شهرستان شیروان ؛ شهرستان دار المصلین

به گزارش خبرنگار خبرگزاری برنا ؛شهرستان شیروان در شمال شرقی استان خراسان شمالی قرارگرفته و از شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به شهرستان اسفراین، از شرق به شهرستان فاروج و از غرب به شهرستان بجنورد محدود می‌شود. فاصله مرکز شهرستان شیروان تا مشهد مقدس 195 کیلومتر و تا شهر بجنورد، مرکز استان خراسان شمالی، 52 کیلومتر است. این شهرستان با مساحت حدود 3904 کیلومترمربع دارای 2 شهر، 3 بخش، 9 دهستان و 169 آبادی است. جمعیت این شهرستان در سال 1390 بالغ‌بر 157014 نفر برآورد شده است.

جغرافیای طبیعی شهرستان شیروان:

شهرستان شیروان در درۀ رود اترک بین رشته‌کوه‌های کپه داغ در شمال و آلاداغ در جنوب شکل‌گرفته است. آب‌وهوای این منطقه در تابستان‌ها معتدل و در زمستان­ها بسیار سرد است. به دلیل وجود منابع آب کافی، ازجمله رودخانه اترک و شاخاب های متعدد آن، کشاورزی در منطقه رونق دارد.

پیشینه تاریخی شیروان:

شهرستان شیروان با توجه به موقعیت مناسب زیست‌محیطی و راهبردی از دیرباز موردتوجه جمعیت‌های انسانی بوده و مسکونی شده است. پراکندگی زیاد محوطه‌های باستانی از دورۀ پیش‌ازتاریخ تا دورۀ اسلامی نشان‌دهندۀ اهمیت این منطقه در طول تاریخ است. تپه ارگ نادری در مرکز شهر شیروان و تپه دوین در روستای دوین در زمرۀ قدیمی‌ترین استقرارهای درۀ رود اترک به شمار می‌روند که قدمت سکونت در آن‌ها به حدود شش هزار سال پیش می‌رسد. در بخش‌های مختلف این شهرستان بقایای محوطه‌های استقراری و قلعه‌های بارودار مربوط به دورۀ اشکانی و ساسانی شناسایی‌شده که احتمالاً بخشی از یک شبکه تجاری سازماندهی‌شده را تشکیل می‌دادند که در دوره‌های مذکور در تعالی فرهنگی استان نقش بارزی را ایفا می‌کرده است.

تپه باستانی ارگ نادری

شماره ثبت در فهرست آثار ملی: 703

موقعیت: مرکز شهر شیروان

تپه باستانی ارگ نادری بزرگ‌ترین تپه باستانی شهرستان شیروان است که سابقه استقرار در آن به دورۀ پیش‌ازتاریخ می‌رسد. بررسی آثار موجود در این استقرار باستانی و به‌ویژه مطالعۀ سفال‌های به‌دست‌آمده از آن نشان‌دهندۀ روابطی با جنوب ترکمنستان در حدود شش هزار سال قبل است. در دورۀ اسلامی در گرداگرد تپه حصاری با چند برج ایجادشده و از همین جهت به ارگ نادری نیز معروف شده است.

غارهای هنامه

شماره ثبت در فهرست آثار ملی: 22214

موقعیت: روستای هنامه، 18 کیلومتری شمال شرقی شیروان

غارهای هنامه از مجموعه­ای فضاهای دست کند تشکیل شده که برای ایجاد یک روستا با موقعیت تدافعی ویژه در دل کوه کنده‌شده است. این مجموعه معماری دست کند شامل فضاهای متعدد مسکونی، انبار، آغل و...است که با اختلاف سطح و در سه‌طبقه ساخته‌شده‌اند. طبقه اول باره ­بند یا محل نگهداری احشام و طبقات دوم و سوم محل انبار آذوقه و اسکان مردم بوده است. به استناد مطالعۀ سفالینه‌های به‌دست‌آمده در اطراف این مجموعه و نیز مطالعات تطبیقی، غارهای هنامه در قرون 5-4 هجری ساخته‌شده و در دوره‌های بعد و به‌ویژه در زمان آشوب‌ها و ناامنی مورداستفاده قرار می‌گرفته است.

آرامگاه امامزاده حمزه ابن موسی‌الرضا (ع)

شماره ثبت در فهرست آثار ملی : 704

موقعیت : شهر زیارت

آرامگاه امامزاده حمزه رضا یکی از بقاع متبرکه و اماکن تاریخ شهرستان شیروان است که در روستای زیارت قرارگرفته و به حمزه ابن موسی کاظم، از برادران امام رضا (ع) منسوب است. این بنا پلان مستطیلی و چهار ورودی در جهات اصلی دارد. دیوارهای خارجی بنا با طاق‌نماهای قوس‌دار نماسازی شده و ایوان ورودی اصلی در ضلع جنوبی کاشی‌کاری شده است. تاریخ ساخت این بنا دقیقاً مشخص نیست ولی با توجه به نوع پلان، نماسازی‌ها و شیوه اجرای گنبد و طاق و قوس‌ها به‌احتمال فراوان در دوره صفوی بناشده و بعدها مکرراً تعمیر شده است.

چهار تـاقی تیموری

موقعیت :

بنای تاریخی چهار تاقی تیموری در 6 کیلومتری شیروان واقع‌شده است. این مقبره به عید خواجه یکی از سرداران تیمور منسوب است. بنای مقبره تیموری از بیرون نمای هشت‌ضلعی و از داخل نقشه چهارضلعی دارد. گبند بنا از نوع دو پوش منفصل بوده که در سال‌های گذشته پوشش خارجی آن از بین رفته است. عناصر مختلف ازجمله تاق نماهایی با پوشش جناقی و آجرچینی خفته راسته در قسمت ساقۀ گنبد نمای خارجی بنا را تزیین کرده است. داخل بنا با اندود گچ پوشیده شده که در بخش‌های مختلف با نقاشی‌های منحصربه‌فردی با صحنه شکارگاه و نقوش گیاهی تزیین‌شده است. همچنین در زیر نورگیرهای پایین گنبد یک نوار کتیبه گچ‌بری زیبا به خط ثلث با مضمون آیاتی از سورۀ مبارکه آل‌عمران جلوۀ خاصی به این بنا داده است.

حمام پیـر شهید

شماره ثبت در فهرست آثار ملی : 8942

موقعیت: شهرستان شیروان، روستای پیر شهید

حمام پیر شهید نمونۀ یک حمام خزینه‌ای است و از سه بخش اصلی شامل رختکن، گرمخانه و خزینه آب گرم و سرد تشکیل‌شده است. رختکن یک هشتی با پلان دوازده ضلعی است که از طریق یک‌رشته پلکان به آن دست می­یابند. در هر ضلع رختکن طاقچه‌هایی برای قرار دادن وسایل قرار دارد. از گوشه شرقی رختکن می­توان به گرم‌خانه دست‌یافت. این قسمت نیز شامل 6 فضای مستطیل شکل است که طول و عرض سه فضای بزرگ 8/4×5/5 متر و سه فضای کوچک‌تر 8/4×4/3 متر می‌باشد. گرم‌خانه در گوشۀ شرقی حمام قرار دارد و از دو فضای کوچک‌تر نیز به‌عنوان خزینه استفاده می‌شده است. حمام پیر شهید مانند سایر حمام‌های خزینه‌ای پایین‌تر از سطح زمین‌ساخته شده است.