کتاب در صدر برنامه‌های فرهنگی شهرداری است

به گزارش خبرگزاری برنا در آذربایجان شرقی، ۲۴ آبان ماه؛ سالروز وفات علامه فقید سید محمد حسین طباطبائی، فقیه عارف و فیلسوف ایرانی، صاحب تفسیر المیزان است. هفته کتاب و کتابخوانی نیز از این روز آغاز گشته و این یک هفته فرصتی برای تکریم اهالی قلم، نشر فرهنگ کتابخوانی، توجه به گسترش فرهنگ مطالعه و تامل در باب سیاستهای نهادهای فرهنگی در امر کتاب و کتابخوانی است.  

به همین بهانه، گفتگویی با حجه الاسلام والمسلمین احمد حمیدی؛ معاون فرهنگی شهردار و رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری تبریز داشتیم. بر آن شدیم تا طی این گفتگو اطلاعات جامعی را در خصوص سیاست ها و عملکرد معاونت فرهنگی و سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری تبریز در حوزه کتاب از ایشان دریافت کنیم.  

این گفتگوی صمیمی تقدیم می شود:

۱-  با عرض سلام و خسته نباشید و تشکر از اینکه در این گفتگو شرکت کردید. به نظر می رسد سال ۹۹ سالی پربار از جهت توجه به برنامه های حوزه کتاب در شهرداری بوده است. آیا شهرداری نگاه متفاوتی به حوزه کتاب در این سال داشته است؟  

با سلام و سپاس از زحمات شما. باید بگویم بلی. ابتدا باید از مقوله نامگذاری سال ۹۹ توسط مقام معظم رهبری آغاز کنم که ایشان امسال را سال " جهش تولید " نامیدند. لذا ما در برنامه ریزیهای خود در حوزه فرهنگ جهش در گسترش فرهنگ مطالعه و ارتقاء سرانه کتابخوانی را در اولویت قرار دادیم. اصولا معتقدیم فرهنگ زیربنای توسعه است و هر گونه حرکت برای توسعه بدون نهادینه شدن فرهنگ مرتبط با آن عقیم خواهد ماند. خصوصا این مساله در مورد فرهنگ عمومی جامعه و رشد و پیشرفت کشور بسیار حساس و زیربنائی است.  

از این منظر کتاب و کتابخوانی ریشه توسعه یک جامعه است. لذا مقوله کتاب را در صدر برنامه های فرهنگی در معاونت و سازمان قرار دادیم و تمام همت خود را برای تحقق آن بکار گرفتیم که خوشبختانه با همراهی شهروندان عزیز و فهیم تبریزی نیز تا کنون در این امر موفق بوده ایم. برنامه های متنوعی در این حوزه برگزار کردیم و نتایج مطلوبی نیز حاصل گشته است که سعی می کنیم این روند را تا پایان سال ادامه دهیم.  

۲-  به طور مشخص چه برنامه هایی در حوزه کتاب در شش ماهه اول امسال انجام شده است؟

خوشبختانه امسال با دستی پر در حوزه کتاب در خدمت شهروندان عزیز بودیم. لازم است قبل از اینکه این برنامه ها را تشریح کنم تشکر ویژه ای از همه شهروندان گرامی داشته باشم که با همراهی و استقبال بی نظیر خود، ما را برای پیگیری هرچه بیشتر چنین حرکاتی تشویق نمودند. همچنین لازم می دانم از حمایتهای بی دریغ شورای اسلامی شهر و کمیسیون فرهنگی شورا که حقیقتا دغدغه گسترش فرهنگ مطالعه را دارند نیز تشکر و قدردانی کنم.  

ما کتاب و کتابخوانی را در سال ۹۹ سرلوحه کارهای فرهنگی خود قرار دادیم. برای عملیاتی شدن برنامه ها نیز بودجه حوزه معاونت فرهنگی و سازمان را نیز درتناسب با این حوزه و با رویکرد برنامه های کتاب محور سازماندهی کردیم. به عبارت بهتر جهش تولید در حوزه فرهنگ را با رویکرد تولید فکر از طریق گسترش فرهنگ مطالعه و نهادینه کردن آن دنبال کردیم.  

