نگاهی به کتاب «تاریخ بیهقی» در «کیمیای کلمات»

به گزارش برنا؛ دکتر بهرام پروین گنابادی (پژوهشگر، نویسنده و منتقد ادبی) کارشناس مجری برنامه در این قسمت از کیمیای کلمات کتاب « تاریخ بیهقی » را نقد و بررسی می‌کند.

تاریخ بیهقی یا «تاریخ مسعودی» نام کتابی نوشته «ابوالفضل بیهقی» است که موضوع اصلی آن تاریخ پادشاهی «مسعود غزنوی» پسر سلطان «محمود غزنوی»ست. این کتاب علاوه بر تاریخ غزنویان، قسمت هایی درباره تاریخ صفاریان، سامانیان و دوره پیش از پادشاهی «محمود غزنوی» دارد. نسخه اصلی کتاب حدود ۳۰ جلد بوده، که به دستور سلطان «مسعود» بخش زیادی از آن از بین رفته است. و از این کتاب امروزه مقدار کمی (حدود پنج مجلد) بر جای مانده است. برخی این کتاب را «تاریخ ناصری» نامیده اند، از جمله: «ابن فندق بیهقی» که در سال ۴۹۰ ه‍. ق. در منطقه «بیهق» به دنیا آمده، و بسیاری دیگر پس از او. برای این نام گذاری دو احتمال است: نخست به اعتبار لقب «سبکتگین» (پدر محمود غزنوی)، که «ناصرالدین» است، و کتاب تاریخ خاندان و فرزندان و فرزندزادگان وی بوده، و دیگر این که لقب سلطان مسعود که «ناصرالدین الله» بوده است. به هر حال کتاب به نامهای دیگری نیز خوانده می شده، از جمله: «تاریخ آل ناصر»، «تاریخ آل سبکتگین»، «جامع التواریخ (البته جامع التواریخ رشیدالدین فضل الله کتابی دیگر است در چهار مجلد)»، «جامع فی تاریخ سبکتگین» و سرانجام «تاریخ بیهقی» که گویا بر اثر بی توجهی به نام اصلی آن «تاریخ ناصری» به این عنوانها شهرت پیدا کرده بود. بخش موجود تاریخ بیهقی را «تاریخ مسعودی» نیز می خوانند، از آن جهت که قسمت های بازمانده آن بیشتر رویدادهای دوره پادشاهی سلطان «مسعود غزنوی» را دربردارد.

برنامه کیمیای کلمات کاری از گروه کتاب رادیو فرهنگ است که جمعه  ها ساعت ۱۳:۳۰ به بررسی متون کهن ادب فارسی و پژوهش‌ها و کتاب‌هایی که در زمینه این آثار نگاشته شده، اختصاص دارد. این برنامه به تهیه کنندگی «فریده گودرزی» برروی موج اف ام ردیف ۱۰۶ مگاهرتز از رادیو فرهنگ پخش می‌شود.