ماجرای انفجار فجیره چه بود؟

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا؛ در 22 اردیبهشت ماه سال 98، چندین رسانه، خبری منتشر کردند مبنی بر اینکه در اثر وقوع انفجار در بندر فجیره، یکی از بنادر امارات، هفت نفتکش آتش گرفتند. بندری که قرار بود به عنوان مرکز مهمی برای صادرات نفت و گاز خلیج فارس و جایگزینی برای تنگه هرمز شود. این انفجار در ابتدا از سوی مقامات اماراتی رد شد اما ساعاتی بعد با عنوان عملیات خرابکارانه از آن یاد شد. ساعاتی بعد خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی، نیز اذعان کرد که دو کشتی نفتکش سعودی نیز در این حادثه به شدت آسیب دیده است.

در حالی که آمریکا و کشورهای عربی تلاش داشتند ایران را متهم این انفجار جلوه دهند اما به عقیده عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رای الیوم چاپ لندن، سوال مطرح این است که هویت مجریان این انفجارها مشخص نیست و هنوز اطلاعاتی درباره نوع انفجارها نیز منتشر نشده مثلا اینکه آیا حمله موشکی رخ داده یا هوایی یا با مین های دریایی این انفجارها به وقوع پیوسته است یا حتی این گمانه مطرح است که یگان های کماندوی غواص اقدام به کاشت بمب در بدنه کشتی ها کرده باشند.

سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان، نیز به انفجار چند کشتی در دریای عمان واکنش نشان داد و این اتفاق را نگران‌کننده و تاسف بار خواند و خواهان روشن شدن ابعاد دقیق این حادثه شد. او با ‌اشاره به تاثیر منفی این حوادث بر سلامت کشتیرانی، امنیت عبور و مرور دریایی نسبت به هرگونه دسیسه از سوی بدخواهان جهت برهم زدن ثبات و امنیت در منطقه هشدار داد و خواهان هوشیاری کشورهای منطقه، نسبت به هرگونه ماجراجویی از سوی عوامل خارجی شد.

علاوه بر ایران بسیاری از کشورها به این اتفاق واکنش نشان دادند. اداره امور دریایی آمریکا نیز به کشتیران‌ها درخصوص تردد در دریای عمان هشدار داد و از آنها خواست تا به هنگام عبور از بندر «الفجیره»، نهایت احتیاط را به کار گیرند.

شورای همکاری خلیج‌فارس هم در بیانیه‌ای «عملیات خرابکارانه علیه چهار کشتی تجاری» در نزدیکی آب‌های منطقه‌ای امارات را محکوم کرد.

وزارت خارجه مصر نیز با صدور بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن حادثه بندر الفجیره، بر همبستگی با دولت و ملت امارات برای مقابله با همه چالش‌ها و همه تلاش‌های مربوط به برهم زدن ثبات امارات، تأکید کرد.

وزارت خارجه عربستان سعودی  نیز در بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن حادثه بندر فجیره، آن را «تهدیدی برای دریانوردی و امنیت جهانی» دانست. در این بیانیه بر همبستگی این کشور با امارات برای مقابله با «عملیات‌های خرابکارانه» تأکید شد.

وزارت خارجه اردن نیز با صدور بیانیه‌ای حادثه برای چند کشتی نفتکش در بندر فجیره امارات را محکوم کرد. «سفیان القضاة»، سخنگوی رسمی وزارت خارجه اردن، «بر موضع ثابت و مخالف این کشور با هر گونه اقدامات جنایتکارانه و تهدید علیه امنیت و سلامت دریانوردی در خلیج (فارس)» تأکید کرد.

وزارت خارجه بحرین نیز با صدور بیانیه‌ای حادثه در بندر فجیره امارات را محکوم کرد و گفت‌: «بحرین بشدت عملیات‌های خرابکارانه و هدف قرار گرفتن کشتی‌های تجاری غیرنظامی در نزدیکی آب‌های منطقه‌ای امارات در خلیج عُمان واقع در نزدیکی امارت فجیره را محکوم می‌کند و آن را اقدامی جنایتکارانه و تهدیدی برای امنیت و سلامت دریانوردی می‌داند».

با وقوع انفجار در بندر فجیره امارات، واکنش رسانه های داخلی به این اتفاق، حاکی از تلاش دشمنان برای اتهام‌زنی به ایران و احتمال ساختگی بودن این انفجار  توسط اماراتی ها و عربستانی ها بود. احتمال اقدام خرابکارانه عامدانه از سوی کشورهای دیگر از جمله رژیم اشغالگر که خواهان رویارویی مستقیم ایران و امریکا است یا خرابکاری خود خواسته توسط حاکمان امارات که از ورود «نیروهای بین‌المللی» به خلیج فارس برای حفاظت از امنیت منطقه استقبال می‌کنند از جمله گمانه‌زنی‌هایی بود که در رسانه های ایران بر آنها تاکید شد.

