متهمان اصلی نابودی فضاهای تاریخی تهران؛ از ناکارآمدی قوانین تا تعدد دستگاه‌های اجرایی/ پیشنهادی برای خروج از بحران میراثی تهران

‎به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ «تخریب آثار تاریخی»؛ خبری که هر از چند گاهی در لا به لای اخبار روزمره جا خوش می‌کند. از تخریب کاخ ثابت پاسال تا باغ برره ، بناهایی که در سکوت به مرز تخریب کشیده شدند. لودرهایی که شبانه به جان آنان افتاده است و صدایشان به گوش کسی نرسید. گرچه در برهه ای از زمان تخریب این بناهای ارزشمند متوقف می شود اما پس از مرحله ای خاموشی دوباره به دوران اوج خود باز می گردد و گویا پایانی بر تخریب این فضاهای ارزشمند نیست. به نظر  می رسد ریشه این اقدامات قوی تر از آن است که با تغییر مدیریت اتفاق دیگری رخ بدهد. برای بررسی وضعیت خانه های تاریخی و چرایی ادامه روند تخریب و عدم استفاده از فضاهای ارزشمند به سراغ محمد رضا درودی، استاد دانشگاه و متخصص حوزه شهرسازی و میراثی رفتیم تا در مورد چرایی این اقدامات اطلاعات لازم را کسب کنیم

‎ناکارآمدی قوانین و مقررات متهم اصلی نابودی بناهای تاریخی

‎محمدرضا درودی، متخصص حوزه شهرسازی و معماری، با اشاره به لزوم حفظ خانه‌ها و بناهای تاریخی در تهران گفت: حفاظت از خانه های میراثی و بناهای تاریخی شهر تهران چالش های زیادی دارد و با وجود اهمیت نگهداری از آنان، شاهد تخریب برخی از این بناها و آثار تاریخی هستیم.

‎او افزود: به نظر می آید بیش از تاکیدات مطرح شده ناکارآمدی قوانین و مقررات در زمینه حفظ آثار میراثی سبب نابودی این بناها شده است.

‎خانه‌های تاریخی به حال خود رها شدند/ کمیته تملک تشکیل نمی شود

‎درودی تصریح کرد: کمیته‌ای به نام کمیته سیاست‌گذاری تملک، مرمت و بهره‌برداری از اماکن دارای قدمت تاریخی و هویت فرهنگی در پایتخت از زمان‌های گذشته وجود داشته که وظیفه‌اش تعیین بارگذاری، شناسایی و بهره برداری از خانه‌های تاریخی بوده اما زمان زیادی است که جلساتی از سوی این کمیته تشکیل نشده است.

‎این متخصص حوزه میراثی با بیان اینکه عدم تشکیل کمیته تملک مشکلاتی را برای آثار تاریخی تهران ایجاد کرده، بیان کرد: عدم تشکیل و پیگیری این جلسات باعث شده خانه های تاریخی به حال خود رها شوند.

‎درودی ادامه داد: گرچه طی این سال ها چندین خانه مانند خانه نیما خریداری شد اما این اقدامات از سوی شهرداری های مناطق انجام شده است و این کمیته تصمیمی در این رابطه اتخاذ نکرده است.

‎او در ادامه ضمن انتقاد از کمیته تملک‌ها اظهار کرد: به‌نظر می‌آیند به‌طور کلی این کمیته کارایی لازم را ندارد.

‎مدیریت یکپارچه میراثی راه حل خروج از بحران

‎این متخصص حوزه شهرسازی و معماری با بیان اینکه ناکارآمدی قوانین و مقررات در شهرداری تهران سبب شده تا حوزه میراثی قدرت لازم را نداشته باشد، افزود: حوزه میراثی با معضلات زیادی دست و پنجه نرم می کند یکی از این مشکلات تعدد دستگاه های اجرایی است. بدین معنا که برخی از خانه های تاریخی در تملک شهرداری، برخی در تملک بنیاد مستضعفان، تامین اجتماعی و سایر نهاد ها است و هر یک به صورت سلیقه ای اداره می شود.

