تدوین، تصویب و اجرای برنامه مدیریت جامع زیست بومی برای ۳۰ تالاب کشور

آبشت با بیان اینکه مدیریت زیست بومی رویکرد حفاظتی پیشرفته‌ای است که در آن حفظ محیط زیست با به رسمیت شناختن بهره‌برداری‌های معقول اقتصادی، در نظر گرفتن نقش انسان به ویژه جوامع محلی و ارتباط بین اجرا در سطوح فراتر از مرزهای ظاهری زیست بوم صورت می‌پذیرد افزود با مشارکت و همراهی دستگاه‌های دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد و جوامع محلی، برنامه مدیریت جامع زیست بومی تالاب‌ها در یک فرایند برنامه‌ریزی از پایین به بالا و مشارکتی تهیه و سپس برای تصویب و اجرا به دست‌اندرکاران ارائه می‌گردد. 

وی افزود: خوشبختانه با درک صحیح این موضوع از طرف دست‌اندرکاران حوضه‌های آبریز تالابی و ظرفیت‌سازی صورت گرفته توسط طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، شاهد حضور پررنگ سایر دست‌اندرکاران به ویژه همکاری همه‌جانبه جوامع محلی در فرایند تدوین و اجرای برنامه مدیریت جامع تالابهای کشور هستیم.

لازم به ذکر است رویکرد مدیریت زیست‌بومی در قالب پنج گام اجرایی و ۱۲ اصل است که حفاظت و مدیریت در کلیه مراحل برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و اجرا با مشارکت و توافق بخش‌ها و گروه‌های ذینفع انجام می‌شود. در زیر به تفصیل به این اصول اشاره شده است.

اصول دوازده‌گانه رویکرد زیست‌ بومی

اصل اول: اهداف مدیریت سرزمین، آب و منابع زیستی مساله انتخاب اجتماعی است.

اصل دوم: مدیریت باید به پایین‌ترین سطوح ممکن تمرکززدایی شود. مدیریت غیرمتمرکز می‌تواند به کارایی، اثربخشی و عدالت بیشتری بیانجامد. 

اصل سوم: مدیران زیست ‌بوم باید اثرات بالقوه و بالفعل فعالیت‌های خود بر زیست‌بوم‌های مجاور و سایر زیست‌بوم‌ها را در نظر گیرند.

اصل چهارم: مدیران باید با در نظر گرفتن منافع حاصل از اقدامات مدیریت، ارزش‌های اقتصادی زیست‌بوم را در نظر گرفته و مدیریت کنند. 

اصل پنجم: حفاظت از ساختار و کارکردهای زیست‌¬بوم به منظور بقاء خدمات آن، یکی از اهداف اولویت‌دار مدیریت زیست‌بومی است. در این اصل خصوصیات ساختار و کارکرد زیست‌بوم که برای فراهم کردن فواید و خدمات آن مورد نیاز هستند، تعیین و برای حفاظت از آن برنامه‌ریزی می‌شود. 

اصل ششم: زیست‌بوم‌ها باید در محدوده کارکردهای خود مدیریت شوند. برای پیاده‌سازی این اصل باید در ابتدا محدوده کارکردهای زیست‌بوم تعیین و برای مدیریت آن‌ها برنامه‌ریزی شود.

اصل هفتم: رویکرد زیست‌بومی باید در مقیاس فضایی و زمانی مناسب به کار گرفته شود. 

اصل هشتم: با در نظر گرفتن مقیاس‌های زمانی و اثرات تاخیری که شکل‌دهنده فرآیندهای زیست‌بوم هستند، اهداف مدیریت زیست بومی باید به صورت بلند مدت تنظیم گردد.

اصل نهم: اجتناب ناپذیر بودن تغییرات باید در مدیریت مورد توجه قرار گیرد. 

اصل دهم: رویکرد زیست‌بومی باید به دنبال برقراری تعادل و تلفیق حفاظت و بهرهبرداری خردمندانه از تنوع زیستی باشد. 

اصل یازدهم: رویکرد زیست‌ بومی باید تمامی اشکال اطلاعات مرتبط شامل: «علمی، بومی» و «دانش، نوآوری‌ها و تجارب محلی» را در نظر گیرد.

اصل دوازدهم: رویکرد زیست‌بومی باید کلیه بخشهای مرتبط و مراجع علمی را دخیل کند.

12 اصل رویکرد زیست بومی، در 5 گام سازماندهی شدهاند، که هر گام طیفی از فعالیتها را وارد می¬سازد. 5 گام اجرای رویکرد زیست¬بومی در ادامه توضیح داده می‌شود. 

گام‌های اجرایی رویکرد زیست‌ بومی و نحوه ارتباط آن‌ها با اصول دوازده‌گانه 

در نمودار شماره 1، رویکرد زیست‌بومی در قالب پنج گام اجرایی آورده شده است. هر یک از گام‌های اجرایی در برگیرنده یک یا چند اصل از اصول دوازده‌گانه رویکرد زیست‌بومی هستند که در ادامه هر یک از گام‌ها به تفصیل شرح داده شده‌اند.

 نمودار 1: گامهای اجرایی رویکرد زیست¬بومی و نحوه ارتباط آنها با اصول دوازده گانه