خواهرخواندگی؛ گذار به دیپلماسی شهری

به گزارش خبرگزاری برنا در آذربایجان شرقی،  پیمان خواهرخواندگی رابطه دوستانه و هدفمندی است میان یک جامعه شهری با جامعه شهری مشابه خارجی برای تبادل اطلاعات، تجربیات و توسعه مناسبات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی، فنی و سیاسی، که به واسطه داشتن نوعی وجه تشابه و همسانی تاریخی، فرهنگی، نمادهای مشترک و غیره با همدیگر، از ظرفیت‌ها و توانمندی های یکدیگر برای پیشبرد اهداف خاص علمی، اقتصادی و ... استفاده می کنند. در این چارچوب، شهرها اقدام به ایجاد پیوندهای همکاری با دیگر شهرها می نمایند. این پیوندها علاوه بر دستاوردهای زیادی که برای شهرها می تواند در پی داشته باشد، نشان دهنده بازیگری و نقش آفرینی شهرها در مناسبات فراملی بوده و می تواند کمکی برای تقویت دیپلماسی رسمی کشورها به منظور تعمیق و گسترش مناسبات فی مابین باشد.

امروزه خواهرشهرها، از طریق «سازمان جهانی شهرهای خواهرخوانده» (Sister Cities Organization) شبکه غیرانتفاعی و غیردولتی گسترده ای را تشکیل می دهند که رشد و توسعه پایدار و تعاملات فرهنگی شهرها را در قالب رشد اقتصادی، توسعه فرهنگی و توسعه صنعت گردشگری در پی داشته است. در حال حاضر بیش از ۱۶۴۸۴ پیوند خواهرشهری رسمی بین ۱۲۵۹۶ شهر از ۱۶۵ کشور جهان برقرار است.

شهر تبریز به عنوان یکی از کلانشهرهای بزرگ و مهم کشور و بزرگ‌ترین کانون جمعیتی منطقه شمال غرب، به سبب موقعیت جغرافیایی و استرتژیک خود و قرارگیری در موقعیت چهارراهی به عنوان هاب منطقه ای،  همواره در ارتباطات و همکاری‌های منطقه ‌ای و فرامنطقه ای به عنوان محور مهم و ترانزیتی مطرح بوده است. از این رو کلانشهر تبریز می‌تواند با استفاده از قرارداد خواهرخواندگی، سیاست دیپلماسی شهری را در دستورکار خود قرار داده تا از ظرفیت‌ شهرهایی که به نوعی وجه تشابه و همسانی در زمینه های تاریخی، فرهنگی، نمادهای مشترک و غیره با تبریز دارند برای پیشبرد اهداف خاص علمی، اقتصادی و ... بهره ببرد.

طرح جامع تبریز در چشم انداز توسعه بلندمدت خود، به احیای جایگاه «شهر منطقه ای تبریز» در عرصه جهانی و "ارتقای نقش، عملکرد و توان رقابتی فزاینده کلانشهر تبریز در سطح کشور و حوزه قفقاز و تبدیل تبریز به شهری چندفرهنگی، پویا، پذیرا، متعامل با سایر اقوام و فرهنگ ها و به مثابه پایتخت فرهنگی منطقه" تاکید نموده است. در سند چشم انداز راهبردی شهرداری نیز، "تبریز شهری با توان اقتصادی قوی به عنوان مرکز تبادل خدمات برتر منطقه ای، ملی و فراملی و گنجینه فرهنگ و تمدن و گردشگری شناخته شده و سامان مند"معرفی شده است. همچنین در ماده ۱۴۶ احکام برنامه راهبردی- عملیاتی؛ "شهرداری تبریز مکلف شده در جهت معرفی و تقویت جایگاه و نقش تاریخی تبریز به‌ عنوان هاب   منطقه­ای (اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی) اقدام نماید."

در حال حاضر استانبول، پایتخت اقتصادی ترکیه و باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان دو خواهرخوانده تبریز هستند که به تناسب اشترکات فرهنگی گسترده در زمره شهرهای دارای این نوع از روابط قرار گرفته اند. طرابوزان ترکیه، قازان روسیه، خجند تاجیکستان، ارزروم از دیگر شهرهای ترکیه، ماگیلف بلاروس، غزه فلسطین، گنجه آذربایجان، قونیه ترکیه، کربلای عراق از دیگر خواهرخوانده های تبریز محسوب می شوند. غزه هم دیگر خواهرخوانده تبریز است که از سال ۱۳۸۷ با مصوبه شورا تفاهم نامه ای در این رابطه به امضاء رسیده است. ووهان چین، آخرین شهری است که تفاهم نامه دوستی و همکاری با آن در خرداد ۱۳۹۵ منعقد شده است. 

با توجه به اهمیت موضوع، شهرداری تبریز در راستای دیپلماسی شهری در برنامه راهبردی- عملیاتی خود موضوع پیوند «خواهرخواندگی» را در دستور کار خود قرار داده و در احکام حوزه اجتماعی- فرهنگی به همکاری و تعامل متقابل با شهرهای خواهرخوانده و عضویت در مجامع بین­المللی برای رشد و توسعه جایگاه بین­المللی شهر تبریز تاکید نموده است.

این پیوندها علاوه بر دستاوردهای زیادی که برای کلانشهر تبریز می تواند در پی داشته باشد، نشان دهنده بازیگری و نقش آفرینی این شهر در مناسبات فراملی بوده و می تواند کمکی برای تقویت دیپلماسی رسمی کشور به منظور تعمیق و گسترش مناسبات فی مابین باشد.

بنابراین در دنیای امروز، برای گذار به دیپلماسی شهری، عقد روابط خواهرخواندگی می تواند بستر مناسبی برای همکاری های واقعی و حل مشکلات شهرهای خواهر خوانده ایجاد کرده و زمینه های رونق و شکوفایی هر چه بیشتر تبریز را فراهم آورد. از همین رو، ضروری است تا مدیریت شهری تبریز ضمن بررسی الگوهای جهانی و تجارب موفق شهرهای جهان در زمینه خواهرخواندگی شهری، با تعامل فعالانه و سازنده با سازمان جهانی خواهرشهری بستر مناسبی برای نقش آفرینی و ارتقای جایگاه خود فراهم آورد.

محمد جام کسری/ کارشناس برنامه­ ریزی اداره کل برنامه و بودجه