لازم بذکر است که سال ۹۹ یک سال استثنائی از جهت شرایط بهداشتی بدلیل شیوع بیماری کووید ۱۹ بود. لذا اولین برنامه ای در این حوزه طراحی و اجرا کردیم مسابقه بزرگ " در خانه بمانیم و در خانه بخوانیم " بود که در حقیقت فرصتی برای مطالعه در ایام خانه نشینی کرونا بود. بدلیل شرایط خاص کاهش تماس های اجتماعی تمام مراحل این مسابقه را در فضای مجازی پیش بردیم بدین صورت که مراحل ثبت نام، دانلود کتابها و آزمون و حتی مراسم قرعه کشی و اعلام برندگان تماما در فضای مجازی انجام شد.  

این مسابقه در فصل بهار و با رویکرد ویژه ماه مبارک رمضان برگزار شد. در گام بعدی برای فصل تابستان و با رویکرد روز تبریز و عید سعید غدیر خم،  دومین مسابقه در خانه بخوانیم را برگزار و هم اکنون نیز در حال برگزاری سومین دوره مسابقات کتابخوانی در خانه بخوانیم در فصل پاییز و با  رویکرد تکریم  مقام و شان رسول مکرم اسلام (ص) هستیم. متاسفانه چشم نابینای استکبار در روزهای گذشته به ساحت پیامبر عزیز اسلام جسارت کردند که به منظور تقبیح این کار رویکرد مسابقه اخیر را تکریم منزلت حضرت رسول (ص) قرار دادیم. ما در هرفصل تا آخر امسال مسابقات در خانه بخوانیم را که با اقبال بسیار خوب شهروندان مواجه گشته است برگزار می کنیم.  

همچنین ما برنامه های حمایتی حوزه کتاب را، در حوزه های تخصصی نیز پیش میبریم. برنامه " یک ماه، یک کتاب " به این هدف اختصاص دارد که طی آن هر ماه یک کتاب با عنوان تخصصی مورد بحث و مداقه اهالی فن و متخصصین آن حوزه قرار می گیرد. این هفته نیز بدلیل شرایط ویژه بهداشتی این جلسه بوسیله وبینار برگزار خواهد شد.

رویدادهای مناسبتی نیز بخش دیگری از برنامه های حوزه کتاب است که تا کنون با موفقیت آن ها را به انجام رساندیم. مسابقه کتابخوانی خطبه غدیر که بمناسبت عید سعید غدیر خم و عید ولایت برگزار کردیم، تجلیل از سفیران کتاب و نیز معرفی کتابهای موضوعی متناسب با رویدادهای روز، همچون کتابهای ویژه دفاع مقدس یا کتابهای مرتبط با حماسه حسینی  که در رسانه های معاونت فرهنگی و سازمان بازتاب داده می شوند از جمله این کارهاست.  

در بخش حمایتی و پشتیبانی هم خوشبختانه کارهای خوبی تا کنون انجام گرفته است. مسابقه " یار خوش بیان " که ویژه کودکان طراحی شده و با هدف پشتیبانی کودکان برای انس گرفتن با کتاب صورت گرفته و همچنین مشارکت با بنیاد غدیر و خریدهای حمایتی از آن از جمله تهیه کتابهای ارجمند نهج البلاغه و آثار الشیعه در این راستا انجام شده است.

 ما در ادامه امور توسعه ای و حمایت از اهالی قلم و نویسندگان و ناشران، اجرای پنجمین جشنواره کتاب سال تبریز را نیز در دستور کار داریم که امور اجرائی آن را با اهتمام ویژه ای پیگیری می کنیم. لیکن بدلیل شیوع بیماری کرونا منتظر با ثبات شدن اوضاع برای هرچه باشکوه تر برگزار شدن این جشنواره هستیم.  

