آیین و رسوم مردم زنجان در ماه رمضان قبل از کرونا

۱۴۰۱/۰۱/۱۳ - ۲۰:۱۴:۳۵
کد خبر: ۱۱۶۴۶۵۲
آیین و رسوم مردم زنجان در ماه رمضان قبل از کرونا
همزمان با ماه میهمانی خدا آیین‌هایی در مناطق مختلف استان زنجان برگزار می‌شد که برخی از آنها هنوز هویت و اصالت خود را حفظ کرده و برخی دیگر به فراموشی سپرده شده اند. اما کرونا سه سالی هست که این آیین ها را تحت شعاع خود قرار داده است . با برنا همراه باشید تا در این باره بیشتر و بهتر بدانید .

به گزارش خبرگزاری برنا؛ ماه رمضان که به زبان ترکی «اوروشلیق» خوانده می‌شود در نزد زنجانی‌های جایگاه ویژه‌ای دارد.

در زنجان با نزدیک شدن به ماه رمضان حال و هوای زنجانی‌ها برای استقبال از این ماه توصیف ناپذیر است. در زمان‌های دور صدای سحر خوان‌ها در کوی و برزن‌های زنجان با صدای سوت کارخانه کبریت این شهر زمان اوباشدانلیق یا سحری را به مردم نوید می‌داد و همزمان دعای سحر در فضای شهر طنین انداز می‌شد.

با نزدیک شدن به این ماه مبارک بانوان زنجانی خانه‌های خود را همچون مساجد شهرشان غبار روبی می‌کنند و معتقدند باید با پاکی و نظافت گام به ماه مبارک رمضان نهند.

بسیاری از زنجانی‌ها نیز در این ایام به پیروی از شهید این ماه حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام به تهیه و توزیع اقلام موردنیاز خانواده‌های نیازمند در سطح استان می‌پردازند تا در ماه رمضان دل‌های نیازمندان را خشنود کنند.

همچنین روزه داران زنجانی، در شب‌های قدر با خواندن دعا‌های مخصوص این ایام برای نیایش پرودگار در مراسم‌های دعای جوشن کبیر، دعای فرج امام زمان (عج) و ابوحمزه، اقامه نماز هفت قل‌هواللهی، حضور درمساجد و تکایا و قرآن به سرگرفتن در محافل معنوی حضور می‌یابند.

«چای چورک» نان مخصوص ماه رمضان در سفره‌های زنجانی‌ها

از غذا‌هایی که برای افطاری و سحری در ماه رمضان در منازل زنجانی‌ها طبخ می‌شد می‌توان به انواع آش‌های ترش، آش کشک، آش رشته و شیربرنج، فرنی، حلوا و حلیم اشاره کرد.

چای چورکی (نون چایی) نان مخصوصی که در این ماه زینت بخش سفره‌های زنجانی هاست.

نان چایی از آرد، آب، شیر، شکر، تخم مرغ، روغن مایع و کنجد در اندازه‌های کوچک در قنادی‌های زنجان پخت می‌شود. در ماه رمضان از کنار قنادی‌ها که می‌گذری بوی این نان خوشمزه مشام هر عابری را می‌نوازد و پخت این نان یادگار آبا و اجداد این شهر است که هنوز هم طرفداران زیادی دارد.

سحر خوانی در روستا‌های زنجان

آیین سحر خوانی قدمتی دیرینه در زنجان دارد در روستا‌های این استان در سال‌های دور که وسایل ارتباطی، چون رادیو و تلویزیون به‌ندرت در منازل خانواده‌ها یافت می‌شد، در آیین سحر خوانی بزرگان و به خصوص ریش سفیدان منطقه یک ساعت قبل از اذان صبح بر در منازل رفته و با خواندن دعا‌ها و اشعار آیینی مردم روستا را بیدار می‌کردند.

در حال حاضر با گذشت زمان و افزایش وسایل ارتباطی مثل تلویزیون، تلفن و ساعت‌های زنگ دار این آیین زیبا کم رنگ شده، ولی هنوز هم می‌توان روستا‌هایی را پیدا کرد که این آیین هنوز هم در آن برگزار می‌شود.

تاباق اوروجو

روزه‌داری افرادی که هنوز به سن تکلیف نرسیده‌اند و از زمان طلوع آفتاب تا اذان ظهر روزه می‌گیرند در زنجان با عنوان تاباق اوروجو یا همان روزه کله گنجشکی یاد می‌شود.در ماه مبارک رمضان در زنجان والدین، کودکان خودرا به‌گرفتن این روزه ترغیب می‌کنند و برای اینکه از ثواب روزه‌های کله‌گنجشکی کودکانشان برخوردار شوند در قبال پرداخت وجهی، روزه کله‌گنجشکی آنان را می‌خرند.

