محدودیت‌ها مانع بزرگی برای جهانی شدن بازیگران ما هستند / امروز فیلم‌های ایرانی بهتر از همیشه مورد توجه جشنواره‌های دنیا قرار می‌گیرند

خسرو دهقان منتقد سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های جهانی با عباس کیارستمی آغاز شد و به نوعی او این راه را برای سینمای ما باز کرد. اگر نگاهی به تاریخ سینمای ما داشته باشیم متوجه می‌شویم که پیش از کیارستمی فیلم‌هایی که به جشنواره‌های جهانی راه پیدا کرده‌اند به اندازه تعداد انگشتان یک دست هستند و بعد از کیارستمی کم‌کم با ظهور فیلمسازان متعدد که در جشنواره‌های جهانی نیز حضور دارند مواجه هستیم.

دهقان خاطرنشان کرد: پس از موفقیت‌های عباس کیارستمی سینمای ما مورد توجه قرار گرفت و البته در کنار این مسئله تعداد جشنواره‌ها نیز در دنیا هر روز رو به افزایش بود و این به ما کمک می‌کرد که فرصت بیشتری برای ورود به این رویدادها داشته باشیم. سال‌های ابتدایی حضور ما در جشنواره‌های دنیا یا همان سال‌های پیش از انقلاب تعداد جشنواره‌ها بسیار اندک بود و تنها فستیوال‌های برلین، ونیز، کن و... بودند که فیلم‌ها برای راه یافتن به این رویدادها رقابت می‌کردند اما امروز جشنواره‌ها به قدری زیاد شده‌اند که تقریباً در تمام روزهای سال چند جشنواره در نقاط مختلف دنیا در حال برگزاری هستند و این جشنواره‌ها مثل مغازه‌های سوپرمارکت که سعی دارند از هر جنسی در مغازه داشته باشند تا مشتری جذب کنند سعی دارند از سینمای ایران نیز فیلم‌هایی داشته باشند و هر چقدر که بتوانند بخش بین‌المللی‌شان را پربارتر کنند می‌توانند جشنواره‌شان را پر سر و صداتر کنند.

او افزود: امروز فضا برای حضور در رویدادهای جهانی به خوبی مهیا است. به عنوان مثال من دانشجویی داشتم که در اتاق خانه‌شان یک فیلم ساخت از آن اتاق بیرون نیامد اما فیلمش در کره‌جنوبی جایزه گرفت و به خوبی دیده شد. هر جشنواره نگرشی دارد و اگر معیار و ملاک‌هایش برای جایزه دادن را دنبال کنیم می‌توانیم متوجه شویم که این جشن‌ها و جشنواره‌ها به چه فیلم‌هایی توجه دارند. به عنوان مثال کشف فیلم‌های مورد علاقه اسکار کار سختی نیست، این آکادمی به فیلم‌هایی با ساختار ملودرام توجه دارد و قصه‌هایی که با حزن و اندوه روایت می‌شوند مورد توجه اسکار قرار می‌گیرند. فیلم سینمایی «جدایی نادر از سیمین» نیز چنین ویژگی‌هایی دارد و دیدیم که توانست جایزه بهترین فیلم بین‌المللی را از آن خود کند.

دهقان در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: اما پیدا کردن رویکرد و سیاست‌های جشنواره فیلم کن کار بسیار سختی است و نمی‌توان به راحتی دست این جشنواره را خواند. اگر نگاهی به تاریخ کن داشته باشیم می‌بینیم که هر سال به فیلمی با ساختار، موضوع و رویکردی جدید جایزه داده و به نوعی نمی‌توان منحنی مشخصی برای این جشنواره ترسیم کرد و گفت که کن در این مسیر حرکت می‌کند و این متفاوت‌ بودن رویکرد را حتی در ترکیب هیئت داوران نیز می‌توان دید که یک سال کلینت ایستوود رئیس هیئت داوران است و یک سال اسپایک لی و افراد حتی به لحاظ سینمایی هم هیچ ربطی به هم ندارند.

او افزود: اصغر فرهادی قطعاً فیلمساز با استعداد و توانایی است و بازیگرانی که با او کار می‌کنند و دیگر عوامل هم امکان دیده شدن پیدا می‌کنند. شاید پرداختن به مسئله قضاوت که به نوعی مهم‌ترین و مرکزی‌ترین عنصر و تِم جاری در فیلمش به حساب می‌آید اصلی‌ترین عاملی بوده که فرهادی را امروز به چنین فیلمساز مهمی تبدیل کرده است چرا که این موضوع یک موضوع جهان‌شمول بوده و مسئله‌ای ظریف و حساس است که فرهادی در پرداختن به آن تسلط دارد.

دهقان در پایان درباره عدم موفقیت بازیگران ایرانی برای حضور در پروژه‌های خارجی گفت: بازیگران ایرانی که در فیلم‌های موفق حاضر می‌شوند به اندازه کارگردان‌ها امکان دیده شدن و همکاری با پروژه‌های جهانی را ندارند و فکر می‌کنم یکی از اصلی‌ترین دلایل آن به محدودیت‌های موجود در کشورمان مربوط می‌شود. به هر حال بازیگران زن به لحاظ پوشش برای حضور در پروژه‌های خارجی با محدودیت‌های بسیاری مواجه هستند و بازیگران مرد نیز تا حدی محدودیت‌هایی به این شکل دارند که قطعاً برای ایجاد شرایط همکاری بازیگران ما با سینماگران خارجی سد بزرگی به حساب می‌آید. نکته دیگر شاید به مسائل دیگری مثل فیزیک و چهره و عدم توانایی بازیگران ما با بازیگران خارجی برگردد که قطعاً تأثیرگذار هستند وگرنه در سینمای ما بازیگران خوبی حضور دارند که قابلیت‌های بالایی برای جهانی شدن در آن‌ها می‌توان دید.