ضرورت توجه بیشتر و نگاه جدی تر به آموزش کتاب "انسان و محیط زیست"

خبرگزاری برنا -گروه محیط زیست: بر اساس اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حفاظت از محیط زیست یک وظیفه عمومی تلقی شده است. بنابراین همه افراد جامعه در قبال حفظ محیط زیست خویش مسئول هستند.و هر کس به هر نحوی می بایست در این جهت گام بردارد.

در این راستا جامعه دانش آموزی و فرهنگیان همواره به عنوان یکی از مهمترین مخاطبین اثرگذار جامعه مطرح بوده و نقشی حساس و مهمی را در این خصوص بر عهده دارند. لذا ضرورت دارد در جهت آموزش و ارتقای دانش زیست محیطی این قشر حساس اهتمام ویژه ای به عمل آید.

بر این اساس خوشبختانه ورود مطالب محیط زیستی به کتب درسی طی چند سال اخیرمطلوب، و یکی از اقدامات مثبت و مهم در جهت دستیابی به هدف فوق الذکر بوده ، به گونه ای که تاکنون 33 مورد مطلب زیست محیطی در کتب درسی دانش آموزان مقاطع تحصیلی مختلف لحاظ شده است ، هر چند که هنوز راهی دراز در این زمینه پیش روست.

اما یکی از مهمترین اقدامات صورت گرفته در جهت فرهنگ سازی و ارتقای دانش زیست محیطی دانش آموزان که بر اساس تعامل و همکاری فی مابین سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت آموزش و پرورش انجام شده است، تألیف کتابی مستقل با عنوان "انسان و محیط زیست" با هدف پرورش نسلی آگاه،مسئولیت پذیر، فعال و امیدوار به آینده می باشد که برای نخستین بار از ابتدای مهر ماه امسال (سال تحصیلی 97-96 ) در تمامی رشته‌های پایه یازدهم تدریس می‌شود. این کتاب توسط سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزش و پرورش و با مشارکت کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست در 115 صفحه تألیف شده است.

کتاب انسان و محیط زیست مشتمل بر هفت فصل با عناوین:

* آب سرچشمه زندگی‌

* خاک بستر زندگی

* هوا نفس زندگی

*انرژی حرکت زندگی

* زباله فاجعه محیط زیست

*تنوع زیستی تابلوی زیبای آفرینش

* محیط زیست بستر گردشگری مسئولانه می باشد که دانش آموزان با فراگیری آموزشهای این کتاب تغییر در نگرش و رفتار زیست محیطی خود را مشاهده نموده و حس مسئولیت پذیری محیط زیستی در آنان نمو پیدا کرده و به راحتی از کنار مسائل و مشکلات زیست محیطی عبور نخواهند کرد و هر زمان اتفاقی در حوزه محیط زیست بیفتد به عنوان مطالبه‌گر و پرسش کننده وارد می‌شوند.

از موارد قابل توجه در خصوص کتاب انسان و محیط زیست نحوه آموزش و تدریس آن است. یعنی چه افرادی وظیفه آموزش آن را برعهده خواهند داشت. که این موضوع در آیین رونمایی و کارگاه توجیهی کتاب، که شهریور ماه سالجاری در شهر همدان پایتخت تمدن ایران زمین برگزار شد مطرح و عنوان شد که دبیران جغرافیا، زمین شناسی، زیست شناسی می‌توانند به آموزش کتاب انسان و محیط زیست بپردازند، ضمن اینکه برای معلمان تعیین شده دوره ضمن خدمت و آموزش مجازی نیز در نظر گرفته شده است و این در حالی است که ما در حال حاضر با خیل عظیم فارغ التحصیلان رشته های تخصصی محیط زیست ، کشاورزی و منابع طبیعی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و حتی دکتری مواجه هسنیم که حائز بالاترین آمار بیکاری در بین رشته های دانشگاهی می باشد، لذا این فرصت مناسبی است که با برنامه ریزی درست مجوز استخدام این افراد جهت تدریس کتاب مذکور از طریق لحاظ نمودن رشته های تحصیلی ذکر شده ، در شرایط احراز شرکت در آزمونهای استخدامی وزارت آموزش و پروش اخذ گردد تا هم زمینه اشتغال این طیف جامعه فراهم گردد و هم اینکه آموزش کتاب انسان و طبیعت توسط افرادی با تخصص و رشته تحصیلی مرتبط صورت پذیرد و البته این موضوع در نشست همدان توسط مسئولان هم مطرح گردید.

علیهذا با برنامه ریزی انجام شده جهت تدریس کتاب انسان و محیط زیست در سالتحصیلی جاری(97-96 ) سه گروه دبیران یاد شده مسئولیت آموزش آنرا بر عهده داشتند که متاسفانه در این خصوص موضوع به صورت جدی مد نظر قرار نگرفته و علیرغم اهمیت و نقش مهمی که کتاب انسان و طبیعت در ارتقای فرهنگ محیط زیست  جامعه، در اکثر موارد وظیفه تدریس آن به سایر دبیران غیر از گروههای تعیین شده با رشته های غیر مرتبطی مانند ادبیات، دینی و عربی و... واگذار شده که این موضوع با فلسفه وجودی و هدف تعیین شده کتاب مغایرت داشته و آنرا کاملا به یک واحد درسی کم اهمیت و بدون تأثیر تبدیل کرده است و این در حالی است که محیط زیست یعنی محیط زندگی و بدون محیط زیست سالم زندگی امکان پذیر نخواهد بود و رسالت کتاب انسان و محیط زیست نیز آموختن درس زندگی سالم به دانش آموزان بوده است.

بنابراین ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که محیط زیست یک شعار نیست بلکه یک باور است و وظیفه تمام افراد جامعه رسیدن به این باور است از طریق تغییر در دانش و نگرش افراد است تا بتوان به این باور دست یافت و رفتار زیست محیطی ایجاد گردد.

 به نظر می رسد آموزش محیط زیست علاوه بر تخصص و توانمندی و همچنین تجربه نیازمند فاکتوری بسیار مهم و تأثیرگذار می باشد و آنهم چیزی نیست جز عشق به محیط زیست و طبیعت و علاقمندی به آن است و لازمه رسیدن به باور محیط زیستی عشق و علاقه و گام برداشتن در این مسیر است. 

لذا امیدواریم با درایت و پیگیری مدیران و مسئولان ذیربط در سال آتی مسئله آموزش کتاب انسان و محیط زیست،  از طریق استخدام رشته های تخصصی محیط زیست و منابع طبیعی مرتفع گردد.

در پایان جا دارد از زحمات ارزشمند افرادی که با عشق و علاقه و تلاش بیشتری وظیفه تدریس کتاب انسان و محیط زیست را به نحو احسن انجام می دهند مراتب قدردانی و سپاسگزاری را بعمل آورده و برای آنان و تمامی افرادی که در جهت آموزش و ارتقای فرهنگ محیط زیست همت دارند آرزوی توفیق و تندرستی داشته باشم .

بهمن بیرانوند

رییس آموزش و پژوهش حفاظت محیط زیست لرستان