تعداد جشنواره‌های موضوعی در ایران اندک است/ جشنواره‌ها به مرور به بخش خصوصی واگذار شوند

علیرضا قاسم‌خان، تهیه‌کننده و کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: ما باید مشخص کنیم از چه منظر به جشنواره‌ها نگاه می‌کنیم، اگر ما جشنواره‌ها را از این منظر که نوعی گردهمایی برای رشد، شکوفایی و نقد آثار هستند مدنظر قرار دهیم قطعاً تعداد جشنواره‌های سینمایی کشور بسیار اندک است. با این حال عده‌ای از منتقدان اعتقاد دارند تعداد جشنواره‌های سینمایی ما بسیار زیاد است و این کثرت جشنواره‌ها باعث شده تا دولت مبالغ بسیاری برای آن‌ها هزینه کند. اگر از این منظر که هزینه جشنواره‌ها برای دولت مشکل‌ساز است به این موضوع نگاه کنیم بهتر است جشنواره‌ها را تعطیل کرده یا دولت را در برگزاری آن‌ها و پرداخت هزینه‌ها حذف کنیم.

قاسم‌خان با اشاره به تعداد بسیار بالای جشنواره‌های سینمایی در دیگر کشورهای دنیا، گفت: در کشوری چون فرانسه هر سال حدود چهار هزار جشنواره برگزار می‌شود اما نهایتاً همه دو جشنواره را در این کشور می‌شناسند. در کشوری چون فرانسه هر شهرستان و استانی جشنواره و گردهمایی‌هایی دارد، در فرانسه جشنواره‌ای با موضوع فیلم‌هایی مربوط به کاشی‌کاری و سرامیک برگزار می‌شود، در ایتالیا جشنواره‌ای با موضوع فیلم‌های مذهبی برگزار می‌شود، جشنواره‌های موضوعی ما در ایران بسیار اندک است.

او در ادامه اظهاراتش تصریح کرد: اگر برای دولت برگزاری جشنواره‌های سینمایی کار دشواری است بهتر است در بخش هزینه‌ها این جشنواره‌ها را رها کرده و به بخش خصوصی برای برگزاری جشنواره مجوز بدهد و خودش تنها در شورای سیاست‌گذاری جشنواره‌ها ورود کند. برگزاری جشنواره برای بخش خصوصی باید با سود همراه باشد و این نیازمند تجربه و شرایطی است که به راحتی به دست نمی‌آید. برای برگزاری جشنواره‌های مستقل باید از جشنواره‌های منطقه‌ای شروع کنیم.

دبیر اولین همایش بین‌المللی سینمای مستند و باستان‌شناسی تصریح کرد: در بحث برگزاری جشنواره‌ها ما با دو معضل بزرگ مواجه هستیم. اولین معضل همانطور که اشاره کردم هزینه‌بردار کردن دولت است و معضل دوم عدم مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح در راهبردهاست. ما در حوزه مدیریت مشکلات بسیاری داریم، در شهرستان‌ها ظرفیت برگزاری جشنواره بسیار اندک است و از آنجا که شهرستان‌ها تجربه برگزاری جشنواره ندارند بارها شاهد بوده‌ایم که چنین رویدادی در شهرهای مختلف با مشکل روبرو شده‌اند. یک بار جشنواره فیلم کودک و نوجوان در همدان برگزار شد و عدم موفقیت این شهر در برگزاری جشنواره باعث شد جشنواره به شهر اصفهان برگردد.

تهیه‌کننده فیلم سینمایی «روزهای نارنجی» اظهار داشت: جشنواره‌های ما طی 20 تا 30 سال تغییری نمی‌کنند، به عنوان مثال جشنواره فیلم کوتاه که سال‌ها پیش اولین دوره‌اش برگزار شد امسال باید نسبت به زمانی که فیلم‌ها 16 میلیمتری ساخته می‌شدند تغییرات بسیاری داشته باشد و نه تنها در تکنولوژی بلکه در دیدگاه فیلمسازان نیز تغییراتی حاصل شده که باید مورد توجه برگزارکنندگان جشنواره باشد اما متأسفانه توجهی به این تغییرات نمی‌شود.

