‎گرگیعان میراث ناملموس/ نیمه رمضان شب گردی و جشن کودکان

به گزارش خبرنگار برنا از آبادان، در شب پانزدهم ماه رمضان، به‌ مناسبت میلاد امام حسن مجتبی(ع)، پس از نماز مغرب و عشا جشنی برپا می‌شود. کودکان لباس‌های محلی می‌پوشند، سنگ‌های کوچکی به دست می‌گیرند و در حالی‌که به‌سمت خانه همسایه‌ها راه می‌افتند، سنگ‌ها را به‌هم می‌کوبند و با ریتم آن، هم‌نوایی می‌کنند و ترانه‌هایی می‌خوانند. با خواندن این اشعار بر در خانه‌ها می‌کوبند و منتظر گرفتن شیرینی و هدیه از صاحب‌خانه می‌شوند. این آیین سنتی«قرقیعان یا گَرگیعان» نام دارد.

در این آیین کودکان و نوجوانان سه تا 15ساله، پس از افطار، لباس‌های محلی می‌پوشند(پسران دشداشه و دختران لباس عربی) و با آویختن کیسه‌هایی پارچه‌ای بر گردنشان و ضربه زدن به سنگ‌هایی که در دست دارند برای جمع‌آوری عیدی و شیرینی ماه رمضان به‌سوی کوچه روانه می‌شوند و با به‌صدا درآوردن درِ خانه‌ها اشعار "ماجینه یا ماجینه، حل الکیس وَانطینا" (آمدیم و آمدیم، در کیسه را باز کن و به ما عیدی و شیرینی بده) را می‌خوانند.

اگر اهالی خانه در پشت‌بام باشند کودکان خطاب به آن‌ها می‌گویند: "یا اَهلِ سِطوح، تَنطونِه لَو نَروح؟"(ای کسانی که بالای پشت‌بام ایستاده‌اید، به ما عیدی می‌دهید یا برویم؟).

معمولا کودکان به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ گروهی می‌خوانند: "گَرگیعان و گَرگیعان"، و گروه دوم در جواب می‌گویند "الله یَعطیکُم رَضعان" (خدا به شما فرزند عطا کند) یا اینکه "الله اَیخلی اَولیدکُم" (خدا پسر کوچکتان را حفظ کند). در این هنگام صاحب‌خانه‌ها خوراکی‌هایی به کودکان هدیه می‌دهند.

روایات مختلفی درباره این جشن نقل شده است. گفته می‌شود وقتی امام حسن مجتبی(ع) چشم به جهان گشود، پیامبر اکرم(ص) از خوشحالی به کودکان محله شیرینی و خوراکی هدیه داد. از آن‌ سال به بعد کودکان میلاد این امام معصوم را جشن می‌گرفتند و به در خانه‌ها می‌رفتند و از ساکنان خانه شیرینی هدیه می‌گرفتند.

همچنین در تاریخ ادبیات خوزستان در مورد ریشه و معنی کلمه"قرقیعان" دیدگاه های متفاوتی بیان شده است. عده ای معتقدند این کلمه از"قرع الباب" به معنای"درب زدن" گرفته شده و به همین خاطر کودکان درب خانه‌ها را برای دریافت شیرینی و عیدی می‌کوبند.

دسته ای عقیده دارند معنی"قرقیعان یا گرگیعان" از کلمه"قره العین" گرفته شده که به معنای شادی و سرور انسان می‌باشد. چون مراسم گرگیعان با تولد امام حسن مجتبی(ع) و شادمانی رسول خدا(صلی الله وعلیه وآله و سلم) برای تولد اولین نوه‌اش مقارن شده است، می‌گویند که مردم برای عرض تبریک به امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) "قره عین! قره عین!" گویان به درب منزل‌ ایشان می‌رفتند. از این رو این تبریک گفتن، کم‌کم به صورت سنتی هر ساله در میان مسلمانان رواج یافته است.

این سنت زیبا و قدیمی در استان های جنوبی ایران و در بین شیعیان کشورهای عربی همسایه در شب ولادت امام حسن(ع)، شب پانزدهم ماه مبارک رمضان اجرا می‌شود.

"گَرگیعان"، همانند دیگر رسوم قدیمی، به‌ فراموشی سپرده شده بود تا اینکه در چند سال اخیر دوستداران و فعالان فرهنگی توانستند برای احیای آن اقدامات موثری انجام دهند.

در یک جمله؛ آیین گرگیعان را می توان نشانه دوستی و عشق به اهل بیت دانست.

اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خوزستان، در شهریورماه 1395، مراسم آیینیِ"گَرگیعان" را در فهرست آثار ناملموس کشور به‌ثبت رساند. (www.chtn.ir)