انفجار فجیره، یکی از مهمترین خبرها در حوزه بازار نفت بود. فجیره بندری در امارات است که علاوه بر اینکه معبری برای سوخت گیری کشتی هاست، به تنگه هرمز نیز بسیار نزدیک بوده که از این منظر بسیار حائز اهمیت است.  بندر فجیره در ساحل دریای عمان و از مهمترین بنادر صادرات نفت امارات است که روزانه تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه از آن صادر می شود.

این در حالی است که تنگه هرمز به عنوان یک گذرگاه عمده برای تجارت نفت به شمار می رود، به طوری که حدود ۲۰ درصد نفت خامی که از مسیر آبراه‌های جهان معامله می شود و بخش عمده نفت صادراتی عربستان از تنگه هرمز عبور می‌کند. بندر فجیره در حدود ۱۴۰ کیلومتری تنگه هرمز قرار دارد.

نام فجیره بیشتر یادآور دور زدن تنگه هرمز است که در سال های اخیر به نوعی به دنبال تهدید ایران مبنی بر بسته شدن تنگه هرمز ساخته شد. با این هدف که تنگه هرمز را دور بزند و نفت کشورهای عربی را به کشورهای دیگر ارسال کند. بندر فجیره از جمله تاریخی‌ترین شیخ نشین امارات است. این شیخ نشین امارات متحده عربی به صورت سلطنت مشروطه و از سوی شیخ حمد بن محمد الشرقی اداره می‌شود.

در سال 91، ایران در واکنش به اعمال تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا به منظور افزایش فشارها برای توقف فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای ایران، بسته شدن تنگه هرمز را مطرح کرد. این تحریم‌ها که به تصویب نمایندگان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا رسید شامل توقف فوری امضای قراردادهای جدید با ایران برای خرید و فروش نفت خام و فرآورده‌های نفتی و پایان قراردادهای جاری تا یازدهم تیر ۱۳۹۱ می شد.

 بنابراین همزمان با تهدید ایران مبنی بر بسته شدن تنگه هرمز، امارات از افتتاح خط لوله‌ای برای انتقال نفت خبر داد. هرچند اماراتی‌ها هدف از این خط لوله را کاهش هزینه‌های نقل و انتقال نفت اعلام کردند اما در واقع به نظر می‌رسید با هدف دور زدن تنگه هرمز، بوده است. شیخ حمد بن محمد الشرقی، حاکم فجیره، نیز اعلام کرد که خط لوله صادرات نفت از سکوهای ساحل شرقی، بدون نیاز به عبور از تنگه هرمز ساخته شده است که در همان سال 91 به بهره برداری رسید.

به گفته حاکم فجیره، ظرفیت اولیه انتقال این خط لوله یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز اعلام شد و انتظار این بود که به یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد. ساخت این خط لوله ۳۶۰ کیلومتری در سال ۲۰۰۸ میلادی آغاز شده بود که بیش از سه میلیارد  دلار برای امارات هزینه برداشت. خط لوله‌ای که برای امارات و عربستان از اهمیت بالایی برخورد است چرا که این دو کشور، بیشترین انتقال منابع نفتی را انجام می‌دهند. علاوه بر امارات، کشورهای بحرین، کویت و قطر نیز نفت خود را از مسیر تنگه‌  هرمز به خارج از منطقه انتقال می‌دهند.

در واقع کارکرد این خط لوله ۳۶۰ کیلومتری، این بود که نفت تولیدی در شرق ابوظبی را از منطقه حبشان به بندر فجیره در ساحل دریای عمان منتقل ‌کند. به این ترتیب امارات دیگر نیازی به انتقال نفت از مسیر تنگه هرمز نداشت. این امیر نشین کوچک با جمعیتی حدود ۱۷۰ هزار نفر در تلاش بود با آغاز به کار این خط لوله، به مرکزی برای صادرات نفت و گاز تبدیل شود.

حال فجیره کجاست؟

کلمه فجیره، به معنای چشمه‌های آب جاری است و چون در اطراف این منطقه چند چشمه آب روان است، این منطقه فجیره نام‌گذاری شده است. بندر فجیره یکی از بنادر مهم منطقه خاورمیانه است. در سال ۲۰۱۰ بیش از ۱۲ هزار کشتی عبوری از تنگه هرمز برای سوخت‌گیری به بندر فجیره روانه می‌شدند، این موضوع میزان اهمیت بندر را نمایش می‌دهد.

امارت فجیره یکی از ۷ امارت کشور امارات متحده عربی است که مرکز آن شهر فجیره است. فجیره در ساحل دریای عمان و قسمت شرقی شبه‌جزیره عربستان قرار دارد. فجیره مساحتی برابر با ۱۱۶۵ کیلومترمربع و بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۸ جمعیتی برابر با ۱۳۰ هزار نفر دارد. فجیره در ساحل دریای عمان و شرق شبه‌جزیره عربستان واقع شده است. این امارت از جنوب به کلبا، از غرب به امارت‌های رأس‌الخیمه و شارجه منتهی می‌شود.