قاسم‌خان در ادامه گفت: ما جشنواره‌ مستقل به معنای واقعی نداریم، دولتی بودن جشنواره‌ها نه تنها در بودجه بلکه در بحث مدیریت نیز مشکل‌ساز شده، به طوری که با تغییر مدیران دولتی مدیران جشنواره نیز تغییر می‌کنند. من چند سال پیش به جشنواره «تصویر و علم» در فرانسه رفتم، در این جشنواره شخصی که مدیر آن بود می‌گفت 24 سال است که مدیریت جشنواره را بر عهده دارد. او دیگر در زمینه‌ای که جشنواره برگزار می‌کرد به یک کارشناس تبدیل شده بود و کاملاً در این زمینه تبحر داشت. متأسفانه ما تصورمان از برگزاری جشنواره فقط دور هم جمع شدن و جایزه دادن است در حالیکه باید افرادی به عنوان مسئولان جشنواره مشخص شوند که با تغییر مدیران دولتی عوض نشوند. البته نباید از این نکته غافل شد که ماندگار بودن یک دبیر در سمتش طی سال‌ها در کشور ما باعث می‌شود که مشکلات دیگری به وجود آید و باید مراقب این مسائل نیز باشیم.

او افزود: کسب تجربه برای شهرستان‌ها و حتی بخش خصوصی در برگزاری جشنواره باید هر سال به مرور توسط دولت صورت بگیرد، به این معنی که دولت باید بخش خصوصی و شهرستان‌ها را در برگزاری جشنواره کمک کند تا پس از چند سال جشنواره‌ها به صورت مستقل توسط بخش خصوصی برگزار شوند. نباید واگذاری جشنواره‌ها به بخش خصوصی به یکباره انجام شود و این کار نیاز به زمان و برنامه‌ریزی دارد که به عنوان مثال طی 4 یا 5 سال برای هر جشنواره به طول می‌انجامد. اما در این بین مشکل دیگری وجود دارد و آن اینکه اقتصاد ما دچار مشکل است و امکان بازگشت سرمایه در برگزاری جشنواره‌ها برای بخش خصوصی بسیار بعید است. چند سال پیش در جشنواره فیلم کن کاتالوگ این جشنواره را می‌خواندم که دیدم پشت کاتالوگ تبلیغ کنسرو لوبیا بود که در آن نوشته شده بود "اگر غذای ما را بخورید وقت بیشتری برای فیلم دیدن دارید". آن‌ها برای همه مباحث مالی خود تمهیداتی اندیشیده‌اند اما ما بازار را کاملاً از دست داده‌ایم و چنین ظرفیتی در سینمای ما دیده نمی‌شود. برای رسیدن به این شرایط که امروز یک شرایط آرمانی به نظر می‌رسد باید زمان صرف کرد تا بتوان طی سال‌های آینده به مرور برگزاری جشن‌ها و جشنواره‌ها را به بخش خصوصی واگذار کرد.

این کارگردان در پایان گفت: همانطور که پیش از این تأکید کردم به نظر من تعداد جشنواره‌های سینمایی ما زیاد نیست، ما نمی‌توانیم 20 جشنواره نام ببریم که در یک سال برگزار می‌شوند و البته من انتظار ندارم که همانند فرانسه در کشور ما سالی چهارهزار جشنواره برگزار شود، بضاعت سینمای ما بسیار کمتر از کشورهای دیگر است ولی معتقدم در این شرایط نباید جشنواره‌ها که محل گفت‌وگو است را تعطیل کنیم، بلکه باید به معضلاتی که منجر به شکست جشنواره‌ها شده رسیدگی کنیم و بحران‌ها را از بین ببریم.