سید کریم رفاهی استاد دانشگاه و کارشناس مطالعات فرهنگی در باره آیین و آداب و رسوم زنجانی‌ها در ماه مبارک رمضان می‌گوید: در گذشته خانه تکانی رسم و سنت زنجانی‌ها برای استقبال از ماه رمضان بود، زیرا آن‌ها معتقد هستند که باید با طهارت و روح و جان به پیشواز ماه رمضان بروند.

وی ادامه می‌دهد: رویت هلال ماه در قدیم توسط ریش سفیدان و بزرگان در پشت بام خانه یا مساجد انجام می‌شد پس از رویت هلال ماه نگاه کردن به چهره کودک معصوم را خوش یمن می‌دانستند.

رفاهی نقاله زنی را از دیگر آداب ورود به ماه مبارک رمضان در برخی مناطق استان عنوان کرد و گفت: همچنین غبار روبی مساجد در نزد زنجانی‌ها بسیار مورد اهمیت بود آن‌ها بر این باور بودند که پاکیزگی یکی از شروط قبولی دعا محسوب می‌شود همچنین نگاه به آیینه و فرستادن صلوات به میمنت فرا رسیدن ماه رمضان را در نزد زنجانی‌ها خوش یمن بود.

وی تهیه اقلام مربوط به ماه رمضان را از دیگر رسومت این ماه عنوان می‌کند و می‌گوید، چون مردم دوست داشتند بیشتر اوقات خود در ماه رمضان را به عبادت و دعا مشغول باشند قبل از رسیدن این ماه اقدام به تهیه اقلام مورد نیاز خود می‌کردند.

کارشناس مطالعات فرهنگی می افزاید: مردم این استان در بسیاری مواقع با قرائت مناجات و تلاوت قرآن در هنگام سحر و فانوس به دست در کوچه‌ها حرکت می‌کردند و یا کوبیدن درب منازل فرارسیدن هنگام سحر را به همدیگر اطلاع می‌دادند.

وی ادامه می‌دهد: از دیگر سنت‌های این خطه می‌توان به نذری دادن اشاره کرد که مردم زنجان در حد وسع، غذای خود را با دیگران تقسیم و روزه خود را افطار می‌کنند.

رفاهی آیین شب نشینی و افطاری دادن را از دیگر رسومت خوب زنجانی‌ها در این ماه می‌داند و می‌گوید متأسفانه امروزه سفره افطاری‌ها در رستوران‌ها و هتل‌ها گسترده می‌شود بدون آنکه زمانی برای صحبت و گفتگو برای مهمان‌ها وجود داشته باشد در حالیکه در گذشته شب نشینی‌های پس از افطار، خود سبب رفع بسیاری از مشکلات اقوام و همسایه‌ها می‌شد در طول شب نشینی افراد اقدام به جمع آوری مبالغی برای آزادی زندانیان می‌کردند.

این استاد دانشگاه می‌گوید: تهیه آش و فطر چورگی «نان فطر» به‌عنوان نذری و پخش آن در بین اقوام و همسایگان از رسوم رایج زنجانی‌هاست که این رسم همچنان در برخی مناطق استان هنوز ادامه دارد.

رفاهی می‌افزاید: از دیگر آیین مردم زنجان در رمضان، فطر پایی که فرستادن هدایایی توسط تازه داماد به خانه نامزد خود است. مطابق این سنت دیرینه در روز عید فطر تازه داماد، عیدانه نامزدش شامل میوه‌های فصل، پارچه لباسی، شیرینی و نان فطر را به خانه پدر عروس می‌برد.

وی دوختن کیسه لعن ابن المجلم مرادی را یکی دیگر از رسومی می‌داند که دربین بانوان زنجانی در قدیم رایج بود اینکار در روز بیست هفتم ماه مبارک رمضان انجام می‌شد و بانوان به هنگام دوخت این کیسه با هر سوزنی که به این کیسه می‌زدند بر قاتل امیرالمؤمنین علیه السلام لعنت می‌فرستادند.

با فرارسیدن عید فطر مردم زنجان برای حضور در صف‌های طویل نماز این روز در محل‌های اقامه نماز فطر حضور می‌یابند و همچنین رسم اول بایرام یا همان نو عید در این روز انجام می‌شود و افراد عزادار در خانه‌های خود نشسته و هریک از اقوام با رفتن به خانه آنان و خوردن چای، خرما و حلوا خود را در داغ از دست دادن عزیزان صاحب خانه شریک می‌دانند.

نظر شما
پرونده ویژه