۳-  اخیرا افتتاح ایستگاه های کتاب در مجموعه های مسکونی خبرساز شد. لطفا در مورد این طرح سازمان توضیح بفرمائید؟

بله. ما در بخش دیگری از برنامه های توسعه فرهنگ کتابخوانی تسهیل دسترسی رایگان به کتاب و همچنین ورود آسان کتاب به منازل را در دستور کار قرار دادیم که حاصل آن برنامه " ایستگاه کتاب " بود. خوشبختانه با حمایتهای شورای شهر و شهردار محترم تبریز توانستیم تعداد ۵۰ ایستگاه کتاب را تهیه کنیم که بتدریج با مشارکت و همکاری شهرداری های مناطق در مجتمع های آپارتمانی نصب می گردد تا ساکنین این مجتمع ها بصورت رایگان ار کتابهای این ایستگاه ها بهره مند گردند.  

پیداست که بدلیل شرایط سخت اقتصادی و افزایش قیمت کتاب تهیه آن برای خانواده ها تا حدودی دشوار شده است. فلذا برنامه ما در این جهت حمایت و پشتیبانی از خانواده ها برای سهولت دسترسی به کتاب و در نهایت ارتقاء سرانه مطالعه  در خانواده است.  

​​​​۴-  با توجه به اینکه در هفته کتاب قرار داریم، در یک نگاه کلی برنامه های شهرداری تبریز در حوزه کتاب را چگونه ارزیابی می کنید؟

کتاب راهنمای سعادت بشر در تاریخ  بوده است. همانگونه که عرض کردم دغدغه اصلی در حوزه شهر و شهرداری در این سال چه در سطح شورای اسلامی شهر و چه در سطح شهرداری که بازوی اجرائی فرهنگی آن شامل معاونت فرهنگی و سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی است موضوع کتاب است. چرا که زیربنای حرکت پیشرفت، رشد فکری و فرهنگی و خودکفائی در دانش و علم است.  

مشارکت شهروندان در برنامه های کتابخوانی تا کنون بطوری بوده است که اشتیاق آحاد جامعه برای کتابخوانی را روشن می سازد و این اقبال عمومی ما در این راه هرچه بیشتر راسخ تر می گرداند. برنامه های حوزه کتاب در شهرداری در صدر برنامه های فرهنگی است و ما سعی می کنیم از این پس در کنار سایر برنامه ها نیز تا حد توان پیوستی از کتاب و کتابخوانی را داشته باشیم. چنانکه در ایامی مانند ماه مبارک رمضان، محرم،  روز تبریز و ایام ماه محرم برای معرفی کتابهای مرتبط و کمک به فرهنگ کتابخوانی حرکات خوبی انجام شده است. در این راستا نیز اتاق فکر و درب سازمان بروی همه علاقمندان و اهالی فرهنگ و بخصوص جوانان عزیز باز است و از هرگونه ایده و فکر جدید برای ارتقاء فرهنگ کتابخوانی استقبال می کنیم.

۵- تعداد کتابخانه های در اختیار شهرداری به چه تعداد است و این مکان ها چه ظرفیت هایی دارند؟

شهرداری تبریز تاکنون موفق به ساخت ۲۹ کتابخانه در سطح تبریز و مناطق مختلف شهر شده است که در این مجموعه، قریب ۱۰۵ هزار و ۹۴۴ عنوان کتاب نگهداری می شوند. چیزی در حدود ۱۲ هازر و ۲۵۵ نفر از شهروندان عزیز تبریزی در این کتابخانه ها عضوند که این برای ما به عنوان نهاد متولی اداری شهر در حوزه فرهنگ مایه افتخار و مسرت است. در تلاش برای ارتقای این فضا نیز هستیم و به زودی کتابخانه ای در جوار مجموعه فرهنگی مقبره الشعرا نیز افتتاح خواهد شد که بالغ بر ۷۵۰ متر مربع است و با افتتاح این مرکز کل مساحت کتابخانه های تبریز به بیش از ۹ هزار مترمربع خواهد رسید.