‎او تصریح کرد: نبود مدیریت یکپارچه در زمینه میراثی سبب آسیب جدی شده است و لازم است مدیریت این بناها تجمیع شود و به نفع شهروندان مورد بهره برداری قرار بگیرد.

‎خصوصی سازی راهی برای حفظ میراث فرهنگی پایتخت

‎درودی با بیان دیگر مشکلات این حوزه در پایتخت خاطرنشان کرد: متاسفانه در حال حاضر عزم جدی و راسخی در زمینه حفظ و احیای حافظه تاریخی شهر تهران وجود ندارد. چرا که نتیجه ضعف در قوانینی و عدم یکپارچگی حوزه میراث، افزایش هزینه‌های شهرداری است به همین دلیل شهرداری نتوانسته اقدامات جدی برای حفاظت از میراث داشته باشد.

‎این متخصص حوزه میراث فرهنگی در ادامه تاکید کرد: هر ساله بودجه‌ای برای تملک بناهای تاریخی در نظر گرفته می‌شود و به نظر می‌آید این بودجه‌گذاری‌ها آنچنان توجیهی ندارد چراکه شهرداری نباید برای تملک و حفظ آثار هزینه کند.

‎این استاد دانشگاه اضافه کرد: لازم است تا شورای شهر تهران با تصویب یکسری قوانین، فضای مناسب را برای جذب بخش خصوصی مهیا کند بدین ترتیب با چارچوب تعیین شده که مدیریت شهری برای بخش خصوصی مشخص می کند استفاده از فضاهای شهری به نحو مناسب انجام خواهد شد و بدین ترتیب همه شهروندان می توانند از این بناها بهره ببرند.

‎به گفته درودی با اجرای برخی از این اقدامات می توان تهران را به فضایی گردشگر پذیر تبدیل کرد.

‎او در ادامه این گفتگو با ارائه پیشنهادی گفت: پیشنهاد می‌کنم فضاهای تاریخی به مشاغل نوپا برای مدت مشخص و با قوانین از پیش تعیین شده واگذار شود تا آنان بتوانند این فضاها را به بهره برداری برسانند همچنین با ایجاد شرایط مناسب مشاغل دانش بنیان نیز می توانند از این بناها در قالب مشخص ونظارت مدیریت شهری استفاده کنند.

‎انتقاد از تبدیل خانه‌های تاریخی به موزه

‎این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به توسعه موزه‌های تخصصی در پایتخت خاطرنشان کرد: این روزها شاهد تبدیل خانه های تاریخی به موزه هستیم که منتقد جدی این گونه اقدامات هستم چرا که شهر تهران مملو از موزه های تخصصی است و کاربری خانه های تاریخی به موزه جذابیت لازم را ندارد و مخاطبین را به سوی خود جذب نمی کند.

‎این متخصص حوزه شهرسازی ادامه داد: معتقدم فضای این خانه‌ها و بناهای ارزشمند باید زنده نگه داشته شود و امروزه دیگر نیاز به توسعه موزه‌ها نداریم. باید با توجه به نیازها و علایق روز برای شهروندان برنامه‌ریزی کنیم و مطابق با شرایط خدمات لازم ارائه کنیم.

‎درودی گفت: بهتر است بناهای میراثی و تاریخی را به فضاهای جمعی تبدیل کنیم تا ضمن صرفه جویی در منابع از خانه های تاریخی حفاظت شود و شهروندان با مراجعه به این مراکز، فضاهای فرهنگی و تاریخی را زنده نگه دارند.

‎او در پایان با بیان اینکه ظرفیت های گردشگری تهران مغفول مانده است افزود: اگر تهران می خواهد مقصد گردشگری شود و از درآمد پایدار گردشگری استفاده کند باید از  این ظرفیت بزرگ آثار تاریخی و میراثی به نحو احسن استفاده کند.