گسترش شهرنشینی در لرستان به معنای توسعه نیست

به گزارش اختصاصی خبرگزاری برنا از لرستان،خرم آباد یکی از شهرهای زیبا وچهار فصل کشور است که با آنکه مرکز استان است، ‌توسعه چندانی نیافته است و در مقایسه با سایر مراکز استان‌های دیگر با مشکلات بسیاری روبه‌روست.

گستره وسیع زمین‌های خالی که روزگاری در آن‌ها زندگی جریان داشته است، خانه‌های خالی متروکه، بالا آمدن آب‌های زیرزمینی در خرم آباد، افزایش آمار آسیب‌های اجتماعی در شهر و... مسائلی است که توسعه شهری مرکز استان را دچار مشکل کرده است.

خرم آباد از شهرهایی است که بافت تاریخی آن می‌توانست بخش قابل توجهی از گردشگران خارجی را به خود جذب کند. ‌

خانه‌های قدیمی در کوچه پس کوچه‌های این شهر که قدمت آن‌ها تاریخ را یاد‌آوری می‌کند، امروز اما از این این کوچه‌ها، ‌ خانه‌ها و سنت‌های غنی بافت قدیم شهر خبری نیست چرا که آپارتمان‌نشینی بافت سنتی شهر را در معرض تخریب قرار داده است.

در حال حاضر یک هزار و ۵۰۰ هکتار بافت فرسوده در شهر خرم آباد وجود دارد که یک‌سوم آن تاریخی و قدیمی است.

ساختار این شهر از نظر جغرافیایی به حومه شهر منتقل شده و امکانات و کیفیت شهر نشینی به خارج از شهر منتقل شده است.

بخش سنتی شهر توسعه شهری پیدا نکرده و برنامه‌ریزی خاصی برای ترمیم چهره شهر در مناطق سنتی وجود ندارد. در گذشته افرادی که مشکلات معیشتی داشتند در حومه شهر به شهرک‌سازی روی آورده‌اند و با توجه به اینکه از امتیازات آب و برق بهرمند شدند، مردم برای زندگی در آن مناطق ابراز تمایل کرده و عملا شهر تاریخی تخلیه شده است.

برای حل این مشکل در خرم آباد باید زیرساخت‌های زندگی در بافت سنتی مهیا شود. در عین حال باید برای مرمت خانه‌هایی که در این بافت قرار گرفته‌اند، تسهیلات در نظر گرفته شود. ‌ به تازگی شهرداری خرم آباد در بخش سنتی شهر مراکز اقتصادی می‌سازد که این امر باعث خواهد شد بافت سنتی شهر رونق گرفته و مراکز فرهنگی نیز در این محدوده به وجود بیاید. این امر باعث می‌شود مردم به این بخش از شهر کشیده شوند.

مجلس و دولت باید به شهرداری خرم اباد کمک کنند تا محدودیت‌هایی برای گسترش نیافتن شهر طراحی شود تا به این وسیله شهرک‌های حاشیه‌ای ساماندهی شده و از گسترش آن‌ها جلوگیری شود در عین حال مشوق‌هایی در نظر گرفته شود که مردم به داخل شهر برگشته و با مرمت خانه‌های قدیمی خود در آن زندگی کنند.

بدون تردید در شرایط کنونی وجود زمین‌های خالی گسترده و در کنار آن خانه‌های نیمه ویران و قدیمی در شهر خرم آبادبه یکی از معضلات این شهر تبدیل شده است و نکته جالب توجه اینکه با وجود این حجم بالای زمین‌های خالی و خانه‌های قدیمی نیمه ویرانه، شهر در حال گسترش طولی و حاشیه نشینی است.
 
بافت قدیم شهر خرم آباد در اکثر مکان‌ها هم‌اکنون مملو از خانه‌های متروک شده است که به مرور در حال نابودی کامل هستند و با وجود اینکه برخی استان‌ها اقدام به مرمت نمادین خانه‌های تاریخی می‌کنند در لرستان هنوز هیچ خانه‌ای مرمت نشده است در حالی‌که معماری غنی و زیبای این منازل تاریخی، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند.

هسته مرکزی شهر خرم آباد در حالی در هیاهوی آپارتمان‌نشینی و زندگی مدرن رو به زوال است که از سوی دیگر بالا آمدن آب‌های زیر زمینی در این شهر همچنان ادامه دارد و عمق آب تا سطح زمین به دلیل نبود سیستم جمع‌آوری فاضلاب شهری هر روز کمتر می‌شود و ادامه این روند بسیاری از بناهای تاریخی و کهن و بافت فرسوده خرم آباد را دچار نم زدگی و رطوبت شدید کرده است که مصادق بارز چنین مسئله‌ای را می‌توان در بنای تاریخی و منحصر به فرد حمام کوچک یا بسیاری از خانه‌های تاریخی خرم آباد مشاهده کرد.

متروکه شدن بافت فرسوده تبعات دیگری از جمله تغییر کاربری این خانه‌های تاریخ بزرگ را نیز در پی داشته است به‌طوری که هم‌اکنون بازاریان شهر خرم آباد از این خانه‌ها به عنوان انبار استفاده می‌کنند و این خطر وجود دارد که با ادامه این روند دیگر اثری از وجود بافت تاریخی خرم آباد باقی نماند و به زودی شاهد از بین رفتن این بخش از میراث تاریخی شهر خرم آباد باشیم.

نبود تعریف صحیح حریم این خانه‌ها و نبود توجه به نگهداری آن‌ها موجب شده است به مرور اکثر این خانه‌ها به ویرانه تبدیل شوند زیرا اصولا به دلیل مشکلات خاص اماکن تاریخی امکان ساخت و ساز یا مرمت در این خانه‌ها نیز وجود ندارد و بسیاری از کار‌شناسان بر لزوم بازنگری در حریم بافت تاریخی خرم آباد تاکید دارند.

اما نکته قابل تامل ارائه تسهیلات به این بخش از شهر برای بهسازی است که متاسفانه با بهسازی بافت فرسوده تداخل پیدا کرده است و آماری که مسئولان در این زمینه می‌دهند در واقع تسهیلاتی است که برای بازسازی بافتهای فرسوده شهر خرم آباد ارائه می‌شود که در سطح شهر خرم آباد پراکنده است و کمتر این تسهیلات توانسته است در تغییر رویه رو به افول بافت تاریخی خرم آباد تاثیر گذار باشد.
 
یکی از مشکلات در این بخش محدودیت‌های ثبت تاریخی این قسمت از شهر است در حالی‌که برخی از خانه‌هایی که ثبت شده‌اند حتی ۴۰ سال قدمت نیز ندارند. استاندار لرستان بازنگری در این بخش از شهر و تعیین خانه‌های تاریخی واقعی و حفظ و مرمت آن‌ها و اصلاح تعیین حریم را در تغییر چهره شهر در این بخش ضروری دانست باید برخی از این خانه‌ها را که نماد تاریخ لرستان هستند با تغییر کاربری به محلی برای جذب مسافران و گردشگران تبدیل کرد و با این کار درآمد‌زایی ایجاد کرد.

یاداشت محمود داودی‌نژاد - خبرگزاری برنا لرستان