به گزارش سرویس سیاسی برنا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت، بر اساس این آییننامه، استصناع عقدی است كه به موجب آن یكی از طرفین در مقابل مبلغی معین، متعهد به ساخت (تولید، تبدیل و تغییر) اموال منقول و غیرمنقول، مادی و غیرمادی با مشخصات مورد تقاضا و تحویل آن در دوره زمانی معین به طرف دیگر میشود.
پیش از این، 13 نوع تسهیلاتی كه بانكها اعطا میكردند عبارت بودند از: 1- قرض الحسنه 2ـ مشاركت مدنی 3ـ مشاركت حقوقی 4ـ سرمایه گذاری مستقیم 5ـ مضاربه 6ـ معاملات سلف 7– فروش اقساطی (نسیه) جهت تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی 8- فروش اقساطی وسایل تولید، ماشین آلات و تاسیسات 9- فروش اقساطی مسكن 10ـ اجاره بشرط تملیك 11ـ جعاله 12- مزارعه 13ـ مساقات.
هیئت وزیران بنا به پیشنهاد بانك مركزی و به استناد ماده (98) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب1389ـ ، عقود استصناع، مرابحه و خرید دین را به عنوان عقود جدید تسهیلات اعطایی بانكها به «آییننامه فصل سوم قانون عملیات بانكی بدون ربا (بهره)، موضـوع تصویبنامه شماره 88620 مـورخ 12/10/1362» الحاق كرد.
بانكها میتوانند به منظور گسترش بخشهای تولیدی از قبیل صنعت و معدن، مسكن و كشاورزی، تسهیلات لازم را به مشتریان در قالب عقد استصناع اعطا نمایند، بانكها ساخت موضوع استصناع را در قالب قرارداد استصناع دیگری به سازنده واگذار میكنند.
بر این اساس، اموال موضوع عقد استصناع نباید ساخته شده باشد و باید دارای مشخصات مورد تقاضا و برخوردار از استانداردهای قابل قبول در كشور بوده و ویژگیهای آن از قبیل اندازه، حجم، كیفیت، كمیت و غیره به طور صریح در عقد ذكر شود؛ در عقد استصناع مبلغ و نحوه پرداخت آن باید معلوم و مشخص باشد.
طبق آییننامه مذكور، عقد مرابحه قراردادی است كه به موجب آن عرضهكننده بهای تمامشده اموال و خدمات را به اطلاع متقاضی میرساند و سپس با افزودن مبلغ یا درصدی اضافی به عنوان سود، آن را به صورت نقدی، نسیه دفعی یا اقساطی، به اقساط مساوی و یا غیرمساوی در سررسید یا سررسیدهای معین به متقاضی واگذار میكند.
بانكها میتوانند به منظور رفع نیازهای واحدهای تولیدی، خدماتی و بازرگانی برای تهیه مواد اولیه، لوازم یدكی، ابزار كار، ماشینآلات، تأسیسات، زمین و سایر كالاها و خدمات مورد احتیاج این واحدها و نیازهای خانوارها برای تهیه مسكن، كالاهای بادوام و مصرفی و خدمات به سفارش و درخواست متقاضی مبادرت به تهیه و تملك این اموال و خدمات نموده و سپس آن را در قالب عقد مرابحه به متقاضی واگذار نمایند.
بانكها مكلفند قبل از انعقاد عقد مرابحه اطمینان حاصل نمایند كه اصل منابع و سود متعلقه در طول مدت قرارداد، قابل برگشت است.
اعطای تسهیلات در قالب عقد مرابحه با توجه به بهای تمام شده و سود بانك تعیین خواهدشد.
بانكها مكلفند تمهیدات لازم را برای استفاده از ابزارها و كارتهای الكترونیكی در قالب عقد مرابحه فراهم نمایند.
همچنین خرید دین قراردادی است كه به موجب آن شخص ثالثی دین مدتدار بدهكار را به كمتر از مبلغ اسمی آن به صورت نقدی از داین خریداری میكند.
بانكها میتوانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت تمامی بخشهای اقتصادی، دیون موضوع اسناد و اوراق تجاری مدتدار متقاضیان را خریداری نمایند.
اسناد و اوراق تجاری به آن دسته از اسناد و اوراق بهادار اطلاق میشود كه مفاد آن حاكی از طلب حقیقی متقاضی باشد.
بانكها مكلفند قبل از خرید دین موضوع اسناد و اوراق تجاری، از حقیقی بودن دین و نقدشوندگی آن در سررسید، اطمینان حاصل نمایند.
دستورالعمل اجرایی عقود استصناع، مرابحه و خرید دین در چارچوب قوانین و مقررات توسط بانك مركزی تهیه و به تصویب شورای پول و اعتبار خواهدرسید.
این مصوبه توسط معاون اول رئیسجمهوری ابلاغ شده است.
بر اساس آئیننامه فصل سوم قانون عملیات بانكی بدون ربا، 13 نوع تسهیلاتی كه تاكنون بانكها مجاز به اعطای آنها بودند عبارتند از: 1- قرض الحسنه 2ـ مشاركت مدنی 3ـ مشاركت حقوقی 4ـ سرمایه گذاری مستقیم 5ـ مضاربه 6ـ معاملات سلف 7– فروش اقساطی (نسیه) جهت تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی 8- فروش اقساطی وسایل تولید، ماشین آلات و تاسیسات 9- فروش اقساطی مسكن 10ـ اجاره بشرط تملیك 11ـ جعاله 12- مزارعه 13ـ مساقات.
با مصوبه جدید، سه عقد استصناع، مرابحه و خرید دین به این موارد 13 گانه اضافه و تعداد عقود بانكی به 16 عقد افزایش مییابد.