۶-در حوزه کتاب  کتابخوانی به صورت آماری چه اقداماتی صورت گرفته است؟

خوشبخانه بسیاری از اقدامات صورت گرفته از فعالیت های احصا شده در معاونت فرهنگی با موفقیت در بحث کتاب به سرانجام رسیده و ۱۹ عنوان برنامه مختلف در این بخش انجام شده است. تاکنون ۳۹ عنوان مسابقه کتابخوانی به صورت حضوری و مجازی، ۱۰۵ جلسه نقد، معرفی و تبیین کتاب به صورت مجازی و حضوری، دو نشست تخصصی نقد و بررسی کتاب با عنوان «یک ماه یک کتاب» برگزار شده است.

در همین حال، تاکنون ۹ ایستگاه مطالعه در مجمع های مسکونی و پارک ها راه اندازی شده است که این رقم تا پایان سالجاری به ۵۲ خواهد رسید. در این میان از کلاس های قصه گویی که با برگزاری نمایش صورت می گرفت، در دو شکل مجازی و حضوری به تعداد ۱۷۶ مورد برگزار شد که با استاقبال قابل توجهی از سوی مخاطبان همراه شده بود.

۲۴ عنوان خوانش گروهی کتاب در فرهنگسراهای و مراکز فرهنگی شهرداری  تبریز دنبال شده است که همین موضوع بیشتر بر پایه وب صورت گرفته بود و توانسته به یکی از ظرفیت های مناسب فعالیت فرهنگی در فضای مجازی کمک کند.

علاوه بر این تاکنون بیش از پنج هزار جلد کتاب به شهروندان به صورت مجازی و حضوری امانت داده شده است و توانسته از ظرفیت موجود در کتابخانه های شهرداری تبریز، به بهترین نحو بهره برداری کند.

۷- از فعالیت هایی که در حوزه کتاب وکتابخوانی صورت گرفته است، چه مواردی هستند که می توان از آنها به عنوان اقدامات ماندگار دیگر یاد کرد؟

یکی از اقدامات مهمی که در این میان صورت گرفته است، بارگذاری بیش از ۴۷۰ عنوان در فضای مجازی است که فرمت این کتاب ها صوتی و الکترونیک بوده که در این میان توجه به موضوع حق رایت نویسندگان مورد توجه بوده است. همچنین شیوه نامه ای مفصل و ارزشمند برای توسعه کتاب و کتابخوانی تدوین شده است که در آن نحوه بررسی و توجه به این امر مورد مداقه و توجه قرار گرفته است. افزون بر این، ۶۱ کلیپ معرفی و خلاصه کتاب در زمینه های حقوق شهروندی و مهارت های زندگی توسط فعالان حوزه کتاب تولید شد که همه آنها در بستر فضای مجازی پخش و با استقبال گسترده از سوی مخاطبان آنها دنبال شد.

شهرداری تبریز تاکنون بیش از دو هزار و ۴۰۰ کتاب را به شهروندان، مجموعه های مختلف فرهنگی و اجتماعی و... اهدا کرده و نیز بیش از چهار هزار کتاب را خریداری کرده است تا زمینه حمایت از بازار نشر و مولفین را فراهم نماید.

زمینه برای برگزاری پنجمین جشنواره کتاب سال تبریز از برنامه هایی است که در حال برنامه ریزی و پیگیری است و امید آن می‌رود که به بهترین نو برگزار و به سرانجام برسد.  

۸- در راستای تعامل با نهادهای فرهنگی حامی کتاب، چه اقداماتی صورت پذیرفته است؟

نکته قابل توجهی که دراین دوره هشتماهه صورتگرفته است، تعامل ارزنده با نهادهای مرتبط با امر کتاب بود. به بیان دیگر ما با نهاد کتابخانه استان و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، وارد تعاملی چند سویه شدیم و توانستیم نسبت به خرید و اخذ کتاب به میزان یک هزار و ۲۰۰ جلد کتاب از ایشان اقدام نماییم که در نوع خود رقم قال توجهی است. از چاپ و نشر کتاب نیز در این میان حمایتی موثر به عمل آمد و در حمایت از نشر شش عنوان کتاب ماندگار در حوزه های مختلف فرهنگی و اجتماعی اقداماتی به عمل آمد و پنج عنوان نمایشگاه کتاب نیز در مناطق مختلف شهر برگزار شد.