توسعه امکان زایمان بدون درد در فارس

به گزارش خبرگزاری برنا از فارس، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال های اخیر، با تعریف طرح تحول نظام سلامت، به عنوان تحولی بنیادین و با رویکرد رفع چالش های حوزه بهداشت و درمان، یکی از بسته های مهم این طرح را سلامت مادران تعریف کرد که با نگاه به این مهم از جنبه های متفاوت، موضوع «زایمان ایمن»، مورد توجه جدی قرار گرفت.

این دیدگاه با تلاش برای توسعه فرهنگ کاهش گرایش مادران به زایمان سزارین پیگیری شد و بی شک در این تحول بنیادین، ایجاد زیرساخت های موردنیاز از قبیل توسعه امکان زایمان طبیعی مورد توجه دست اندرکاران نظام سلامت قرار گرفت.

بیمارستان های ایران با آغاز طرح تحول نظام سلامت، شاهد بخش هایی جدید با عنوان بلوک های زایمان (LDR) بوده اند که چهره ای نو به مراکز بخشیده و با ایجاد امکان حضور همسر در کنار مادر در هنگام زایمان، خاطره ای شیرین تر از زایمان؛ برای مادران رقم خورده است.

در استان فارس نیز بسترهای ارتقای سلامت مادران، به مدد این طرح ملی، با جدیتی مضاعف مورد پیگیری قرار گرفت و در سال های اخیر، فارس با فرهنگ سازی مناسب در میان خانواده ها و گسترش امکانات زایمان طبیعی در مراکز درمانی، از پیشتازان کاهش آمار سزارین در ایران بوده و همواره مورد تقدیر قرار گرفته است.

از جمله اقداماتی که در همین راستا پی گرفته شد و اکنون دستاوردهای مثبتی به همراه داشته، گسترش امکان «زایمان بدون درد» در مراکز درمانی است که در این زمینه نیز فارس در ایران پیشگام بوده است.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه احساس درد زایمان، پاسخی فردی در برابر محرک های متغیری است که هر یک از بانوان بر اساس وضعیت خود، آن ها را به صورت منحصر به فرد دریافت و تفسیر می کنند، از جمله روش های غیردارویی برای کاهش درد هنگام زایمان به آروماتراپی، تن آرامی، تکنیک های تنفسی، طب فشاری، تغییر وضعیت ها در اتاق زایمان، غوطه وری در آب و استفاده از دستگاه Tens اشاره می کند و می گوید: از متداول ترین روش برای زایمان بدون درد، استفاده از روش های بی حسی موضعی «اپی دورال» است و در صورتی که مادر باردار از لحاظ جسمی محدودیتی برای انجام این روش نداشته باشد می تواند به راحتی زایمان بدون درد را تجربه کند.

دکتر «عبدالخالق کشاورزی» با توضیح بیشتر در خصوص این روش زایمان می افزاید: در روش بی حسی اپیدورال با وارد کردن ماده بی حسی به اطراف نخاع، درد مادر به طور کامل از بین می رود و زایمان برای او آسان تر می شود، اگرچه برخی مادران ممکن است به خاطر مسایلی از قبیل انحراف ستون فقرات، اختلال انعقادی یا برخی از مشکلات دیگر قادر به انجام زایمان به این روش نباشند، اما در مورد افرادی که محدودیتی ندارند همزمان با شروع درد جدی زایمان، بی حسی اپیدورال انجام می شود.

او با بیان اینکه در بیشتر مراکز درمانی، زایمان بدون درد به روش غیر دارویی انجام می شود، از انجام زایمان بدون درد به شیوه دارویی، در بیمارستان های شوشتری، مادر و کودک غدیر، شهید بهشتی، مرکزی، دنا، اردیبهشت، حضرت قائم(عج) فیروزآباد، حضرت ولیعصر(عج) ممسنی و امام جعفر صادق(ع) پاسارگاد، با حضور پزشکان و نیروهای دوره دیده خبر داد.

