نقدی بر مستند «انیمیشن ایرانی»؛

خاطره بازی با نقاشی متحرک ایرانی

۱۳۹۹/۰۹/۲۶ - ۱۶:۱۱:۵۹
کد خبر: ۱۱۰۵۰۴۳
خاطره بازی با نقاشی متحرک ایرانی
شهرام خرازی‌ها در یادداشتی به نقد و بررسی مستند «انیمیشن ایرانی» به کارگردانی مهرداد شیخان که در بخش «مسابقه ملی» چهاردهمین جشنواره فیلم سینما حقیقت نمایش داده شده، پرداخته است.

به گزارش برنا، یادداشت شهرام خرازی‌ها منتقد و نویسنده سینما درباره فیلم مستند «انیمیشن ایرانی» به شرح زیر است:

داستان مطول و پر فراز و نشیب شکل گیری،تولید و اکران انیمیشن(نقاشی متحرک) در ایران ، سرشار از ناگفته ها است. مهرداد شیخان در فیلم «انیمیشن ایرانی» راوی این داستان مهیج و کنجکاوی برانگیز است.

در فیلم هایی که راوی و تصویرگر تاریخ هستند همیشه نکاتی از قلم می افتند و سهوا یا عمدا نادیده گرفته می شوند.اگر چه از تولد انیمیشن در ایران زمان زیادی نمی گذرد اما پژوهش در این حیطه به سبب فقر منابع و هزار و یک علت دیگر آسان نیست به خصوص وقتی که قرار باشد حاصل این پژوهش به فیلم تبدیل شود با همه این ها تاریخچه ای که مهرداد شیخان از انیمیشن ارائه می دهد در حد یک فیلم نود دقیقه ای تقریبا کامل و رضایتبخش است. او در این فیلم تلاش کرده تا برای نخستین بار تاریخچه نسبتا کاملی از تولید و پخش انیمیشن در ایران را پیش چشم بگذارد. وجه دایره المعارفی و پشتوانه پژوهشی فیلم «انیمیشن ایرانی» بزرگ ترین امتیاز آن است. آن چه به فیلم ارزش می بخشد حضور چهره های شاخص حتی کمتر شناخته شده نقاشی متحرک ایران در برابر دوربین فیلمساز و روایت هایی است که آن ها از تاریخ انیمیشن ارائه می دهند.

عمر انیمیشن در ایران بیش از چند دهه نیست و این رشته هنری هنوز حرفه نسبتا جوانی محسوب می گردد. خوشبختانه بیشتر دست اندرکاران انیمیشن ایران در قید حیات هستند لذا فرصت مناسبی در اختیار فیلمساز بوده تا از اطلاعات این افراد بهره برده و بر غنای فیلمش بیافزاید. سخنان دست اندرکاران قدیمی نقاشی متحرک درباره پیشگامان انیمیشن در ایران و آثارشان تا حدودی جای خالی هنرمندانی که درگذشته اند را پر کرده است. یکی از این پیشگامان نصرت کریمی است که اگر زنده بود به این فیلم حال و هوای دیگری می بخشید و بر اعتبار و سندیت آن می افزود.

بازتاب کلنجارهای ذهنی و روحیه جستجوگر مهرداد شیخان در نما به نمای فیلم مشهود است.او در پی یافتن هر نشانه،سند،عکس و مدرک از انیمیشن های ایرانی بر آمده و بهترین هایش را در فیلم گنجانده است. نمایش بخش هایی از «ملانصرالدین» ،نخستین انیمیشن ایرانی، در همان اوایل فیلم حاکی از آن است که کارگردان با دست پر به میدان آمده است و بر جزئیات کارش مسلط است .

ساختار بصری «انیمیشن ایرانی» با ساختار مضمونی آن کاملا هماهنگ است.فیلم اصلا خسته کننده نیست.این امتیاز حاصل تدوین بسیار عالی و حساب شده آن است که ریتم بسیار تندی به فیلم بخشیده است. ظرافتی که شیخان در انتخاب بخش های کلیدی و مهم انیمیشن ها به خرج داده، شایسته تحسین است. بخش هایی که او از هر اثر برگزیده ، به درستی کلیت اثر را به بیننده معرفی یا یادآوری می کند. این ظرافت را در مصاحبه ها هم می توان سراغ گرفت.مصاحبه ها حین فیلمبرداری خوب مدیریت شده و در زمان مونتاژ بسیار حرفه ای برش خورده اند. بخش های منتخب انیمیشن ها به خوبی مصاحبه ها را همراهی می کنند. مصاحبه ها بسیار شنیدنی از آب در آمده اند. شیخان در مدیریت مصاحبه ها موفق است .فضایی که او حین مصاحبه به وجود آورده سبب شده مصاحبه شوندگان در مقابل دوربین بسیار راحت صحبت کنند و از اسرار و ناگفته های انیمیشن های ایرانی پرده بر دارند. آن ها به ما می گویند که چه فرصت هایی را از دست داده و چه استعدادهایی را نادیده گرفته ایم.

حاصل کار مهرداد شیخان بی نقص نیست اما قابل دفاع است. فیلم او راه را برای آثار مستند دیگری درباره انیمیشن می گشاید. هنوز موضوعات دیگری در پهنه انیمیشن ایرانی وجود دارند که می توانند دستمایه مناسبی برای تولید فیلم های بیشتری فراهم آورند از جمله این موضوعات می توان به دوبلاژ کارتون در ایران، تاثیر روانشناختی تماشای انیمیشن بر کودکان و نوجوانان ایرانی ، رده بندی سنی انیمیشن، نمادگرایی در نقاشی متحرک تحریف تاریخ در انیمیشن، انیمیشن سیاسی   و...اشاره کرد که در فیلم مهرداد شیخان به آن ها یا پرداخته نشده یا کم پرداخته شده است.

تماشای «انیمیشن ایرانی» در جشنواره «سینما حقیقت» مثل تورق آلبومی از کارتون های ایرانی قدیمی و جدید است که چند نسل از آن ها خاطره های شیرین دارند. مهرداد شیخان با فیلم قابل تحسینش این خاطرات را برای همیشه ماندگار کرده است.

نظر شما