ایرانیان در چهارشنبه سوری چه رسوماتی داشتند؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ رضا سلیمان نوری، خراسان پژوه و رئیس هیات مدیره انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان، در رابطه با جشن چهارشنبه سوری گفت: امسال بنا نیست جشنی داشته باشیم اما این جشن ریشه تاریخی دارد که مورد اهمیت است.

او افزود: بحث چهارشنبه سوری دو روایت دارد. اینکه کدام یک صحیح است مشخص نیست. یکی از این روایت‌ها اسلامی و دیگری غیر اسلامی با ریشه زرتشتی است.

سلیمان نوری خاطرنشان کرد: در مورد روایت غیر اسلامی این نقل شده است که جشن‌های مختلفی در ادوار گذشته برای شادی مردم در ایران قبل اسلام داشتیم. تمام روزهای ماه یک اسم خاص داشته و هر ماه یکی، دو جشن گرفته می‌شد.

این متخصص حوزه تاریخ پژوهی افزود: تناسب زمانی این جشن با فروردین است. از 5 روز آخر اسفند شروع و تا 5 روز ابتدای فروردین ادامه داشته که روز اول جشن آتش برپا می‌شده است.

او در رابطه با ریشه اسلامی این جشن عنوان کرد: ریشه اسلامی آن است که قیام مختار بنا بوده در شب جمعه باشد اما به خاطر درگیری که برای ابراهیم اشتر پیش آمد قیام یک شب زودتر رخ داد و این قیام با روشن کردن آتش در پشت بام‌ها انجام شد.

سلیمان نوری در پاسخ به این سوال که چرا از روی آتش می‌پریدند؟ اظهار کرد: در آئین‌های جدید از روی آتش می‌پریدند ولی گشتن دور آتش برای زرتشتیان مقدس بوده که این تغییر طی سالیان اخیر رخ داده است.

این خراسان پژوه در رابطه با رسومات خراسانی در چهارشنبه سوری تصریح کرد: یکی از آئین‌های مهم روشن کردن آتش و حلقه زدن و گشتن دور آتش و پریدن از روی آتش بوده که در فضای کنونی مرسوم است. برخی روستاهای خراسان هم رسم پریدن را ندارند و این رسم بیشتر در مناطق شهری است.

رئیس هیات مدیره انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان در رابطه با دیگر رسومات افزود: بحث دیگر قاشق زنی است که در زمان قدیم زنان جوان چادر به سر می‌کردند و با کاسه‌های خالی به خانه همسایه‌ها می‌رفتند و همسایه‌ها آذوقه که بیشتر حبوبات آش بوده است را می‌گرفتند اما در حال حاضر بیشتر پسرهای جوان این کار را انجام می‌دهند و آجیل و شکلات دریافت می‌کنند. البته در برخی روستاهای خراسان همچنان زنان این کار را انجام می‌دهند.

سلیمان نوری تصریح کرد: دیگر رسومات خراسان کوزه‌شکنی است. قدیم آب را در کوزه می‌ریختند اما پس از چندی این کوزه‌ها کهنه می‌شد. در کوزه قدیمی مقداری نمک و سرکه و زغال می‌گذاشتند و از بالای پشت بام پائین می‌انداختند و رهگذران از این مواد درون کوزه استفاده می‌کردند. سپس کوزه جدید جایگزین کوزه قدیمی می‌شد.

این خراسان پژوه با اشاره به دیگر رسم و رسومات چهارشنبه سوری افزود: بحث دیگر فالگوش ایستادن است. افراد به سخنان رهگذران گوش می‌دادند و آن سخنان را برای خودشان تعبیر می‌کردند. تولید نان روغنی هم در برخی مناطق خراسان وجود دارد از این رو برای شادی روح درگذشتگان بین مردم پخش می‌شد. همچنین شاهنامه خوانی در چهارشنبه سوری مرسوم بوده است.

او در پاسخ به این سوال که از چه زمانی ترقه بازی در چهارشنبه سوری مرسوم شد؟ گفت: به مرور زمان وقتی فضای هیجانی جامعه مدیریت نشود از فضاهای کوچک برای هیجانات استفاده می‌شود و هنگامی که چهارشنبه سوری ممنوع می‌شود ساختار واقعی کنار می‌رود و این فضاها جایگزین می‌شود.