«ثریا شفیعی» رئیس اداره مامایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز زایمان فیزیولوژیک را یکی دیگر از روش های کاهش درد مادران باردار می داند که مداخله نکردن در فرآیند زایمان از ویژگی های مثبت این روش است و می گوید: در این نوع زایمان که در سال های اخیر در کشور ما انجام می شود، مادر با دریافت کمک هایی از قبیل ماساژ، تکنیک های تنفسی، تمرین های ریلکسیشن، تکنیک های ذهنی و برخی آمادگی های دیگر که از هفته بیستم حاملگی آموزش داده می شود، به شیوه مثبت تری به استقبال زایمان می رود.

دکتر «مریم زارع خفری» از متخصصان زنان و زایمان استان است که در بیمارستان مادر و کودک شوشتری به عنوان یکی از مراکز پیشگام اجرای این شیوه زایمانی در فارس، به مادران بسیاری کمک کرده تا به شکل موفقی این شیوه زایمانی را تجربه کنند.

به گفته این پزشک متخصص، استرس و اضطراب سبب آزاد شدن هورمون های استرسی در بدن مادر می شود و می تواند آثار نامطلوبی بر فعالیت رحم و جریان خون رحمی، جفتی داشته باشد، اما با کلاس های آموزشی و داروهای بی دردی مناسبی که امروزه در سیر زایمان برای مادر استفاده می شود، شاهد تضعیف یا از بین رفتن این پاسخ های منفی فیزیولوژیک هستیم.

او می گوید: مادر باردار در این روش می تواند در فاصله انقباض رحمی به آرامی استراحت کند و حتی در صورت تمایل قدم بزند.

دکتر «هاجر فقیهی» متخصص بیهوشی بیمارستان مادر و کودک شوشتری نیز از دیگر اعضای تیم پزشکی زایمان بدون درد در این مرکز درمانی است که با توضیح اینکه زایمان بدون درد به دو روش دارویی و غیردارویی انجام می شود، می افزاید: روش دارویی به سه شیوه انجام می گیرد؛ دسته اول استنشاقی است که گاز «انتونکس» به صورت مخلوطی از اکسیژن و نیتروس اکسید، بی دردی نسبی ایجاد می کند، در این حالت با عوارضی نظیر احساس سرگیجه، گزگز دور لب و در صورت استنشاق زیاد گاز، کاهش سطح هوشیاری مواجهیم که در صورت متوقف کردن استشاق، وضعیت مادر به سرعت پایدار می شود؛ بعد از گرفتن اکسیژن، مجدد می توان استنشاق گاز را آغاز کرد و چون به سرعت از خون دفع می شود، عارضه جنینی خاصی نیز ندارد.

این متخصص بیهوشی دسته دوم را تزریق داروی بی دردی در رگ بیمار و دسته سوم را زایمان «رژیونال» معرفی کرده و می گوید: در زایمان «رژیونال» که به دو روش اسپینال و اپیدورال انجام می شود، فضای نخاعی درگیر است و با نفوذ سوزن در ناحیه کمر بیمار انجام می شود؛ در روش «اسپینال» سوزن مورد استفاده نازک تر است و دارو به صورت مستقیم در فضای نخاعی تزریق می شود؛ شروع بی دردی سریع تر است و مدت بی دردی بر اساس نوع بی دردی، از یک و نیم تا دو و نیم و حتی سه ساعت متغیر است، اما در روش «اپیدورال» قطر سوزن بیشتر بوده و شروع بی دردی کندتر است، از سویی دیگر به دلیل گذاشتن کاتتر و تزریق مجدد داروی بی دردی، مدت زمان بیشتری بی دردی می تواند ادامه یابد؛ تاخیر در زایمان، به ویژه در مادران نخست زا که سابقه زایمان ندارند، به دلیل همکاری کمتر مادر می تواند منجر به تزریق مجدد دارو شود.

مزایای این روش زایمانی موجب شده تا دانشگاه ها در این زمینه به نحو جدی تری ورود کرده و این امر با توسعه امکانات و همچنین دانش علمی انجام این شیوه های زایمانی در حال پیگیری است