شد و حتی «جکز جورج»، رئیس وقت یوفا، هواداران لیورپول را «هیولا» نامید. اما این تیتر روزنامه «عامه‌پسند» سان بود که تنها چهار روز پس از حادثه، سبب ایجاد تنش در شهر لیورپول و شمال‌غربی انگلستان شد. تیتر نخست سان «حقیقت» بود و پایین آن سه تیتر کوچک دیگر نیز به چشم می‌خورد: «بعضی هواداران جیب قربانیان را زدند»، «بعضی از هواداران روی پلیس‌های شجاع ادرار کردند» و «بعضی هواداران افسران پلیس را که مشغول دادن تنفس مصنوعی بودند، کتک زدند» مطلبی که موجب «بایکوت» گسترده این روزنامه در شهر لیورپول شد که تا امروز هم ادامه دارد.

لیورپولی‌ها از همان آغاز که گمان می‌کردند دولت و پلیس سعی در پنهان کردن بسیاری از حقایق برای فرار از انتقادات وارد شده و هجمه ایجاد شده در زمان نخست وزیری مارگارت تاچر هستند، با تشکیل شورای ویژه خواهان علنی شدن مدارک برای احقاق حقوق خود شدند.

این شورا با رهبری آن ویلیامز، یکی از مادرانی که در این حادثه پسر نوجوان خود را از دست داده بود اداره می‌شد که در نهایت پس از ۲۳ سال تلاش برای اثبات حقیقت بی‌گناهی هوادارن کشته شده این سانحه، در ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۲ با رای دیوان عالی بریتانیا با مضنون بی‌گناهی هوادارن کشته شده به هدفشان رسیدند.

در این روز هیات مستقل هیلزبورو نتایج دو سال تحقیق خود را پس از مطالعه بیش از ۴۰۰ هزار صفحه سند از ۸۰ سازمان منتشر کرد؛ اسنادی که تا پیش از این توسط پلیس پنهان نگاه داشته شده بود: «تماشگران لیورپول به هیچ عنوان مقصر نبودند و دلیل اصلی فاجعه ناکارآمدی پلیس در کنترل جمعیت بوده».

در این گزارش همچنین نوشته شده بود: «اگر نیروهای امداد سریع‌تر عمل می‌کردند، احتمال داشت تا ۴۱ نفر از قربانیان نجات پیدا می‌کردند.» پس از این گزارش بود که مشخص شد میزان الکل مصرفی توسط تماشاگران «ناچیز» بوده و این فرضیه که بیش‌تر آن‌ها «مست» بودند، کاملاً منتفی است.

۲۳ سال طول کشید تا مشخص شود آن ماجرا نه فاجعه‌ای بزرگ در تاریخ ورزش بریتانیا یلکه فاجعه‌ای عظیم در تاریخ قضایی این کشور بوده‌است. این بار موج عذرخواهی از قربانیان به راه افتاد.

همچنین پس از اعلام رای مبنی بر بی‌گناهی کشته شدگان حادثۀ هیلزبورو توسط دیوان عالی بریتانیا، دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس طی یک سخنرانی رسمی در مجلس عوام اعلام کرد که «بی عدالتی مضاعف» در حق کشته شدگان این حادثه رخ داده و از این که سعی شده قربانیان حادثه به عنوان مقصران حادثه قلمداد شوند، از خانواده آنان به صورت رسمی عذر خواهی کرد. کلوین مکنزی، سردبیر وقت روزنامه سان نیز اظهار کرد که آن تیتر معروف به جای حقیقت باید دروغ‌ها خوانده شود.