موقعیت ایران در طبقه‏ بندی جهانی درآمد

به گزارش برنا، بانک جهانی هر ساله در ابتدای ماه ژوئیه اقدام به انتشار فهرست جدید طبقه بندی اقتصادهای جهان براساس سطح درآمدی آنها می کند. در این فهرست کشورهای جهان به 4 گروه درآمدی؛ درآمد بالا؛ درآمد متوسط بالا، درآمد متوسط پایین و کم درآمد، بر اساس درآمد ناخالص ملی سرانه تعیین شده به روش اطلس، طبقه‌بندی می‌شوند.

طبق اطلاعات بانک جهانی، در سال 2019 کشور ایران با دارا بودن جمعیت 82.9 میلیون نفری رتبه 19 جهان را از حیث جمعیت داراست در حالی که از لحاظ سرانه درآمد ناخالص ملی با رقم 5420 دلار به روش اطلس، رتبه 103 ام و از حیث سرانه درامد ناخالص ملی بر اساس دلار بین المللی و برابری قدرت خرید با رقم 14560 دلار، رتبه 93 را در بین کشورهای جهان به خود اختصاص داده است.

بر اساس گزارش اتاق بازرگانی تهران اطلاعات منتشر شده بانک جهانی نشان می دهد، روند تغییر درآمد سرانه ایران با نوساناتی طی سال‌های گذشته همراه بوده است. در مقایسه ایران با اقتصادهایی با جمعیت مشابه، کشور ترکیه در گروه اقتصادهای با درآمد متوسط بالا و اقتصاد آلمان در گروه اقتصادهای با درآمد بالا قرار دارند. در سال 2019 سرانه درآمد ملی ناخالص ایران بر اساس برابری قدرت خرید معادل 14560 دلار بوده در حالی که ارقام مربوط به کشور ترکیه و آلمان به ترتیب 1.9 و 4 برابر ایران است.

طی 33 سال گذشته از 1987 الی 2019، کشور ایران در 19 سال در طبقه با سطح درآمد متوسط- پایین و در 14 سال در طبقه با سطح درآمد متوسط- بالا قرار داشته است. باستثنای سال‌های 1987 الی 1989 که ایران در طبقه متوسط بالای درآمدی قرار داشته و بعد از آن به مدت 19 سال با تنزل موقعیت، در گروه درآمدی متوسط پایین قرار می‌گیرد، کشور ایران از سال 2009 به بعد در طبقه درآمدی متوسط- بالا قرار گرفته که همچنان در این گروه قرار دارد.

بررسی وضعیت 30 کشور برتر از لحاظ سرانه درآمد ناخالص ملی بر اساس روش اطلس و برابری قدرت خرید را در سال 2019 نشان می‌دهد که بالاترین درآمد ملی ناخالص سرانه در سال 2019 بر اساس روش اطلس متعلق به کشور سوئیس با رقم 85.5 هزار دلار و بر اساس روش برابری قدرت خرید متعلق به ماکائوی چین با رقم 123 هزار دلار است.

در بین 30 کشور با بالاترین سرانه درآمد ملی، 4 کشور خاورمیانه و همسایه ایران شامل کشورهای قطر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و کویت هم قرار دارند که درآمد ملی سرانه آنها تفاوت قابل توجهی با کشور ایران دارد.

اگرچه ممکن است اقتصادهایی از لحاظ میزان درآمد ناخالص ملی وضعیت خوبی داشته باشند ولی سرانه این رقم به عنوان یکی از شواهد سطح استانداردهای زندگی جوامع این کشورها، اهمیت بیشتری دارد. برخی اقتصادهای کوچک ثروتمند و یا اقتصادهای صنعتی توسعه یافته اغلب از درآمد ناخالص ملی سرانه بالاتری برخوردار هستند ولی روند رو به رشد این متغیر برای برخی اقتصادهای در حال توسعه نشان از روند توسعه و پیشرفت اقتصادی آنهاست.

اقتصادهای جهان دائماً در تالش هستند تا ضمن حفظ روند مثبت رشد اقتصادی سالانه، بر شناسایی پتانسیل‌های جدید رشد متناسب با تحولات فناوری و نیازهای جدید کسب و کار، اقدام کنند به نحوی که برآیند همه این فعالیت‌ها ، باعث ارتقاء موقعیت و اعتبار آنها در صحنه اقتصاد جهانی شود.  بروز رکود به ویژه رکودهای تورمی، از عوامل تاثیرگذار منفی بر روند رشد درآمد ناخالص ملی سرانه اقتصادهاست که اقتصاد ایران هم به علت عدم نیل به رشد اقتصادی مولد توسعه و پیشرفت، دستاوردی در زمینه بهبود سطح استانداردهای زندگی جامعه ایرانی نداشته است و علائمی از ارتقاء سرانه درآمد ملی ناخالص ایران و کاهش شکاف آن مشاهده نمی‌شود.

بر اساس آمار ارائه شده روند تغییر درآمد ناخالص ملی سرانه ایران بعد از طی روند صعودی تا سال 2011، از سال 2012 تا سال 2015 نزولی شده و رشد آن هم در سال‌های بعد متوقف شده است. این در حالی است که درآمد ناخالص ملی سرانه ترکیه در همین بازه سرعت رشد بالاتری داشته و تقریباً با نوساناتی کم با سرعت بیشتری تا سال 2016، روند خود را ادامه می‌دهد به نحوی که فاصله سطح درآمدی آن با ایران افزایش می‌یابد. طی 4 سال اخیر منتهی به 2019 روند افزایشی درآمد ملی سرانه ترکیه متوقف و روند تغییرات آن نزولی شده است.

 بر اساس داده‌های بانک جهانی این روند برای اقتصاد ایران از سال 2016 به بعد تغییر قابل توجهی نداشته و درآمد ملی سرانه ایران در سال 2019 معادل 5420 دلار بوده که با یک درصد کاهش نسبت به سال قبل همراه بوده است. سرانه درآمد ناخالص ملی ایران در سال 2019 تقریباً معادل رقم مشابه ترکیه در سال 2004 است.